Η εξαίρεση από την κατεδάφιση και η αναστολή είσπραξης των προστίμων και επιβολής κυρώσεων για τις υφιστάμενες μέχρι τις 28.7.2011 αυθαίρετες κατασκευές, όπως προβλέπεται στα άρθρα 7 παράγραφος 1 και 8 του νομοσχεδίου, προσκρούει στο άρθρο 24 του Συντάγματος, έκρινε το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής στη γνωμοδότησή του (30/7), η οποία πετάχτηκε στα σκουπίδια από το ΥΠΕΚΑ. Παραθέτοντας τουλάχιστον 40 αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ και των τμημάτων από το 1980 μέχρι τώρα αμφισβητεί ευθέως ότι οι παραπάνω ρυθμίσεις "εντάσσονται σε πλαίσιο προηγούμενου συνολικού χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, όπως επιτάσσει η διάταξη του άρθρου 24 του Συντάγματος προκειμένου να αποτραπεί η περαιτέρω υποβάθμιση του οικιστικού περιβάλλοντος και η υπονόμευση ή η ανατροπή της αποτελεσματικότητας των πολεοδομικών κανόνων (όρων δόμησης, περιορισμών χρήσεως κ.λπ.), με αποτέλεσμα την επιδείνωση των όρων διαβίωσης των κατοίκων στις περιοχές αυτές". Επαναλαμβάνει σταθερά ότι στα πορίσματα της πάγιας νομολογίας του ΣτΕ ισχύει ο κανόνας της κατεδάφισης των αυθαιρέτων κατασκευών. Οριστική εξαίρεση αυθαιρέτου από την κατεδάφιση επιτρέπεται, κατά τρόπο συνταγματικώς ανεκτό, κατ' αρχήν μέχρι την 31.1.1983, ημερομηνία που ορίστηκε από τον οικιστικό νόμο Τρίτση 1337/1983. Τα μεταγενέστερα ανεγερθέντα αυθαίρετα κτίσματα δεν επιτρέπεται κατά κανόνα να εξαιρούνται της κατεδάφισης. Εξαίρεση από τον κανόνα κατά παράβαση των καθορισθέντων για ορισμένη περιοχή όρων και περιορισμών δόμησης έχει κριθεί ανεκτή από το Συμβούλιο της Επικρατείας "οσάκις αι αυθαίρετοι κατασκευαί οφείλονται εις ασημάντους από πολεοδομικής απόψεως παραβάσεις, αίτινες, ως εκ του μεγέθους, της μορφής και των επιπτώσεών των δεν ασκούν σοβαράν επιρροήν επί της λειτουργικότητος των οικισμών, μη παρεμποδίζουσαι την ομαλήν ανάπτυξιν αυτών, ουδ' επιδρώσαι δυσμενώς επί των όρων διαβιώσεως, ώστε να καταστούν συνταγματικώς ανεπίτρεπτοι". Αντίθετη στο άρθρο 24 του Συντάγματος, παράγραφος 2, έχει θεωρηθεί, όπως αναφέρεται στη γνωμοδότηση, και η αυτόματη εξαίρεση από την κατεδάφιση κάθε αυθαίρετης κατασκευής, η οποία υφίσταται σε ορισμένη χρονική στιγμή με μόνη τη δήλωση του ενδιαφερομένου και άνευ προηγούμενης κρίσης της διοίκησης, η οποία να διαμορφώνεται βάσει πολεοδομικών κριτηρίων και χωρίς να εξαρτάται η εξαίρεση από το μέγεθος, το είδος ή τη σημασία της κατασκευής ή των επιπτώσεών της επί του περιβάλλοντος χώρου...

Αρχίζει  η διαδικασία υποβολής αιτήσεων ηλεκτρονικά στο υπουργείο Περιβάλλοντος για τη συγκρότηση του οριστικού μητρώου των ενεργειακών επιθεωρητών και ταυτοχρόνως η αντίστροφη μέτρηση για την κατάργηση του μητρώου των προσωρινών ενεργειακών επιθεωρητών, η ισχύς του οποίου λήγει σε περίπου ένα μήνα, στις 6 Οκτωβρίου 2013. Στην πράξη ξεκινάει η διαδικασία ανοίγματος της δραστηριότητας του ενεργειακού επιθεωρητή για το σύνολο των άνω των 300.000 διπλωματούχων μηχανικών αποφοίτων ΑΕΙ και ΤΕΙ και κλείνει ο κύκλος των 8.500 ενεργειακών επιθεωρητών που πιστοποιήθηκαν ως προσωρινοί το 2010, για να ξεκινήσει τότε ο θεσμός των ενεργειακών επιθεωρήσεων στα ακίνητα και παγιώθηκαν. Οι 8.500 μηχανικοί που είχαν πιστοποιηθεί με βάση την επαγγελματική τους εμπειρία άσκησαν κατ' αποκλειστικότητα τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, εκδίδοντας στην τριετία πάνω από 400.000 ενεργειακά πιστοποιητικά, δημιουργώντας ένα «κλειστό επάγγελμα» την περίοδο των Μνημονίων και πολλές αντιδράσεις απ' όσους είχαν μείνει εκτός νυμφώνος... Οι αμοιβές των ενεργειακών πιστοποιητικών διαμορφώνονται ελεύθερα, με συμφωνία μεταξύ των ιδιοκτητών ακινήτων και των μηχανικών. Η διεύρυνση του σώματος των επιθεωρητών με το οριστικό μητρώο αναμένεται να οδηγήσει σε νέα μείωση των τιμών για την έκδοση των πιστοποιητικών. Η οικονομική κρίση, που έχει χτυπήσει την αγορά ακινήτων και την οικοδομή, οδηγεί σε διαρκή μείωση της συγκεκριμένης δραστηριότητας, ενώ λόγω μεγάλου ανταγωνισμού μεταξύ των επιθεωρητών ήδη έχουν πέσει χαμηλά οι τιμές. Χαρακτηριστικά η έκδοση πιστοποιητικού για απλό διαμέρισμα που ξεκίνησε το 2010 με «ταρίφα» τα 150 ευρώ έχει ήδη διαμορφωθεί κάτω από τα 100 ευρώ.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις αρμοδίων παραγόντων του ΥΠΕΚΑ, έχουν παρακολουθήσει τον κύκλο σεμιναρίου σε πιστοποιημένα κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης, που είναι υποχρεωτική προϋπόθεση για να γίνουν ενεργειακοί επιθεωρητές, περισσότεροι από 16.000 μηχανικοί, οι οποίοι αναμένεται από σήμερα να πολιορκήσουν το υπουργείο, υποβάλλοντας αίτηση εγγραφής στο οριστικό μητρώο, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας (www.buildingcert.gr). Ο αριθμός των ενεργειακών επιθεωρητών αναμένεται διαρκώς να αυξάνεται, καθώς στο εξής η διαδικασία θα είναι ανοιχτή, χωρίς προθεσμία για την υποβολή αίτησης, ενώ στο εξής η αποδεδειγμένη επαγγελματική εμπειρία δεν αποτελεί προϋπόθεση για την εγγραφή στο οριστικό μητρώο. Για τους 8.500 επιθεωρητές του προσωρινού μητρώου προβλέπεται ότι για να ενταχθούν στο οριστικό μητρώο πρέπει και αυτοί να παρακολουθήσουν το υποχρεωτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα και να υποβάλουν νέα αίτηση στο οριστικό μητρώο. Πάντως από το υπουργείο Περιβάλλοντος αναφέρεται ότι εν όψει της αλλαγής φρουράς των προσωρινών με τους οριστικούς, θα διασφαλιστεί σε κάθε περίπτωση να υπάρχουν διαθέσιμοι στην αγορά πιστοποιημένοι μηχανικοί ενεργειακοί επιθεωρητές, ώστε να μην δημιουργηθούν προβλήματα και αναταράξεις στην αγορά ακινήτων και στην οικοδομή. Οι ενεργειακοί επιθεωρητές διενεργούν ελέγχους και εκδίδουν πιστοποιητικό ενεργειακής κατάταξης του ακινήτου, το οποίο είναι υποχρεωτικό για όλες τις μισθώσεις και μεταβιβάσεις ακινήτων άνω των 50 τετραγωνικών μέτρων, αλλά και για όλες τις νέες οικοδομές και νέες χρήσεις, προκειμένου να πάρουν άδεια λειτουργίας και να συνδεθούν με τα δίκτυα κοινής ωφέλειας (φως, νερό κ.λπ.). Ενδεχόμενη έλλειψη ενεργειακών επιθεωρητών στην αγορά θα δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα, ιδίως μέσα στο τελευταίο τρίμηνο του χρόνου, διάστημα κατά το οποίο, κυρίως για φορολογικούς λόγους, σημειώνεται αύξηση του αριθμού των μεταβιβάσεων. Από το ΥΠΕΚΑ αναφέρεται ότι στην περίπτωση που δεν επιτευχθεί μέχρι τις 6 Οκτωβρίου να υπάρχουν στην αγορά τουλάχιστον 5.000 νέοι ενεργειακοί επιθεωρητές του οριστικού μητρώου, θα δοθεί άλλη μία παράταση ισχύος του μητρώου των προσωρινών ενεργειακών επιθεωρητών, αν και αυτό δεν είναι στις προθέσεις του αρμόδιου υπουργού Στ. Καλαφάτη.

Το θεμα των συνιδιοκτησιών για όσους θέλουν να υπαχθούν στην ρύθμιση για τα αυθαίρετα είναι ένας μεγάλος "πονοκέφαλος".Στις εντός σχεδίου περιοχές είναι σαφές ότι κάθε ιδιοκτήτης είναι υπεύθυνος για την παρανομία που έχει κάνει στο ακίνητό του. Το θέμα έχει ενδιαφέρον για τις εκτός σχεδίου περιοχές, όπου δεν επιτρέπεται η σύσταση οριζόντιας ή κάθετης ιδιοκτησίας. Ο ενδιαφερόμενος μπορεί να τακτοποιήσει με δική του πρωτοβουλία τις αυθαιρεσίες που τον αφορούν. Επιπλέον, με το άρθρο 5 παρέχεται η δυνατότητα στο 65% των συνιδιοκτητών να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη και να ζητήσουν με αγωγή τη σύσταση διηρημένων ιδιοκτησιών.

Aυστηρό χρονοδιάγραμμα έξι μηνών για να ενταχθούν στην νέα ρύθμιση για τα αυθαίρετα απευθύνει σε όσους είχαν υποβάλλει αιτήσεις στον προηγούμενο νόμο αλλά δεν ήταν συνεπείς στις πληρωμές το υπουργείο Περιβάλλοντος. Πρόκειται για ιδιοκτήτες ακινήτων που δεν έχουν πληρώσει δόσεις για πάνω από τρεις μήνες είτε για οικονομικούς λόγους είτε γιατί το αμέλησαν και οι οποίοι έχουν μια νέα ευκαιρία για να ενταχθούν στο νέο νόμο. Υπολογίζεται ότι στην κατηγορία αυτή είναι 14.900 οι οποίοι έπρεπε να είχαν απενταχθεί, χάνοντας τα παράβολα και τις δόσεις που έχουν εξοφλήσει. Το ΥΠΕΚΑ θέλοντας να “τιμωρήσει” την ασυνέπειά τους περιορίζει το χρονικό περιθώριο κατάθεσης των φακέλων που για τις υπόλοιπες περιπτώσεις είναι 18 μήνες, παρέχοντας όμως και σε αυτούς όλα τα πλεονεκτήματα των δόσεων που ισχύουν με το νέο νόμο Καλαφάτη. Συγκεκριμένα για όσους ενταχθούν στην ρύθμιση έως και της 7 Φεβρουαρίου 2014 παρέχεται η δυνατότητα για 102 μηνιαίες δόσεις ή 17 εξαμηνιαίες με ελάχιστη καταβολή τα 50 ευρώ στην πρώτη περίπτωση και τα 300 στην άλλη. Οι πολίτες αυτοί θα πρέπει επομένως να υποβάλουν τις δηλώσεις τους μέχρι το προκαθορισμένο χρονικό διάστημα προκειμένου να συνυπολογιστούν και να συμψηφιστούν τα ποσά που έχουν καταβάλλει.