Πληθώρα καταγγελιών που δέχεται τελευταία για αθέμιτες πρακτικές των «εταιρειών ενημέρωσης οφειλετών» στην προσπάθειά τους να εισπράξουν χρέη για λογαριασμό χρηματοπιστωτικών φορέων κ.λπ. περιγράφει σε απόφασή της η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (ΑΠΠΔ). Παράλληλα, η Αρχή υπέβαλε παρατηρήσεις προς τη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή (ΓΓΚ) για βελτίωση του νομοσχεδίου της που φιλοδοξεί να καταστήσει αποτελεσματικότερο το θεσμικό πλαίσιο προστασίας των οφειλετών από αθέμιτες εισπρακτικές μεθοδεύσεις, καθώς οι νέες ρυθμίσεις βρίσκονται σε στάδιο διαβούλευσης. Η ΑΠΠΔ, διατηρώντας το δικαίωμά της για επιβολή κυρώσεων ανάμεσα στις καταγγελίες για απαράδεκτες οχλήσεις οφειλετών, μεταξύ άλλων καταγγέλλει:

Την πρακτική υπαλλήλων των «εταιρειών ενημέρωσης» να τηλεφωνούν οπουδήποτε και με ιδιαίτερη συχνότητα στους οφειλέτες, ακολουθώντας αθέμιτες και παραπλανητικές πρακτικές, όπως έντονο και επιθετικό ύφος προς τους οφειλέτες, με απειλές μέχρι σημείου εκβιασμού ότι θα κατάσχουν περιουσιακά τους στοιχεία, θα ενημερώσουν συγγενικά τους πρόσωπα, θα στείλουν εξώδικα για τις οφειλές τους στην εργασία τους.

Τις συνεχείς τηλεφωνικές οχλήσεις για παράνομες χρεώσεις που αφορούν χρηματικά ποσά που προέκυψαν από Γενικούς Όρους Συναλλαγών (ΓΟΣ), οι οποίοι όμως κρίθηκαν καταχρηστικοί με αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις.

Τις εσφαλμένες τηλεφωνικές οχλήσεις (π.χ. λόγω συνωνυμίας) στην απέλπιδα προσπάθεια εντοπισμού οφειλετών, καθώς και τις συνεχείς οχλήσεις στην εργασία τους με ενημέρωση συναδέλφων ή προϊσταμένων τους για την οφειλή τους ή σε συγγενείς τους ενημερώνοντάς τους για τη δυσχερή οικονομική τους κατάσταση.

Παράλληλα τονίζεται η έλλειψη ενημέρωσης από την πλευρά των ατόμων που τηλεφωνούν εκ μέρους των εταιρειών στους οφειλέτες, καθώς και η όχληση από εταιρείες μη εγγεγραμμένες στο σχετικό μητρώο του υπουργείου Ανάπτυξης. Η ΑΠΠΔ σε παρατηρήσεις της για το νομοσχέδιο που επιχειρεί να εξαλείψει τέτοιου είδους πρακτικές, υποδεικνύει την ανάγκη η ΓΓΚ να έχει πρόσβαση σε επίμαχα στοιχεία και με αυτεπάγγελτο έλεγχο (όχι μόνο ύστερα από καταγγελίες) ενώ προτείνει βελτίωση ρυθμίσεων που σχετίζονται με τις τηλεφωνικές οχλήσεις και την καταγραφή από τις εταιρείες ενημέρωσης του περιεχομένου των τηλεφωνικών συνομιλιών.

Κατά την ΑΠΠΔ, ο οφειλέτης πρέπει να ενημερώνεται από την αρχή για την καταγραφή της συνομιλίας, που δεν θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί δικαστικά ή εξώδικα σε βάρους του και πρέπει να καταστρέφεται με τη συμπλήρωση 6 μηνών (εκτός αν ζητήσει τη διατήρησή της ο οφειλέτης, η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή κ.λπ.). Σύμφωνα με τις ρυθμίσεις που προωθεί ο γενικός γραμματέας καταναλωτή Δ. Σπυράκος, με βάση και τις παρατηρήσεις της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, οι τηλεφωνικές επικοινωνίες της εταιρείας ή του δανειστή προς τον οφειλέτη, επιτρέπονται μόλις περάσουν 10 μέρες από τότε που η απαίτηση έγινε ληξιπρόθεσμη. Οι τηλεφωνικές επικοινωνίες δεν επιτρέπεται να είναι συνεχείς με συχνότητα το πολύ μίας ανά διήμερο, μόνο στις εργάσιμες μέρες (όχι Σαββατοκύριακα, αργίες) μεταξύ 9 π.μ.-8 μ.μ. Εάν ο οφειλέτης δηλώσει απροθυμία ή δυσχέρεια ανταπόκρισης η εταιρεία πρέπει να σταματήσει την ενημέρωση.

Πρόσφατα έγινε γνωστή , η πρακτική τραπεζών να χρεώνουν με έξοδα τους δανειολήπτες που καθυστερούν την εξυπηρέτηση των δανείων τους καθώς και να τους ζητούν να δεχθούν εκ των υστέρων πρόσθετους όρους στην δανειακή του σύμβαση. Δυστυχώς όμως αυτό είναι μόνο ένα από τα κρούσματα αυθαιρεσίας. Το realetatenews.gr συνέταξε μία «μαύρη λίστα» με τις αυθαιρεσίες που έγιναν γνωστές το τελευταίο εξάμηνο και για τις οποίες χρειάστηκε να παρέμβει η Πολιτεία.

Καταχρηστικοί όροι

Για πολλά χρόνια, τα τραπεζικά ιδρύματα είχαν καταχρηστικούς όρους στις συμβάσεις με τους πελάτες τους . Συγκεκριμένα, πρόσφατα έγινε νομοθετική παρέμβαση για τους εξής όρους που κρίθηκαν καταχρηστικοί:

1. Ο όρος που προβλέπει ότι σε περίπτωση ανάληψης μετρητών από κατάστημα ή ΑΤΜ του ίδιου πιστωτικού ιδρύματος, καταβάλλονται από τον καταναλωτή προμήθεια ή λειτουργικά έξοδα στο πιστωτικό ίδρυμα.

2. Ο όρος που προβλέπει ότι στην περίπτωση στεγαστικού δανείου που χρησιμοποιείται για κατασκευή ή ανέγερση κατοικίας, το δάνειο κατατίθεται σε δεσμευμένο λογαριασμό του οφειλέτη και ενώ η αποδέσμευση γίνεται σταδιακά, ανάλογα με την πρόοδο των εργασιών, ο δανειολήπτης επιβαρύνεται με τους τόκους του δανείου, από την ημέρα που κατατίθεται το ποσόν στον δεσμευμένο λογαριασμό. Ο όρος αυτός απαγορεύεται, ανεξάρτητα αν το ποσόν που κατατίθεται στον λογαριασμό του δανειολήπτη εκτοκίζεται με τόκο κατάθεσης.

3. Ο όρος που προβλέπει ότι επιβάλλονται προμήθεια ή έξοδα για την κατάθεση σε λογαριασμό τρίτου, που είναι πελάτης του πιστωτικού ιδρύματος.

4. Ο όρος με τον οποίο επιβάλλονται προμήθεια ή έξοδα σε κάθε κίνηση λογαριασμού ταμιευτηρίου ή τρεχούμενου αναφορικά με την ανάληψη ή κατάθεση μετρητών ή επιταγής στα ταμεία των τραπεζών, όταν οι κινήσεις υπερβαίνουν το καθορισμένο από την τράπεζα όριο.

5. Ο όρος που προβλέπει την επιβολή εξόδων αδράνειας σε καταθετικούς λογαριασμούς, που παραμένουν ακίνητοι για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από αυτό που καθορίζει η τράπεζα.

6. Ο όρος που προβλέπει ότι οι λογαριασμοί με μέσο μηνιαίο υπόλοιπο μικρότερο από εκείνο που ορίζει η τράπεζα βαρύνονται με έξοδα τήρησης και παρακολούθησης των κινήσεων.

7. Ο όρος που υποχρεώνει τον καταθέτη να ειδοποιήσει αμέσως την τράπεζα, σε περίπτωση απώλειας του βιβλιαρίου καταθέσεων, και ορίζει ότι η τράπεζα δεν ευθύνεται σε περίπτωση που πραγματοποιήσει πληρωμή σε άλλο πρόσωπο, πριν λάβει την προαναφερόμενη ειδοποίηση.

8. Ο όρος που περιορίζει την ευθύνη των τραπεζών μόνο για δόλο ή για βαριά αμέλεια υπαλλήλου της, σε περίπτωση μη γνήσιας υπογραφής σε δελτία ή εντολές πληρωμής, αποκλείοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την ευθύνη της για ελαφρά αμέλεια.

Υπερχρεωμένοι

Αλλά δεν είναι μόνο αυτό . Όλες οι τράπεζες έδειξαν αδιαφορία  για τις ρυθμίσεις για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά .Όπως είναι γνωστό, από την 1η Σεπτεμβρίου 2010 έχει τεθεί σε εφαρμογή η πρώτη φάση του νόμου 3869/2010 για τη ρύθμιση των οφειλών των υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων, δηλαδή η φάση της προσπάθειας για την επίτευξη του εξώδικου συμβιβασμού.

Οι περισσότερες μάλιστα , σύμφωνα με στοιχεία των αρμόδιων υπηρεσιών «κλείνει τη πόρτα» στους υπερχρεωμένους. Από , καταγγελία που έγινε πριν έξη μήνες προέκυψε ότι «μεγάλος ο αριθμός των καταναλωτών που έχουν καταθέσει αιτήσεις εξώδικου συμβιβασμού με αντίστοιχα σχέδια διευθέτησης οφειλών προς τις τράπεζες, δεν έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα σχεδόν κανένας συμβιβασμός. Ειδικότερα, ο Συνήγορος του Καταναλωτή έχει υποβάλει μέχρι σήμερα (σ.σ. τον Δεκέμβριο) σχέδια διευθέτησης οφειλών από 1.155 οφειλέτες, ο Τραπεζικός _ιαμεσολαβητής από 570 οφειλέτες, η ΕΚΠΟΙΖΩ από 502 οφειλέτες, ενώ εκατοντάδες ή και χιλιάδες είναι οι προτάσεις που έχουν υποβληθεί από λοιπές ενώσεις καταναλωτών (ΚΕΠΚΑ, ΙΝΚΑ κ.ά.) και ασφαλώς από δικηγόρους. Ωστόσο, μέχρι σήμερα (σς Δεκέμβριος 2010) έχει επιτευχθεί μόλις ένας συμβιβασμός. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις 3.888 συνολικές αιτήσεις του Συνηγόρου του Καταναλωτή προς τους πιστωτές έχουν απαντηθεί μόλις 123 (δηλαδή ποσοστό 3,16%) και έχουν δοθεί μόλις πέντε θετικές απαντήσεις. Από στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί από ενώσεις προκύπτει ότι μεγάλες τράπεζες συστηματικά δεν απαντούν στις αιτήσεις των οφειλετών (ιδίως Εθνική, Alpha Bank), ακόμη μάλιστα και σε αυτές που έχουν κατατεθεί ήδη από τον περασμένο Σεπτέμβριο. Άλλες μεγάλες τράπεζες (Eurobank, Πειραιώς), σε περίπτωση ανταπόκρισης, το κάνουν μόνο για να ζητήσουν πρόσθετα στοιχεία, δίχως να παίρνουν θέση επί του σχεδίου. Κάποιες άλλες τράπεζες αντιπροτείνουν μηνιαίες δόσεις χιλιάδων ευρώ ή την «αιώνια» εξυπηρέτηση του χρέους με μικρές καταβολές.

Πιστωτικές κάρτες

Το φθινόπωρο του 2010 , η γραμματεία του καταναλωτή ζήτησε να γίνει έρευνα για τις πρακτικές στις πιστωτικές κάρτες. Ο λόγος ; η πρακτική « που ακολουθούν οι εκδότριες χρεωστικών και πιστωτικών καρτών εταιρείες (ενδεικτικά VISA, Mastercard και American Express) και τα πιστωτικά ιδρύματα να απαγορεύουν στους εμπόρους την παροχή έκπτωσης ή μειωμένης τιμής, όταν ο καταναλωτής πληρώνει τοις μετρητοίς, δίχως δηλαδή να κάνει χρήση της πιστωτικής ή χρεωστικής κάρτας. Σήμερα, το κόστος του συστήματος πληρωμής μέσω πιστωτικής ή χρεωστικής κάρτας καταβάλλεται στις τράπεζες και εταιρείες που εμπλέκονται στην ανάπτυξή του από τον έμπορο, με ποσοστό επί της αξίας της συναλλαγής. Ο έμπορος, ωστόσο, μετακυλίει το κόστος για τη χρήση και διατήρηση του εν λόγω συστήματος πληρωμής μέσω της τελικής τιμής του αγαθού ή της υπηρεσίας στους συναλλασσόμενους καταναλωτές. Εν προκειμένω, όμως, η μετακύλιση του κόστους αυτού δεν γίνεται αποκλειστικά στους καταναλωτές που χρησιμοποιούν το σύστημα πληρωμής μέσω κάρτας, αλλά προς όλους τους καταναλωτές, μέσω της διαμόρφωσης μίας ενιαίας τιμής για το προϊόν ή την υπηρεσία, δηλαδή και προς εκείνους που δεν κάνουν χρήση του συγκεκριμένου συστήματος πληρωμής. Αυτή η μετακύλιση του κόστους του συστήματος πληρωμής μέσω κάρτας στο σύνολο του καταναλωτικού κοινού δεν είναι μία επιλογή του εμπόρου, αλλά της συνεργαζόμενης με αυτόν τράπεζας. Οι τράπεζες απαγορεύουν στους εμπόρους να έχουν μία ευνοϊκότερη μεταχείριση των καταναλωτών που δεν κάνουν χρήση των συστημάτων πληρωμής μέσω κάρτας. Οι έμποροι υφίστανται έτσι έναν σοβαρό περιορισμό στην ελευθερία διαμόρφωσης των τιμών. Θιγόμενοι όμως από αυτήν την πρακτική είναι κυρίως οι καταναλωτές, οι οποίοι πληρώνουν τοις μετρητοίς χωρίς να γνωρίζουν ότι στην πραγματικότητα, μέσα από την τελική τιμή του προϊόντος ή της υπηρεσίας, επιχορηγούν τη χρήση του συστήματος πληρωμής μέσω κάρτας τρίτων ή πληρώνουν και υπηρεσία που δεν χρησιμοποιούν. Και δυστυχώς οι περιπτώσεις αυτές είναι μερικές από τις «περιπέτειες» που έχουν υποστεί οι πελάτες των τραπεζών τα τελευταία χρόνια.

Όλο και περισσότεροι ιδιοκτήτες βρίσκονται σήμερα σε αδιέξοδο καθώς αδυνατούν να πληρώσουν την δόση του δανείου τους. Σε ακόμα χειρότερη κατάσταση είναι εκείνοι που από η εκτίμηση που έχει κάνει η τράπεζα για την αξία του σπιτιού τους προκειμένου να χορηγήσει το δάνειο προκύπτει ότι σήμερα η αξία του σπιτιού είναι μικρότερη από την αξία για την οποία έχει γίνει η προσημείωση. Πως μπορεί κάποιος που βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση να διαχειριστεί το πρόβλημα;

Η πρώτη κίνηση είναι να μιλήσει με την τράπεζα προκειμένου να εξετάσει όλες τις εναλλακτικές που έχει και κυρίως ποιες από αυτές αποδέχεται η τράπεζα. Για παράδειγμα , μία λύση σχετικά εύκολη είναι η επιμήκυνση της διάρκειας του δανείου ώστε να περιοριστεί η δόση. Φυσικά το σπίτι θα κοστίσει πολύ περισσότερο αλλά είναι ένα τρόπος για να περάσετε τον σκόπελο της ύφεσης και στη συνέχεια να διαχειριστείτε το πρόβλημα με μεγαλύτερη ψυχραιμία. Μία άλλη λύση είναι να βολιδοσκοπήσετε τις προθέσεις τις τράπεζας σε περίπτωση που αποφασίσετε να πουλήσετε το σπίτι. Δέχεται να μεταφερθεί το δάνειο στον αγοραστή ή πρέπει αυτός να πληρώσει όλο το υπολειπόμενο ποσό και κλείσει ο λογαριασμό του δανείου; Είναι διατεθειμένη να παράσχει ένα νέο δάνειο στο αγοραστή και να εγγράψει καινούργια προσημείωση ; Τι άλλες εναλλακτικές λύσεις μπορεί να σας προτείνει σε μία τέτοια περίπτωση; Σε περίπτωση που με κανένα τρόπο δεν δέχεται είτε την μεταφορά του δανείου σε άλλο υπόχρεο είτε την χρηματοδότηση του υποψήφιου αγοραστή τότε ποιο είναι το ποσό που θα πρέπει να καταβληθεί προκειμένου να κλείσει το δάνειο; Τι θα γίνει αν ο υποψήφιος αγοραστής θελήσει να πληρώσει την τρέχουσα εμπορική αξία του σπιτιού και απομένει ένα υπόλοιπο ; Μπορεί να περάσει αυτό το υπόλοιπο ως οφειλή σε εσάς και να δώσει την συγκατάθεση για την συναλλαγή;

Το καλύτερο είναι να καταγράψετε όλες τις εναλλακτικές που μπορείτε να σκεφθείτε ανεξαρτήτως αν είναι ρεαλιστικές ή όχι και να τις συζητήσετε. Άλλωστε πρέπει να γνωρίζετε ότι στην πραγματικότητα η τράπεζα θέλει χρήματα και όχι σπίτια. Αν δεν έχετε τις τεχνικές γνώσεις για να συντάξετε την λίστα ζητήστε την βοήθεια ενός ειδικού με την ανάλογη εμπειρία. Το πιο σημαντικό είναι να προσπαθήσετε να έχετε γραπτές τις προτάσεις της τράπεζας, ώστε με τον τρόπο αυτό να περιορίσετε το ενδεχόμενο υπαναχώρησης της. Με τον τρόπο αυτό έχετε ένα πλήρη κατάλογο όλων των εναλλακτικών λύσεων που παρουσιάζονται μπροστά σας , ώστε να αποφασίσετε πως θα χειριστείτε το θέμα.

Προσοχή στα δάνεια με χαμηλές αρχικές δόσεις γιατί μπορεί να σας τινάξουν στον αέρα. Σήμερα , καθώς όλα δείχνουν ότι βρισκόμαστε μπροστά στην προοπτική αύξησης των επιτοκίων η κατηγορία αυτή των δανείων μπορεί να αποδειχθεί ένας ασφαλής τρόπος να χάσετε το σπίτι σας όταν θα τελειώσει η προνομιακή περίδος της χαμηλής δόσης. Εκατομμύρια νοικοκυριά στις ΗΠΑ , που δανείσθηκαν με αυτό τον τρόπο ήδη έχουν χάσει το σπίτι τους καθώς τα σχέδια τους ανατράπηκαν λόγω κυρίως της οικονομικής ύφεσης και της ανεργίας. Ουσιαστικά η κατηγορία αυτή των δανείων είναι ένα μεγάλο στοίχημα με βάση τα μελλοντικά εισοδήματα. Οι οφειλέτες δηλαδή , στοιχηματίζουν ότι τα εισοδήματά τους θα αυξηθούν και έτσι θα καλύψουν την αύξηση των πληρωμών του δανείου τους. Και όπως συμβαίνει σε όλα τα στοιχήματα άλλες φορές κερδίζουν και άλλες χάνουν. Με τη μόνη διαφορά ότι στην περίπτωση αυτή , θα χάσουν το σπίτι τους. Κύριο χαρακτηριστικό του δανείου είναι ότι οι μηνιαίες πληρωμές είναι χαμηλότερες σε σχέση με εκείνες των δανείων με σταθερό επιτόκιο ή ακόμα και με κυμαινόμενο και αυτό γιατί οι δανειστές δεν απαιτούν την καταβολή του αρχικού κεφαλαίου κατά τη διάρκεια ενός μέρους της περιόδου του δανείου. Όμως οι τράπεζες δεν ξεχνούν αφού τοκίζουν κανονικά όλο το ποσό του δανείου. Ο κίνδυνος λοιπόν είναι : να αυξηθούν τα επιτόκια και να βρεθείτε να χρωστάτε τόσο που να μη έχετε την δυνατότητα να το ξεπληρώσετε το δάνειο που θα έχει μεγαλώσει .