Γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας για τις περιπτώσεις εκείνες των ιδιοκτητών αυθαιρέτων που υπέβαλαν αιτήσεις τακτοποίησης με βάση ιδιωτικά έγγραφα ή υπεύθυνη δήλωση ιδιοκτήτη και μηχανικού για τον χρόνο ανέγερσης του κτίσματος, αναμένεται το επόμενο διάστημα. Το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ζήτησε από το ανώτατο δικαστήριο να γνωμοδοτήσει σχετικά ύστερα από την απόφασή του της προηγούμενης εβδομάδας, σύμφωνα με την οποία η τακτοποίηση μπορεί να προχωρήσει μόνο εφόσον ο χρόνος ανέγερσης αποδεικνύεται με δημόσια έγγραφα και αεροφωτογραφίες. Το ΣτΕ μπορεί να ζητήσει συμπληρωματικά στοιχεία για τις παραπάνω περιπτώσεις, δεν αποκλείεται όμως να απαιτήσει να επιστραφεί ο σχετικός φάκελος, όπως και τα χρήματα που ενδεχομένως έχουν καταβληθεί (δόσεις προστίμων, παράβολο). Σύμφωνα με τα στοιχεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, οι δηλώσεις τακτοποίησης αυθαιρέτων που βασίζονται σε ιδιωτικά έγγραφα ξεπερνούν τις 60.000. Από δω και στο εξής πάντως, δεν θα γίνονται δεκτές αιτήσεις τακτοποίησης αυθαιρέτων που δεν στηρίζονται σε δημόσια έγγραφα ενώ θα υπάρξουν κυρώσεις για τους πολίτες και τους μηχανικούς που υπέβαλαν δηλώσεις που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, είτε αυτές στηρίζονται σε δημόσια είτε σε ιδιωτικά έγγραφα.

Μετέωροι οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων που έχουν υπαχθεί στην διαδικασία τακτοποίησης χωρίς δημόσια έγγραφα.Κανείς δεν είναι σε θέση να ξεκαθαρίσει τι θα γίνει με όσους μπήκαν ήδη στη ρύθμιση χωρίς δημόσια έγγραφα, όπως ο νόμος τους έδινε τη δυνατότητα έως τώρα. Eκτιμάται ότι πρόκειται για περίπου 40.000 - 50.000 ιδιοκτήτες. Παραμένει άγνωστο αν κινδυνεύουν ακόμα και με ποινές φυλάκισης εφόσον η απόφαση του ΣτE ισχύσει τελικά αναδρομικά και αποκαλυφθεί ότι έκαναν ψευδείς δηλώσεις.

Σύμφωνα με τον αρχικό νόμο, στη ρύθμιση μπαίνουν ακίνητα που ανεγέρθησαν μέχρι τον Iούλιο του 2011. Aυτό θα έπρεπε, όμως, όπως προκύπτει τώρα από την απόφαση του ΣτE, να αποδεικνύεται με την υποβολή δημοσίων εγγράφων ή αεροφωτογραφιών. Mε μεταγενέστερη τροποποίηση του νόμου, ωστόσο, προβλεπόταν ότι η πιστοποίηση του χρόνου ολοκλήρωσης του ακινήτου θα μπορούσε να γίνει ακόμα και με την απλή υποβολή υπεύθυνης δήλωσης του μηχανικού και του ιδιοκτήτη. Mε άλλη τροποποίηση μπορούσαν να ενταχθούν στη ρύθμιση ακόμα και αυθαίρετα που έγιναν και μετά τον Iούλιο του 2011, αρκεί μέχρι τότε να ήταν έτοιμος ο σκελετός τους. Aυτές οι τροποποιήσεις, σε συνδυασμό με τις εκπτώσεις στα πρόστιμα που έδινε ο νόμος αναφορικά με την παλαιότητα του ακινήτου, λειτούργησαν ως «παραθυράκι» ώστε μεγάλος αριθμός ιδιοκτητών και μηχανικών να κάνουν ψευδείς δηλώσεις. Όπως αποδείχθηκε, ήδη, σε Mύκονο και Σαντορίνη, δεκάδες ήταν εκείνοι που ξεκίνησαν να χτίζουν αυθαίρετα μετά τον Iούλιο του 2011 και μπήκαν στη διαδικασία τακτοποίησης, δηλώνοντας ψευδώς ότι είχαν ξεκινήσει εμπρόθεσμα το χτίσιμο. Eπίσης, πολλοί «γέρασαν» τα ακίνητά τους προκειμένου να πληρώσουν μικρότερο πρόστιμο (20% μείωση για όσα χτίστηκαν από το1983 έως το 2004 και 85% μείωση για όσα είναι προ του 1983).

Tο ΣτE αποφάσισε τελικά ότι θα πρέπει όλες οι τακτοποιήσεις να γίνονται μόνο με προσκόμιση δημοσίων εγγράφων ή αεροφωτογραφιών. Eτσι τώρα, το ΥΠΕΚΑ αναγκάζεται να αλλάξει και πάλι το νόμο και όσοι χρησιμοποίησαν το προηγούμενο «παραθυράκι» κινδυνεύουν τώρα με ποινές φυλάκισης έξι μηνών, πρόστιμο 30.000 - 100.000 ευρώ ανάλογα με την αντικειμενική αξία του αυθαιρέτου και προσωρινή ή μόνιμη αφαίρεση άδειας του μηχανικού. Ωστόσο, κανείς δεν είναι σε θέση να δώσει σαφή απάντηση για την αναδρομικότητα της απόφασης του ΣτE ή και για το αν θα επιβληθούν κυρώσεις σε όσους έκαναν ψευδή δήλωση. Aυτό δεν αποσαφηνίστηκε στη Bουλή από την ηγεσία του YΠEKA, ενώ μεταξύ των στελεχών του υπουργείου, σύμφωνα με πληροφορίες, επικρατεί διχογνωμία.

Εμπλοκή για τουλάχιστον δύο στους δέκα ιδιοκτήτες που έχουν ήδη τακτοποιήσει τα αυθαίρετα τους προκαλεί η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για το νόμο του υπουργείου Περιβάλλοντος. Μάλιστα, όσοι αποδειχθούν μετά την αναγκαστική πλέον προσκόμιση δημοσίων εγγράφων για την πιστοποίηση του χρόνου ανέγερσης του αυθαιρέτου ότι έκαναν ψευδή δήλωση, αντιμετωπίζουν ποινές φυλάκισης έως έξι μηνών και χρηματικό πρόστιμο από 30.000 έως 100.000 ανάλογα με την αντικειμενική αξία του ακινήτου.

Οι μηχανικοί μπορούν να χάσουν προσωρινά ή και οριστικά την άδεια άσκησης του επαγγέλματός τους. Όσοι εντάχθηκαν στη ρύθμιση κάνοντας χρήση του δικαιώματος που έδωσαν μεταγενέστερες τροποποιήσεις του νόμου, να πιστοποιούν το χρόνο ανέγερσης του αυθαιρέτου μόνο με υπεύθυνη δήλωση μηχανικού και ιδιοκτήτη, θα πρέπει τώρα να προσκομίσουν αεροφωτογραφίες ή άλλα δημόσια έγγραφα πιστοποίησης και να πληρώσουν και την όποια διαφορά προκύπτει από το πρόστιμο. Επιπλέον, από εδώ και στο εξής κανείς δεν θα μπορεί να προσέλθει στη διαδικασία τακτοποίησης στηριζόμενος σε ιδιωτικά έγραφα. Εμπλοκή Η εμπλοκή προέκυψε μετά την απόφαση του ΣτΕ να μη γίνονται δεκτές αιτήσεις «τακτοποίησης» αυθαιρέτων παρά μόνο βάσει των δικαιολογητικών που προβλέπονται στον αρχικό νόμο 4014/11.

Δηλαδή να πιστοποιείται ο χρόνος ανέγερσης μόνο βάσει αεροφωτογραφιών και δημοσίων εγγράφων και όχι ιδιωτικών εγγράφων ή υπεύθυνων δηλώσεων, όπως προέβλεπαν μεταγενέστερες τροποποιήσεις που έκανε το υπουργείο Περιβάλλοντος. Οι τροποποιήσεις αυτές σύμφωνα με το ΣτΕ, αλλά κι όπως αποδείχθηκε τελικά με ελέγχους που έγιναν κατόπιν καταγγελιών, άνοιξαν το δρόμο για την ανέγερση νέας γενιάς αυθαιρέτων τα οποία έγιναν μετά την ημερομηνία που έθετε ο νόμος (Ιούλιος του 2011) και με ψευδείς υπεύθυνες δηλώσεις για το χρόνο ανέγερσης έμπαιναν στην ρύθμιση για τακτοποίηση. Πολλοί μάλιστα, «μεγάλωναν» την ηλικία του αυθαιρέτου τους με ψευδή υπεύθυνη δήλωση προκειμένου να πληρώσουν μικρότερο πρόστιμο. Κι αυτό καθώς όσα ακίνητα κατασκευάστηκαν πριν το 1983 πληρώνουν το 15% του προστίμου ενώ όσα χτίστηκαν μεταξύ του 1983 και του 2004 πληρώνουν το 80% του προστίμου. Επίσης, με τις νεότερες επίμαχες τροπολογίες κάποιος μπορεί, βασιζόμενος σε ιδιωτικά έγγραφα, να υποστηρίξει ότι το ακίνητό του κατασκευάστηκε πριν από το χαρακτηρισμό της περιοχής που βρίσκεται ως δασικής ή αιγιαλού ή παραδοσιακού οικισμού, οπότε και πάλι θα ήταν δυνατό (αν δεν το σταματούσε το ΣτΕ) να υπαχθεί στο νόμο περί τακτοποίησης.

Tην τρίμηνη αναστολή εφαρμογής του νόμου 4030/11 για τον νέο τρόπο έκδοσης οικοδομικών αδειών, ο οποίος ισχύει από την 1η Μαρτίου, λόγω σημαντικών δυσλειτουργιών ζητά ο ΣΑΔΑΣ - Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων. Οπως αναφέρει σε ανακοίνωσή του παρατηρείται:

- Καθυστέρηση και έλλειμμα στελεχικού δυναμικού για τη σύσταση των Συμβουλίων Πολεοδομικών Θεμάτων και Επιτροπών Αυθαιρέτων του Ν. 4014/11.

- Δυστοκία στην παραλαβή - πρωτοκόλληση - διεκπεραίωση Εγκρίσεων και Αδειών Δόμησης λόγω και της έλλειψης Μητρώων Μελετητών και Επιβλεπόντων Μηχανικών. - Με τις αλλαγές στις πρώην Νομαρχιακές Πολεοδομίες, Δ/νσεις ΧΟΠ και Τ.Π. & Π.Ε., μετά την εφαρμογή του καλλικρατικού συστήματος Αυτοδιοίκησης, μετατάχθηκαν όλοι οι υπάλληλοί τους στις υπηρεσίες Πολεοδομίας των Δήμων, που παρέλαβαν όμως μόνο το αντικείμενο της Έκδοσης Αδειών. Η έλλειψη σήμερα υπηρεσιών Χωροταξίας - Πολεοδομίας ανά Περιφερειακή Ενότητα δημιουργεί δυσεπίλυτο πρόβλημα στη λειτουργία των συμβουλίων ΣΥΠΟΘΑ, Σ.Α. και Επιτροπών Αυθαιρέτων, που προϋποθέτει την ύπαρξη Τμήματος Πολεοδομίας της Αποκεντρωμένης - Περιφερειακής Διοίκησης σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας, στα πλαίσια του οποίου θα λειτουργούν τα παραπάνω συμβούλια και το οποίο, πιθανά, θα εποπτεύει τις Υπηρεσίες Δόμησης.

- Η βασική καινοτομία του Ν. 4030/11, που ήταν η ηλεκτρονική υποβολή και έκδοση των Αδειών Δόμησης, δεν έχει ακόμα χρονικό ορίζοντα υλοποίησης. Ο ΣΑΔΑΣ επισημαίνει ότι "η ανάληψη των ευθυνών που ανατίθενται στους μηχανικούς με το σύστημα έκδοσης αδειών και ελέγχου κατασκευών του Ν. 4030 προϋποθέτει αφενός μεν την απλοποίηση και κωδικοποίηση της νομοθεσίας και αφετέρου ένα σύστημα διεκπεραίωσης αντιγραφειοκρατικό, που θα μας απεγκλωβίσει από το αντιπαραγωγικό και αναξιοπρεπές 'στήσιμο' στις Υπηρεσίες Δόμησης.