Τις αναπόφευκτες επιπτώσεις που έχουν η ύφεση και η κρίση του δημοσιονομικού χρέους στην αγορά ακινήτων στην Ελλάδα αναφέρεται δημοσίευμα των New York Times, που κάνει λόγο για «τέλεια αγορά για υποψήφιους αγοραστές». Η εφημερίδα επικαλείται στοιχεία ενός μεσιτικού και ενός δικηγορικού γραφείου στην Ελλάδα, τα οποία τονίζουν ότι οι τιμές των ακινήτων έχουν πέσει κατά 35-50% από το 2008. Το δημοσίευμα τονίζει ότι την περίοδο 2002-2008 πωλούνταν περίπου 150.000 κατοικίες κάθε χρόνο, ενώ το 2011 πωλήθηκαν μόλις 11.000 κατοικίες γεγονός που σημαίνει ότι η αγορά συρρικνώθηκε κατά 95%. «Γι' αυτό το λόγο η Ελλάδα αποτελεί την τέλεια αγορά για τους αγοραστές, καθώς μπορεί πλέον κανείς να διαπραγματευτεί τις τιμές και όσοι πληρώνουν με μετρητά είναι βασιλιάδες» γράφει χαρακτηριστικά η αμερικανική εφημερίδα. Οι NY Times κάνουν αναφορά και στο real estate στα ελληνικά νησιά, υπογραμμίζοντας ότι και εκεί επικρατεί η ίδια κατάσταση, διευκρινίζοντας όμως ότι στα πιο δημοφιλή από αυτά, όπως είναι η Μύκονος, η Σαντορίνη και η Κρήτη, η πτώση στις τιμές δεν έχει ξεπεράσει το 20%. Αντίθετα σε νησιά όπως η Νάξος είναι δυνατόν να αγοράσει κανείς κατοικία έναντι 60.000 δολαρίων, ποσό με το οποίο δεν «αγοράζεις τιποτα στη Μύκονο» προστίθεται. «Οι περισσότεροι ξένοι αγοραστές στην Ελλάδα προέρχονται από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κα τη Βόρεια Αμερική, οι οποίοι έχουν κάποια σχέση με την Ελλάδα ή και ελληνική καταγωγή. Επίσης, υπάρχει ένα ενδιαφέρον Γάλλων και Γερμανοί αγοραστών για τα νησιά, ενώ η Κρήτη προσελκύει αγοραστές από τη Ρωσία και η Μύκονος από όλον τον κόσμο», αναφέρεται στο άρθρο. Το δημοσίευμα κάνει αναφορά και στο νομοθετικό πλαίσιο αγοράς ακινήτων στην Ελλάδα επισημαίνοντας ότι «δεν υπάρχουν περιορισμοί για τους αλλοδαπούς, εκτός από λίγες επιλεγμένες περιοχές κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία. Για τα σπίτια που κοστίζουν περισσότερο από 104.700 δολάρια, ο αγοραστής υποχρεούται να προσλάβει δικηγόρο, ο οποίος συνήθως κοστίζει 1-1,5% της τιμής πώλησης του ακινήτου». Ο συντάκτης του άρθρου καταλήγει, συστήνοντας στους υποψήφιους αγοραστές να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση από τις χώρες τους και όχι από την Ελλάδα, αφού «οι τράπεζες γενικά δεν δανείζουν».

Παρά τις πτώσεις των ενοικίων, στην αγορά γραφείων παρατηρείται μεγάλη κινητικότητα, με κινητήριο μοχλό τις επαναδιαπραγματεύσεις συμβολαίων ενοικίασης. Τον «χορό» σέρνουν οι πολυεθνικές εταιρείες, ακόμα και εκείνες που στο πρόσφατο παρελθόν εξασφάλισαν μειώσεις ενοικίων, καθώς προχωρούν σε νέες διαπραγματεύσεις, εν όψει των νέων συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί στην αγορά. Οι περισσότεροι ενοικιαστές έχουν κατορθώσει να εξασφαλίσουν εκπτώσεις της τάξεως του 40%, σε σχέση με το ενοίκιο που πλήρωναν με βάση τις αρχικές συμφωνίες. Το μέσο ενοίκιο σε ποιοτικά κτίρια γραφείων διαμορφώνεται σήμερα σε 20 ευρώ/τ.μ. μηνιαίως, έναντι 27 ευρώ/τ.μ. στο τέλος του 2009. Αντίστοιχα, το ποσοστό κενών γραφείων διαμορφώνεται σε 20%, αλλά δεν λείπουν και περιοχές όπου τα κενά γραφεία κυμαίνονται μεταξύ 25% και 30%. Εν μέσω αυτής της εικόνας, οι αποδόσεις γραφείων έχουν εκτοξευτεί (ως αποτέλεσμα της πτώσης των αξιών των ακινήτων) σε 8,5% ετησίως.

Οι τιμές των κατοικιών σε πολλές περιπτώσεις έχουν ήδη αρχίσει να υπολείπονται του κόστους κατασκευής, με αποτέλεσμα να αποτελούν καλή περίπτωση τουλάχιστον για εκείνους που διαθέτουν τα απαιτούμενα μετρητά και που επιθυμούν να μείνουν στα σπίτια (κύρια ή εξοχική κατοικία) που θα αποκτήσουν και όχι να τα δουν ως επένδυση. Σύμφωνα μάλιστα με τη Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank, «οι τιμές των ακινήτων διαμορφώνονται ήδη σε λογικά επίπεδα, ιδιαίτερα σε σχέση με πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Άλλωστε, ποτέ δεν υπήρξε υπέρμετρη αύξηση των τιμών των ακινήτων στην Ελλάδα, όπως συνέβη σε πολλές άλλες χώρες του ΟΟΣΑ». Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ , προκύπτει ότι:

α) Η πτώση των τιμών των οικιστικών ακινήτων στην Ελλάδα τη διετία 2011-2012 ήταν πολύ μεγαλύτερη από το μέσο όρο των υπόλοιπων χωρών.

β) Ο λόγος τιμών κατοικιών προς ενοίκια είναι πολύ χαμηλότερος στην Ελλάδα σε σχέση με το μέσο όρο των άλλων χωρών, δηλαδή οι τιμές στη χώρα μας είναι σχετικά φτηνές αν συγκριθούν με τα ενοίκια (ο δείκτης βέβαια επηρεάζεται και από το φορολογικό καθεστώς κάθε χώρας).

γ) Ο δείκτης τιμών των κατοικιών προς το εισόδημα κυμαίνεται περίπου στο μέσο όρο των άλλων χωρών, άρα -με τους άλλους παράγοντες να είναι σταθεροί- είναι το ίδιο δύσκολο για έναν Έλληνα και για έναν ξένο να αγοράσει κατοικία.

Η Αθήνα δεν προσφέρεται για επενδύσεις σε ακίνητα. Η ελληνική πρωτεύουσα στην ετήσια έρευνα της εταιρείας συμβούλων Pricewaterhouse-Coopers (PwC) καταλαμβάνει την τελευταία θέση μεταξύ 27 ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων, όσον αφορά την ελκυστικότητά της. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι η οικονομική κρίση απομακρύνει το ενδεχόμενο επενδύσεων για την αναβάθμιση της πόλης και αναφέρουν ενδεικτικά την απουσία αξιοσημείωτων αγοραπωλησιών ακινήτων στην Αθήνα από το τελευταίο τρίμηνο του 2011 έως τα τέλη του 2012. Η έρευνα βασίζεται στα στοιχεία πλέον των 500 ειδικών του κλάδου των ακινήτων και αξιολογεί τις σημερινές υποδομές αλλά και τις προοπτικές 27 αστικών κέντρων στην Ευρώπη.

Πρώτη φορά βρίσκονται στις κορυφαίες θέσεις του πίνακα κατάταξης δύο γερμανικές πόλεις, πρώτο το Μόναχο και το Βερολίνο ακολουθεί στη δεύτερη θέση. Το Μόναχο χαρακτηρίζεται «ήρεμο λιμάνι» για επενδύσεις σε ακίνητα σε μια περίοδο έντονων αναταράξεων, ενώ το Βερολίνο ψηφίστηκε από τους ειδικούς ως η καλύτερη επένδυση μεταξύ των ευρωπαϊκών πόλεων για αγορά κατοικίας. Ασφάλεια προσφέρει και το Λονδίνο, το οποίο ανέβηκε επτά θέσεις σε σχέση με την έκθεση του 2011 και κατατάσσεται τρίτο αφήνοντας πίσω την Κωνσταντινούπολη. Οι πόλεις της πρώτης τετράδας είναι και οι μόνες, κατά την άποψη των ειδικών, στις οποίες θα συνεχίσουν να αυξάνονται το επόμενο διάστημα οι αποδόσεις των ακινήτων. Αντίθετα, η έρευνα διαπιστώνει με έντονο κριτικό πνεύμα τις προοπτικές της αγοράς σε Αθήνα, Λισαβώνα και στις ισπανικές μεγαλουπόλεις.

Πάντως η PwC θεωρεί ότι πλέον οι τιμές των ακινήτων στις νοτιοευρωπαϊκές πόλεις έχουν πέσει σε χαμηλά επίπεδα και δικαιολογούν επενδύσεις, αρκεί να πρόκειται για μακροπρόθεσμες, καθώς θα περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι να επέλθει η ανάκαμψη της οικονομίας σε αυτές τις χώρες. Το 45% των ερωτηθέντων εκτιμά ότι οι τιμές των ακινήτων στην Ευρώπη θα παραμείνουν στάσιμες έως το 2017 και ότι ο κλάδος αρχίζει τώρα να βρίσκει έναν νέο δρόμο προς την ομαλοποίηση ύστερα από μία πενταετία αναδιάρθρωσης. Πλέον οι επενδυτές έπαψαν να ακολουθούν στρατηγικές για ολόκληρες περιοχές ή για επιμέρους κλάδους (π.χ. κατοικία, γραφεία, βιομηχανία, ξενοδοχεία) και επιλέγουν πολύ προσεκτικά τους στόχους τους με κύρια κριτήρια την ασφάλεια και την κατοχύρωση κερδών.

Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι οι επενδύσεις σε αστικά κέντρα μπορεί να εξελιχθούν σε φούσκα, όπως αποδείχθηκε στη Φρανκφούρτη, όπου μειώθηκαν δραστικά τα ενοίκια των γραφείων εξαιτίας της κρίσης στον τραπεζικό τομέα. Από την άλλη, υπογραμμίζει το 80% των ερωτηθέντων ότι η κρίση στην ευρωζώνη αναβαθμίζει τις προοπτικές για τον κλάδο των ακινήτων. Περισσότεροι από τους μισούς πιστεύουν πως το 2013 θα δυσκολέψουν ακόμη περισσότερο οι δυνατότητες χρηματοδότησης για την αγορά ακινήτων, ιδιαίτερα για κτίσματα επαγγελματικής χρήσης, καθώς πολλές τράπεζες αποσύρθηκαν από αυτό τον τομέα. Αυτό δημιουργεί, σύμφωνα με την PwC, αρκετές ευκαιρίες για ακίνητα υψηλών προδιαγραφών, που προσφέρονται πλέον σε συμφέρουσες τιμές. Εξάλλου θεωρούνται ελκυστικές προτάσεις με προοπτικές υψηλής απόδοσης η κατασκευή και η ανακαίνιση ενεργειακών κτιρίων, αλλά και τα τουριστικά ακίνητα σε συνδυασμό με τον αυξανόμενο αριθμό τουριστών από την Κίνα και άλλες αναδυόμενες αγορές.