Αρχίζει από την , 4 Ιανουαρίου 2011, η εφαρμογή του νόμου «για τη ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων». Οι υπερχρεωμένοι πολίτες, καταναλωτές και επαγγελματίες, οι οποίοι έχουν αποδεδειγμένη μόνιμη αδυναμία να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους, μπορούν πλέον να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη και να επιτύχουν τη ρύθμιση, με βάση τις πραγματικές τους δυνατότητες, ενός μέρους των χρεών τους για τέσσερα έτη και, εφόσον ανταποκριθούν στη ρύθμιση, να απαλλαγούν από το υπόλοιπο των χρεών τους.

Η σχετική αίτηση για ρύθμιση των οφειλών μπορεί να κατατίθεται από 4.1.2011 στο Ειρηνοδικείο του τόπου όπου κατοικεί ο υπερχρεωμένος και ευρισκόμενος σε μόνιμη αδυναμία να ανταποκριθεί σε ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις. Σε ρύθμιση υπάγονται τόσο οι οφειλές που έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες, όσο και αυτές που ακόμη εξυπηρετούνται. Απαραίτητη προϋπόθεση για την προσφυγή στο δικαστήριο είναι να έχει πραγματοποιηθεί κατά το τελευταίο εξάμηνο πριν από την υποβολή της αίτησης στο δικαστήριο προσπάθεια επίτευξης εξωδικαστικού συμβιβασμού με τους πιστωτές και να έχει αυτή αποτύχει.

Όπως είναι γνωστό, οι διατάξεις του νόμου για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό έχουν τεθεί σε εφαρμογή ήδη από την 1η Σεπτεμβρίου 2010. Σε αυτή τη φάση, η ρύθμιση των οφειλών των φυσικών προσώπων που έχουν περιέλθει σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής δεν εξαρτάται από την προθυμία ή τη σύμφωνη γνώμη των πιστωτών ή πιστωτικών ιδρυμάτων. Οι κινήσεις που πρέπει να κάνει ο οφειλέτης είναι: Κατάθεση αίτησης ενώπιον του Ειρηνοδικείου η οποία πρέπει να περιέχει:

α) έκθεση της μόνιμης αδυναμίας του οφειλέτη να πληρώσει ληξιπρόθεσμες οφειλές,

β) κατάσταση της περιουσίας του και των πάσης φύσεως εισοδημάτων του ίδιου και της συζύγου του,

γ) κατάσταση των πιστωτών και των απαιτήσεών τους κατά κεφάλαιο, τόκους και έξοδα και

δ) σχέδιο διευθέτησης οφειλών, που να λαμβάνει υπόψη με εύλογο τρόπο και σε συσχέτιση τα συμφέροντα των πιστωτών και την περιουσία, τα εισοδήματα και την οικογενειακή κατάσταση του οφειλέτη.

Με την αίτηση ή το αργότερο εντός μηνός από την υποβολή της, ο οφειλέτης πρέπει να προσκομίσει τη βεβαίωση για την αποτυχία του εξωδικαστικού συμβιβασμού, υπεύθυνη δήλωση για την ορθότητα των στοιχείων που δηλώνει και τα πάσης φύσεως έγγραφα που αποδεικνύουν τις οφειλές του. Στο Ειρηνοδικείο γίνεται μία νέα προσπάθεια συμβιβασμού και, σε περίπτωση αποτυχίας αυτής, τότε προχωρά η εξέταση από το δικαστήριο . Συγκεκριμένα, σε ένα μήνα από την υποβολή της αίτησης στο δικαστήριο, ο οφειλέτης επιδίδει στους πιστωτές του την αίτηση με τον προσδιορισμό δικασίμου, την κατάσταση της υπάρχουσας περιουσίας και των εισοδημάτων του και το σχέδιο διευθέτησης των οφειλών. Οι πιστωτές καλούνται να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους και να δηλώσουν αν συμφωνούν ή όχι στο σχέδιο εντός δύο μηνών από την υποβολή της αίτησης. Σε περίπτωση που δεν επέρχεται συμφωνία και εντός 15 ημερών από την πάροδο του διμήνου, ο οφειλέτης μπορεί να υποβάλει τροποποιημένο σχέδιο, στο οποίο οι πιστωτές οφείλουν να απαντήσουν εντός των επόμενων είκοσι ημερών.

Εφόσον οι πιστωτές δεν πάρουν θέση επί του σχεδίου εντός των προθεσμιών, τεκμαίρεται ότι αποδέχονται το σχέδιο. Ο δικαστικός συμβιβασμός μπορεί να επιτευχθεί και αν δεν συμφωνούν όλοι οι πιστωτές. Αρκεί να συμφωνούν οι πιστωτές με το ήμισυ τουλάχιστον του συνολικού ποσού των απαιτήσεων. Προϋπόθεση να συμφωνούν οι πιστωτές που έχουν εξασφαλισμένες απαιτήσεις.

Εφόσον δεν επιτευχθεί δικαστικός συμβιβασμός, σύμφωνα με τα παραπάνω, ακολουθεί, στη δικάσιμο που έχει οριστεί, η συζήτηση της αίτησης, κατά την οποία το δικαστήριο ελέγχει τη συνδρομή των προϋποθέσεων για τη ρύθμιση των χρεών και ιδίως εάν υπάρχει μόνιμη αδυναμία για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Εφόσον υφίστανται οι προϋποθέσεις, το δικαστήριο εκδίδει απόφαση, με την οποία υποχρεώνει τον οφειλέτη να καταβάλει μηνιαίως το ποσό που αυτό καθορίζει για χρονικό διάστημα τεσσάρων ετών. Το ύψος των μηνιαίων καταβολών καθορίζεται από το δικαστήριο λαμβάνοντας υπόψη τα εισοδήματα του οφειλέτη, τη δυνατότητα συνεισφοράς του συζύγου και σταθμίζοντας αυτά με τις βιοτικές ανάγκες του ιδίου και των προστατευόμενων μελών της οικογενείας του. Εφόσον παρέλθουν τα τέσσερα έτη και έχει τηρήσει ο οφειλέτης τις υποχρεώσεις του, επέρχεται απαλλαγή από το υπόλοιπο των χρεών.

Σε περίπτωση ρύθμισης οφειλών διατάσσεται η ρευστοποίηση της ακίνητης περιουσίας, εφόσον τούτο κρίνεται αναγκαίο για την ικανοποίηση των πιστωτών. Ο οφειλέτης, όμως, μπορεί να εξαιρέσει από τη ρευστοποίηση και να «σώσει» την πρώτη ή την μοναδική του κατοικία. Στην περίπτωση αυτή, αναλαμβάνει να εξοφλήσει ένα πρόσθετο μέρος των χρεών που ανέρχεται μέχρι το 85% της εμπορικής αξίας της σε χρονικό διάστημα μέχρι είκοσι έτη και με το ευνοϊκό επιτόκιο ενός στεγαστικού δανείου. Μετά την κατάθεση της αίτησης ο οφειλέτης μπορεί να ζητήσει, με τη διαδικασία των μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης, την παύση των μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης (πλειστηριασμού) που βρίσκονται σε εξέλιξη ή με τα οποία απειλείται ο οφειλέτης. Για την αναστολή αρκεί να πιθανολογηθεί η ευδοκίμηση της αίτησης για ρύθμιση των χρεών. Πάντως, ειδικά για την περίπτωση της κύριας ή μοναδικής κατοικίας του οφειλέτη προβλέπεται η απαγόρευση των πλειστηριασμών έως την 03.02.2011, η οποία προθεσμία θα παραταθεί έως την 30.06.2011 με τροπολογία που θα κατατεθεί στη Βουλή.

Οι ιδιοκτήτες σπιτιών που προσπαθούν να περιορίσουν τις μηνιαίες δόσεις των δανείων τους σκέπτονται μόνο την αναχρηματοδότηση. Και όμως υπάρχει μια ελάχιστα γνωστή στρατηγική, που μπορεί να οδηγήσει στα ίδια αποτελέσματα . Η «συνταγή» περιλαμβάνει εξόφληση ενός εφάπαξ ποσό του αρχικού κεφαλαίου και συμφωνία με την τράπεζα να περιορίσει τις μηνιαίες πληρωμές αφού θα παραμείνει αμετάβλητο το αρχικό επιτόκιο και οι όροι του δανείου.

Η πληρωμή μέρους του κεφαλαίου σημαίνει λιγότερους τόκους και λιγότερο ποσό κεφαλαίου στην τοκοχρεωλυτική δόση. Η επιλογή αυτή η λειτουργεί καλά για εκείνους που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για αναχρηματοδότηση καθώς και για τα άτομα με μετρητά. Επίσης θα πρέπει να το εξετάσουν και εκείνοι που έχουν πάρει δάνειο τα προηγούμενα χρόνια και έχουν εξασφαλίσει την έκπτωση φόρων απο το σύνολο των δόσεων . Βολική λύση είναι και για εκείνους που οι υψηλές τολοχρεωλυτικές δόσεις του δανείου αυξάνει  το τεκμήριο .ό

Αν και στην Ελλάδα δεν είναι ευρέως διαδομένη πρακτική στις ΗΠΑ έχει αρχίσει να εφαρμόζεται όλο και πιο πολύ. Για τον λόγο αυτό χρησιμοποιήσαμε ένα παράδειγμα στεγαστικού δανείου στις ΗΠΑ. Έχουμε και λέμε λοιπόν ένας δανειολήπτης πήρε ένα δάνειο 30 ετών 300.000 δολαρίων και το επιτόκιο ήταν 7,93%. Στο τέλος Νοεμβρίου είχε ανεξόφλητο κεφάλαιο 230.449  και μηνιαία δόση 2.187 . Αν πληρώσει 20.000 και ζητήσει από το δανειστή επανακαθορισμό των δόσεων τότε μπορεί η δόση να περιοριστεί σε 2.135. Προπληρώνοντας   100.000 θα εξοικονομήσει 730 το μήνα και η μηνιαία δόση θα περιοριστεί σε 1.457. Υπάρχει φυσικά και η δυνατότητα π δανειολήπτης να επιλέξει  της διατήρηση σταθερής δόσης αλλά να διαπργματευετεί την μείωση του χρόνου εξόφλησης.

Οι τράπεζες γενικά δεν εφαρμόζουν ευρέως τέτοιες τεχνικές και για το λόγο αυτό θα πρέπει να το προτείνετε και να συμφωνήσετε μαζί τους . Στην περίπτωση που ξεκινήσετε την διαπραγμάτευση προσέξτε τα έξοδα και κάντε την σύγκριση με την αναχρηματοδότηση δηλαδή το κόστος που έχετε στις δύο περιπτώσεις.

Η συνεχιζόμενη κούρσα από την αρχή του έτους του επιτοκίου euribor, με το οποίο είναι συνδεδε­μένες σχεδόν όλες οι χορηγήσεις στην ελλη­νική αγορά, κάνει τις τράπεζες να φοβούνται τα χειρότερα για τα νοικοκυριά που δανεί­στηκαν με το χαμηλό επιτόκιο των προηγού­μενων χρόνων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των τραπεζών, περισσό­τερα από 450.000 νοικο­κυριά καθυστερούν τρεις μήνες να πληρώσουν τη δόση τους, άλλα 450.000 καθυστερούν από 1 έως 2 μήνες, ενώ 40.000 έχουν σταματήσει οριστικά να εξυπηρετούν τις οφειλές τους. Οι τράπεζες καταγγέλλουν μονομε­ρώς τις δανειακές συμβάσεις, αφαιρώντας ακόμη και πιστωτικές κάρτες από ενήμερους πελάτες τους ή μειώνο­ντας τα πιστωτικά όρια των επιχειρηματιών πελατών τους. Η αύξηση στο euribor μέχρι σήμερα έχει οδηγήσει σε υψηλότερες δόσεις τα δάνεια, ενώ όσο συνεχίζεται η άνοδος είναι θέμα χρόνου να περάσει η αύξηση σε όλων των μορφών χορήγησης, ενώ ακριβότερα θα κοστίζει το χρήμα και για τους νέους δανειολήπτες. Τα χειρότερα έπονται, αφού όπως εκτιμούν στελέχη της τραπεζικής αγοράς, δεν αποκλείεται να συνεχιστεί η άνοδος του euribor και να φτάσει για το τριμήνου στο 1,25%, εξέλιξη που τη συναρτούν με το άνοιγμα της διατραπεζικής αγοράς και της αύξησης της ζήτησης για ρευστό. Μάλιστα επισημαίνουν ότι το euribor τριμήνου είναι σήμερα υψηλότερο από το βασικό επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που είναι 1%, προϊδεάζοντας ακόμα και για αύξηση στο βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ. Για τον λόγο αυτό οι τράπεζες συστήνουν πλέον τη μετατροπή των δανείων από κυμαινόμενο σε σταθερό επιτόκιο και μάλιστα μακράς διάρκειας. Είναι χαρακτηριστικό ότι μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες προωθεί στεγαστικό με σταθερό 10ετούς διάρκειας προκειμένου οι δανειολήπτες να αποφύγουν δυσάρεστες εκπλήξεις.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να προβεί κάποιος σε αναχρηματοδότηση του δανείου κάποιοι από αυτούς είναι σωστοί και κάποιοι άλλοι πέρα για πέρα λάθος. Για παράδειγμα σε περίπτωση που τα επιτόκια μειώθηκαν από τότε που πήρατε το δάνειο σας και ο στόχος σας είναι η καταβολή μικρότερων δόσεων τότε η αναχρηματοδότηση είναι όχι απλώς σωστή αλλά και επιβεβλημένη. Αν ψάχνετε όμως χρήματα για να πάτε στο Καζίνο τότε η κίνηση αυτή δεν πρόκειται να πάρει νόμπελ Οικονομίας.

Αναχρηματοδότηση είναι η σύναψη ενός νέου δανείου που θα χρησιμοποιηθεί για να εξοφληθεί ένα υπάρχον χρέος. Ο πιο συνηθισμένος λόγος για να γίνει αυτό είναι προκειμένου να επωφεληθεί ο δανειολήπτης από μια μείωση των επιτοκίων, αλλά υπάρχουν και άλλα κίνητρα. Για παράδειγμα η αύξηση της αξίας του σπιτιού μπορεί να αξιοποιηθεί προκειμένου να βελτιωθούν οι όροι του παλαιού δανείου . Το ίδιο ισχύει και από την μείωση των επιτοκίων. Για παράδειγμα τα επιτόκια έχουν μειωθεί 2 ποσοστιαίες μονάδες από το 8% στο 6%. Για κάποιον που έχει δανειστεί 220.000 ευρώ η εξοικονόμηση μπορεί να φθάσει μέχρι και τα 500 ευρώ για ένα δάνειο 30 ετών.

Ακόμα μπορεί να γίνουν συνδυασμοί και με την διάρκεια του δανείου είτε για να εξοικονομήσει κάποιος χρήματα είτε για να επιταχύνει την αποπληρωμή του δανείου χωρίς επιβάρυνση. Για παράδειγμα κάποιοι συνδυάζουν το ποσό της δόσης με το αυξημένο επιτόκιο με την σύντμηση της περιόδου αποπληρωμής. Δηλαδή αναζητούν να περιορίσουν την χρονική διάρκεια του δανείου ώστε να πληρώνουν την ίδια ακριβώς δόση. Φυσικά οι περισσότεροι σε περίοδο κρίση προχωρούν στην σύναψη νέου δανείου με αποκλειστικό σκοπό την πληρωμή λιγότερων χρημάτων. Υπάρχουν και περιπτώσεις που η αναχρηματοδότηση γίνεται με στόχο την αλλαγή του επιτοκίου από κυμαινόμενο σε σταθερό και αυτό γίνεται αν οι προσδοκίες έκαναν λόγο για αύξηση των επιτοκίων σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις αναχρηματοδότησης με κάποιο άλλο νόμισμα με μικρότερο επιτόκιο. Η περίπτωση αυτή σήμερα, με τα επιτόκια του ευρώ να είναι σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα έχει εκλείψει, αλλά πριν από μερικά χρόνια το ελβετικό φράγκο και το γιεν ήταν της ...μόδας. Η αλλαγή νομίσματος όμως συνδέεται και με τις ισοτιμίες. Για παράδειγμα η υποχώρηση του δολαρίου σε σύγκριση με το ευρώ σημαίνει ότι η εξυπηρέτηση του δανείου απαιτεί λιγότερα ευρώ προκείμενου να αγοραστούν τα δολάρια της δόσης. Οι πρακτικές όμως που συνδέονται με τις ισοτιμίες των νομισμάτων είναι επικίνδυνη και δεν ενδείκνυται σε περιπτώσεις ανθρώπων που δεν έχουν την δυνατότητα πρόσβασης στο νόμισμα που είναι το δάνειο τους. Στην αναχρηματοδότηση γενικά θα πρέπει να συνυπολογίζονται και τα έξοδα που επιβάλλουν οι τράπεζες αλλά και το φορολογικό κόστος που πιθανόν να προκύψει για τον δανειολήπτη. Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι η αναχρηματοδότηση δεν είναι ούτε κακή. Αυτό που την καθιστά συμφέρουσα είναι τόσο η αιτία όσο και οι όροι.