Τα τελευταία χρόνια οι τράπεζες μπήκαν στη ζωή μας. Επιτόκια, πιστοληπτική διαβάθμιση, δάνεια σε καθυστέρηση είναι μερικές απο τις ορολογίες που ακούει κανείς καθημερινά πλέον σε δελτία ειδήσεω αλλά και έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ. Για την διευκόλυνση των αναγνωστών μας σκεφτηκαμε να συντάξουμε ένα σύντομο οδηγό τραπεζικών όρων:

Euribor (euro interbank offered rate): το Euribor αποτελεί επιτόκιο αναφοράς για τις πρά- ξεις στη διατραπεζική αγορά με το οποίο μία τράπεζα υψηλής φερεγγυότητας (prime bank) είναι διατεθειμένη να δανείσει κεφάλαια σε ευρώ σε άλλη τράπεζα υψηλής φερεγγυότητας. Υπο- λογίζεται σε ημερήσια βάση (για διάφορες διάρκειες μέχρι και 12 μηνών) από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Τραπεζών (FBE). Ο υπολογισμός του βασίζεται στο μέσο όρο των επιτοκίων ενός δείγματος τραπεζών για πράξεις που διενεργούνται στη διατραπεζική αγορά στη ζώνη του ευρώ για δάνεια χωρίς εξασφαλίσεις.

Δάνεια σε καθυστέρηση (non-performing loans – NPLs): δάνεια σε καθυστέρηση (για επο- πτικούς σκοπούς) θεωρούνται τα δάνεια για τα οποία έχει καθυστερήσει η αποπληρωμή (του συνόλου ή ενός μέρους) των τόκων ή/και του κεφαλαίου για χρονικό διάστημα πέραν των 90 ημερών. Για τον υπολογισμό του ύψους των δανείων αυτών λαμβάνεται υπόψη το σύνολο της ανε- ξόφλητης οφειλής και όχι μόνο το τμήμα της εκείνο του οποίου η πληρωμή έχει καθυστερήσει.

Δάνεια σε οριστική καθυστέρηση (defaulted loans): δάνεια τα οποία οι τράπεζες θεωρούν σχεδόν βέβαιο ότι οι δανειολήπτες δεν θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν.

Περιθώριο επιτοκίων χορηγήσεων-καταθέσεων (interest rate spread): η διαφορά μεταξύ του επιτοκίου χορηγήσεων και του επιτοκίου καταθέσεων.

Πιθανότητα αθέτησης (probability of default): η πιθανότητα ένας δανειολήπτης να μην εκπλη- ρώσει συμβατικές υποχρεώσεις του.

Πιστοληπτική διαβάθμιση (credit rating): η αξιολόγηση της φερεγγυότητας του δανειολήπτη, δηλαδή της ικανότητάς του να εξοφλήσει το χρέος του. Η αξιολόγηση αυτή διενεργείται από ειδι- κές εταιρίες με βάση το πιστωτικό ιστορικό και την οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη.

Πιστωτικός κίνδυνος (credit risk): ο κίνδυνος ζημίας από την αδυναμία του οφειλέτη (εκδότη ομολόγου ή δανειολήπτη) να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του.

Ποσοστό κάλυψης των δανείων σε καθυστέρηση από συσσωρευμένες προβλέψεις (coverage ratio): το πηλίκο των συσσωρευμένων προβλέψεων για τον πιστωτικό κίνδυνο διά το σύνολο των δανείων σε καθυστέρηση. Ο δείκτης αυτός παρέχει ένδειξη για την ικανότητα του πιστω- τικού ιδρύματος να καλύψει ζημίες που ενδεχομένως θα προκύψουν από τη μη εξυπηρέτηση των δανείων σε καθυστέρηση.

Αγορά ή ενοίκιο ; Αν και σήμερα το ερώτημα αυτό απασχολεί πολύ λιγότερους έλληνες σε σχέση με το παρελθόν αυτό δεν σημαίνει ότι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν υπάρχουν άνθρωποι το μυαλό των οποίων αναζητά απάντηση στο ερώτημα. Η απάντηση στο ερώτημα πριν από λίγα μόλις χρόνια ήταν απλή. « Η αγορά λόγω χαμηλών επιτοκίων». Σήμερα όμως η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική.Οι τράπεζες δεν χρηματοδοτούν την αγορά κατοικίας ενώ η αβεβαιότητα ως προς την πορεία των επιτοκίων είναι υψηλή καθώς στα επόμενα χρόνια είναι άγνωστο πόσο θα αυξηθεί το κόστος χρήματος. Επομένως η απάντηση στο ερώτημα περιπλέκεται αφού οι παράμετροι που θα πρέπει να εξετασθούν είναι σήμερα περισσότεροι από ότι πριν από τρία χρόνια . Σίγουρα με τα σημερινά δεδομένα η εικόνα των ιστορικά χαμηλών επιτοκίων είναι θετική. Θα είναι τα πράγματα αύριο έτσι;Το πρώτο στοιχείο που θα πρέπει να εξετασθεί είναι η σχέση εισοδήματος και τοκοχρεωλυτικής δόσης. Σε περιόδους αύξηση επιτοκίων γενικός κανόνας είναι ότι ο αγοραστής αποφεύγει να χρηματοδοτεί το 100% του ποσού της αγοράς με τραπεζικό δανεισμό και αυτό γιατί οι κίνδυνοι που επωμίζεται στη διάρκεια της δεκαετούς ή της δεκαπενταετούς ζωής του δανείου είναι μεγάλοι. Θα μπορούσε κάποιος να αντικρούσει προβάλλοντας ως επιχείρημα το δανεισμό σε συνάλλαγμα . Στη περίπτωση αυτή όμως εκτός από τον κίνδυνο της μεταβολής των επιτοκίων υπάρχει και ο συναλλαγματικός κίνδυνος. Οι παλαιότεροι και κυρίως εκείνοι που βίωσαν την περίοδο των έντονων συναλλαγματικών διακυμάνσεων (τη δεκαετία του ΄80) ξέρουν πολύ καλά τι σημαίνει συναλλαγματικός κίνδυνος. Από την άλλη πλευρά όμως δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι η αναλογία τοκοχρεωλυτικής δόσης με ενοίκιο είναι ένας παράγοντας που θα πρέπει να ληφθεί υποψη. Σήμερα η σχε΄ση έχει έχει βελτιωθεί αισθητά σε σχέση με το μίσθωμα με αποτέλεσμα η μίσθωση να εμφανίζεται σήμερα πιο συμφέρουσα από την αγορά. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι θα εξακολουθήσει να ισχύει αιώνια. Και αυτό γιατί τα νοίκια υπακούουν και αυτά τους κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης με άμεσο αποτέλεσμα την διακύμανση των τιμών. Με δεδομένο ότι οι αυξήσεις στα ενοίκια είναι συνάρτηση του πληθωρισμού ο οποίος από την άλλη πλευρά επηρεάζει και τα επιτόκια τότε εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς πόσο εύκολα μπορεί να ανατραπεί ακόμα και το πιο ενδελεχές οικονομικό πλάνο. Υπάρχει όμως και μία τελευταία διάσταση και αφορά κυρίως σε εκείνους οι οποίοι βλέπουν την αγορά και ως επενδυτική διέξοδο. Στη περίπτωση αυτή οι περισσότεροι προσδοκούν άνοδο του επιπέδου τιμών θεωρώντας ότι η υπεραξία σε συνδυασμό με την εξοικονόμηση ενοικίων καθιστά την αγορά ως ιδιαίτερα ελκυστική πρόταση. Η ιστορία δικαιώνει τους οπαδούς της θεωρίας αυτής. Όμως η αγορά ακινήτων σήμερα δεν έχει καμία σχέση με εκείνη των προηγούμενων δεκαετιών αφού είναι περισσότερο «ευαίσθητη» στις αλλαγές του οικονομικού περιβάλλοντος. Αυτό σημαίνει ότι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει πότε θα αρχίσει η επένδυση να αποδίδει ενώ είναι μαθηματικά βέβαιο ότι τα επιτόκια θα αυξηθούν. Όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι στο ερώτημα «αγορά ή ενοίκιο» η απάντηση είναι προσωπική υπόθεση του κάθε ενδιαφερόμενου ο οποίος στη ανάλυση του θα πρέπει να συνυπολογίσει τα δικά του «προσωπικά δεδομένα».

Αν κάτι έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία τρία χρόνια αυτό είναι η χορήγση των στεγαστικών δανείων. Την εποχή της ευμάρειας το μόνο που χρειαζόνταν κάποιος για να πάρει στεγαστικό δάνειο ήταν μία αίτηση , έλεγαν αστειευόμενοι τραπεζουπάλληλοι . Σήμερα τα πράγματα είναιεντελώς διαφορετικά αφού κάθε αίτημα που υποβάλλεται περνά απο "σαράντα κύματα" και οι πιθανότητες να απορριφθεί είναι πλέον πολλές. Τι θα πρέπει να έχετε υπόψη για να μη πέσετε θύμα άρνησης;

1. Το σπίτι χρειάζεται πάρα πολύ δουλειά Ένα σπίτι που χρειάζεται πολλές επισκευές θα αντιμετωπιστεί απο τον εκτιμητή με επιφύλαξη με αποτέλεσμα η μελέτη να το εμφανίζει με μικρότερη αξία. Αυτό στην καλύτερη περίπτωση σημαίνει μικρό δάνειο.

2. Μικρή ίδια συμμετοχή. Απο τότε που οι τράπεζες ξεκίνησαν να είναι φειδωλές στην χορήγηση δανείων άρχισαν να ζητούν μεγαλύτερη συμμετοχή του δανειολήπτη στο κόστος αγοράς. Αν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι και οι εκτιμήσεις που γίνονται είναι πολύ συστηρητικές μπορεί στο τέλος το δάνειο να καλύπτει μόλις το 50-60% της αξίας του ακινήτου. Οι εποχές που οι τράπεζες χρηματοδοτούσαν το 100% της εμπορικής αξίας έχουν περάσει χωρίς επιστροφή

3. Έχετε πάρα πολύ χρέος Αν το χρέος υπερβαίνει το 40% του εισοδήματός σας, πρέπει να σκεφτείτεια δύο φορές για την αγορά ενός σπιτιού - όχι μόνο γιατί δεν θα πάρει έγκριση το δάνειο , αλλά μόνο και μόνο επειδή είστε έχετε υπερβολικό χρέος

. 4. Είσαι ελεύθερος επαγγελματίας και το εισόδημά σας έχει μειωθεί Αν 2009 το εισόδημά σας εμφανίζεται μειωμενο οι τράπεζες θα είναι συντηρητικές καθώς η κατάσταση της οικονομίας όχι μόνο δεν βελτιώνεται αλλά αντίθετα επιδεινώνεται. Θα βρούν διάφορους εύσχημους τρόπους να σας πουν ΟΧΙ.

Στα χρέη απο στεγαστικά δάνεια , κάρτες και φόρους θα πάει το μεγαλύτερο ποσοστό του 13ου απο όσους θα το πάρουν. Αυτό προκύπτει απο έρευνα που πραγματοποιήθηκε απο το Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών. Η έρευνα δείχνει ότι υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις, στην κατανομή του 13ου μισθού:

• Παρατηρείται αύξηση του ποσοστού, για τη αποπληρωμή δανείων και πιστωτικών καρτών, κατά 9 περίπου μονάδες. Η αύξηση αυτή έρχεται να προστεθεί, στην περσινή αύξηση, που ήταν 2 μονάδες και στην αύξηση του 2008, που ήταν 5,3 μονάδες.

• Το ποσοστό αποταμίευσης αυξήθηκε, κατά 6,5 μονάδες, στα χαμηλότερα εισοδήματα (που δείχνει το φόβο, για την κρίση), μειώθηκε κατά 2 μονάδες, στα μεσαία εισοδήματα και παρέμεινε περίπου σταθερό, στα υψηλά.

• Τα ποσοστά, για τη θέρμανση και τη διατροφή αυξήθηκαν, κατά 1,5 μονάδα.

• Το 2,42% του 13ου μισθού θα ξοδευτεί, για άλλες δαπάνες, όπως πληρωμή ασφάλειας και τελών αυτοκινήτου, ιατρικών εξετάσεων, φαρμάκων κ.λπ.

• Τα ποσοστά, για την ένδυση, τη διασκέδαση, τη χριστουγεννιάτικη διακόσμηση, τα τυχερά παιχνίδια, την αγορά οικιακών συσκευών παρουσιάζουν μικρές μειώσεις, που κυμαίνονται, από 0,5 έως 2,5 μονάδες.

• Τα ποσοστά, για τα ταξίδια, μειώθηκαν, κατά 4 και πλέον μονάδες. Αξιοσημείωτη μείωση, κατά 10 περίπου μονάδες, παρουσιάζεται, στα υψηλά εισοδήματα.

• Τα ποσοστά, για τα σχολεία των παιδιών και τα δώρα, παρουσιάζουν μικρές αυξήσεις, της τάξης της 1 μονάδας και της 0,5 μονάδας, αντίστοιχα. Παρατηρούμε ότι 60% περίπου του 13ου μισθού θα ξοδευτεί, σε ανελαστικές δαπάνες (διατροφή, δίδακτρα, θέρμανση, χρέη προς τράπεζες, χρέη προς το δημόσιο και λογαριασμούς, υπηρεσιών).