Ολοταχώς προς αύξηση επιτοκίων οδεύει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της πλειονότητας των οικονομικών αναλυτών σε σχετική δημοσκόπηση του ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters. Στη σχετική δημοσκόπηση, 76 στους 80 αναλυτές που ερωτήθηκαν προέβλεψαν ότι η ΕΚΤ θα αυξήσει το βασικό παρεμβατικό της επιτόκιο κατά 25 μονάδες βάσης, στο 1,25% από 1% που είναι καθηλωμένο εδώ και πάνω από δυο χρόνια. Οι αναλυτές βάσισαν την πρόβλεψή τους στην έντονη ανησυχία που έχουν εκφράσει ουκ ολίγοι αξιωματούχοι της ΕΚΤ, συμπεριλαμβανομένου και του προέδρου της, Ζαν-Κλωντ Τρισέ, για τον κίνδυνο αναζωπύρωσης των πληθωριστικών πιέσεων στην Ευρωζώνη.

Η έξοδος από την κρίση είναι χωρίς αμφιβολία η καθημερινή αγωνία εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη. Εργαζομένων που αγωνιούν για την δουλειά τους, ανέργων που απεγνωσμένα αναζητούν δουλειά και επιχειρηματιών που τρέμουν στην προοπτική ενός μπαμ. Πρόκειται κοντολογίς για ένα τεράστιο πρόβλημα το οποίο καθορίζει την καθημερινότητα αλλά και το αύριο όλων μας. Μοναδική διέξοδος για να ξεπερασθεί το αδιέξοδο αυτό είναι η συνεργασία και η καλή πίστη. Δυστυχώς όμως για κάποιους η κρίση είναι η ευκαιρία για εύκολα κέρδη. Για παράδειγμα , τα πιστωτικά ιδρύματα τα οποία σύμφωνα με τις απόψεις όλων εκείνων που χαράζουν την οικονομική πολιτική θα είναι η ατμομηχανή στην διαδικασία για να ξεπερασθεί στην κρίση λειτουργούν λες και βρίσκονται σε άλλη εποχή.

Για παράδειγμα , έχουν στην πράξη καταργήσει ως επιτόκιο βάσης αυτό της ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας ενώ με διάφορες αλχημείες κρατούν αμετάβλητα τα επιτόκια τα οποία έχουν ως βάση εκείνο της διατραπεζικής αγοράς. Αποτέλεσμα ελάχιστοι να έχουν επωφεληθεί από την θεαματική πτωτική πορεία των επιτοκίων των προηγούμενων χρόνων. Το πιο σημαντικό όμως είναι η έλλειψη διαφανών διαδικασιών καθορισμού των επιτοκίων των δανείων γεγονός που αποτρέπει τους ήδη επιφυλακτικούς δανειολήπτες –πελάτες τους. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η τακτική αυτή οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια ακόμα βαθύτερα στην κρίση. Οι ίδιες , ανακαλύπτουν κανόνες για την χρηματοδότηση που είχαν «ξεχάσει» εδώ και πολλά χρόνια. Για παράδειγμα χρηματοδοτούν το 75% της αξίας του ακινήτου ή ελέγχουν σχολαστικά την πιστοληπτική ικανότητα του δανειολήπτη και προχωρά ο δανεισμός μόνο αν οι δαπάνες εξυπηρέτησης δεν υπερβαίνουν το 40% του εισοδήματος. Στην πραγματικότητα , ενώ η οικονομία εθίστηκε στον δανεισμό τώρα τραβούν το χαλί κάτω από τα πόδια με ολέθρια αποτελέσματα για την αγορά.

Η πραγματικότητα είναι όμως ότι η αγορά για να πάρει μπρος και να μπει σε φάση ανάκαμψης χρειάζεται ρευστό και δυστυχώς το ρευστό είναι σε λιγοστά χέρια , τα οποία εκμεταλλεύονται την προνομιακή θέση στην οποία βρίσκονται. Δηλαδή βρισκόμαστε μπροστά σε ένα φαύλο κύκλο που για να διακοπεί απαιτείται ένα χαρακτηριστικό το οποίο φαίνεται ότι οι ιθύνοντες αγνοούν . Το στοιχείο της συλλογικής προσπάθειας το οποίο δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τα φαινόμενα του καιροσκοπισμού τα οποία βλέπουμε να ξετυλίγονται μπρος στα μάτια καθημερινά.

Αρκετά δύσκολη υπόθεση έγινε τους τελευταίους μήνες για σημαντική μερίδα ενδιαφερόμενων η λήψη στεγαστικού δανείου. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι οι τράπεζες χορηγούν πλέον μικρότερο ποσοστό χρηματοδότησης από την εμπορική αξία του ακινήτου, αλλά και το ότι έγιναν ιδιαίτερα αυστηρές στο να εγκρίνουν το δάνειο, ιδίως αν ο ενδιαφερόμενος δανειολήπτης δεν έχει αρκετά υψηλό μηνιαίο εισόδημα. Το αποτέλεσμα είναι πολλοί πολίτες να φτάνουν στα γκισέ των τραπεζών, να υποβάλουν τα σχετικά δικαιολογητικά για στεγαστικό δάνειο και μετά από πολλές μέρες να ενημερώνονται ότι δεν πήραν την έγκριση. Για να μην κολλήσει η υπόθεση, θα πρέπει ο κάθε ενδιαφερόμενος δανειολήπτης πρώτα απ' όλα να εξετάσει, αν τα μηνιαία εισοδήματά του επαρκούν για να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, με αποτέλεσμα να του δοθεί η έγκριση. Βέβαια, όλα αυτά θα πρέπει να φαίνονται και στη φορολογική του δήλωση, ενώ σημαντικό "ατού" για τον ενδιαφερόμενο δανειολήπτη είναι η κατοχή άλλων ακινήτων ή καταθέσεων. Η μηνιαία συνολική δαπάνη για δόσεις δε θα πρέπει να ξεπερνά το 40% του εισοδήματος. Ωστόσο, η εμπειρία έδειξε ότι η συμπεριφορά μιας τράπεζας δεν εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από την οικονομική δυνατότητα του δανειολήπτη, αλλά και από τα δικά της οικονομικά δεδομένα. Για το λόγο αυτό παρακολουθούμε διαρκώς τις κινήσεις των τραπεζών τις τράπεζες που επιδεικνύουν ευνοϊκότερες προς τους καταναλωτές πολιτικές.

Έτοιμοι για νέο σοκ θα πρέπει να είναι οι κάτοχοι ακινήτων αλλά και στεγαστικών δανείων από την επερχόμενη αύξηση των ευρωπαϊκών επιτοκίων. Το Euribor που είναι συνδεδεμένο με τα περισσότερα Ελληνικά στεγαστικά δάνεια έχει ήδη πάρει την ανιούσα και το επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έχει σχεδόν ανακοινωθεί ότι θα αυξηθεί άμεσα. Οι αντιδράσεις θα είναι αλυσιδωτές και θα επηρεάσουν την πλειονότητα των δανειοληπτών που –λογικά στο παρελθόν- επέλεξαν ένα δάνειο κυμαινόμενου επιτοκίου που έμοιαζε ως η λογική λύση. Ωστόσο φαίνεται πως το τα κέρδη που ακολουθούσαν την επιλογή ενός κυμαινόμενου επιτοκίου, στο μέλλον μπορεί να γίνουν ζημίες.

Οι δανειολήπτες αντιμετωπίζουν ήδη προβλήματα, με τα εισοδήματά τους να μειώνονται σταθερά –για να μην αναφέρουμε τις περιπτώσεις ανέργων- και ήδη οι τράπεζες ενημερώνουν ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Μάλιστα, ενώ στο παρελθόν τα στεγαστικά δάνεια δεν είχαν κακοπληρωτές, για ευνόητους λόγους, η σημερινή οικονομική κατάσταση δεν αφήνει κανέναν ανεπηρέαστο. Τα «μαξιλαράκια» των ελλήνων δανειοληπτών, δηλαδή οι γονείς του ζευγαριού που συμμετείχαν οικονομικά σε μία δύσκολη περίπτωση αδυνατούν πλέον να συνδράμουν. Οι μειώσεις στις συντάξεις δεν τους αφήνουν περιθώρια όπως παλαιότερα. Στη νέα κατάσταση, οι τράπεζες προσπαθούν να αντιδράσουν προσφέροντας επιμήκυνση του δανείου με μικρότερη δόση, κίνηση ωστόσο που μπορεί τελικά να επιβαρύνει το δάνειο με σημαντικά υψηλότερο επιτόκιο. Ωστόσο, οι τράπεζες φαίνεται ότι επιθυμούν διακαώς να βρουν τη χρυσή τομή.

Άλλωστε, ο πλειστηριασμός ενός ακινήτου σε περίοδο που η ακίνητη περιουσία χάνει την αξία της και οι τράπεζες αναζητούν μετρητό, δεν έχει κέρδος για την τράπεζα. Φήμες μιλούν για μειώσεις ποινών υπερημερίας και άρα της τελικής οφειλής σε μία προσπάθεια να καταφέρει ο ιδιώτης να αποπληρώσει το δάνειο. Αντίστοιχα, πελάτες με στεγαστικά σε Ελβετικό Φράγκο που δεν αντιμετωπίζουν ακόμα πρόβλημα εξυπηρέτησης του δανείου αλλά βλέπουν τις δόσεις τους να αυξάνονται κάθε μήνα, ετοιμάζονται να το γυρίσουν σε ευρώ. Οι ειδικοί πάντως συστήνουν υπομονή, καθώς μία «εύκολη» απόφαση για ένα δάνειο που έχει ακόμα 30 χρόνια πορεία, μπορεί να μην είναι τελικά η σωστή. Οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι για την στεγαστική πίστη. Οι εξελίξεις αναμένονται εντυπωσιακές και οι δανειολήπτες καλό θα είναι να περιμένουν μέχρι να έχουν μπροστά τους όλες τις εναλλακτικές λύσεις πριν προβούν στην τελική κίνηση.