Βρισκόμαστε λίγες μέρες πριν από την 7η Νοεμβρίου. Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης αλλά και έγκριτοι οικονομολόγοι στοιχηματίζουν σε μια πιθανή χρεωκοπία ενώ στην Ελλάδα κορυφαίοι πολιτικοί "φαγώνονται" μεταξύ τους για το αν η προοπτική μίας ελεγχόμενης χρεωκοπίας είναι μία ρεαλιστική προοπτική ή όχι. Ίσως είναι η πρώτη φορά στην σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία που οι πολιτικοί επιλέγουν ένα τέτοιο θέμα για να κάνουν κομματική αντιπαράθεση.

Και ο απλός έλληνας; Βρίσκεται στην κυριολεξία σε κατάσταση καταστολής. Σήμερα ένας φίλος μαγαζάτορας της οδού Αιόλου έλεγε ότι έχει να κάνει σεφτέ μία εβδομάδα. Δεν παραπονιόνταν αφού λίγες μέρες πριν ένας συνάδελφός του βρέθηκε στα πρόθυρα της αυτοκτονίας αντιμετωπίζοντας τις προοπτικές πτώχευσης. Ο περισσότερος κόσμος της Αθήνας κινείται πλέον σαν υπνωτισμένος γνωρίζοντας ότι το σήμερα είναι καλύτερα από το αύριο και ότι τελικά είναι ανήμπορος να κάνει οτιδήποτε για να το αλλάξει.

Σε ένα τέτοιο κλίμα , η αγορά ακινήτων προχωρά ουσιαστικά χωρίς κατεύθυνση. Κάποιοι , χρησιμοποιούν το επιχείρημα ότι τελικά η κρίση δεν έχει ακουμπήσει την αγορά κατοικίας. Βασικό τους επιχείρημα είναι ότι οι τιμές δεν έχουν την συμπεριφορά της αμερικάνικης, της ισπανικής ή και της ιρλανδικής αγοράς. Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία τους επιβεβαιώνουν , αλλά η πραγματικότητα είναι ότι η κατάρρευση των τιμών αποτρέπεται γιατί δεν γίνονται συναλλαγές. Πως να γίνουν , θα σκεφτεί κάποιος ,όταν οι τράπεζες έχουν κλείσει τα γκισέ τους ενώ αυτοί που έχουν ρευστό είτε το κρατούν φοβούμενοι τα χειρότερα είτε προσπαθούν να βρουν ένα ασφαλές καταφύγιο στο εξωτερικό. Η αγορά κατοικίας δεν έχει καταρρεύσει για ένα και μοναδικό λόγο: συντηρείται σε κατάσταση καταστολής.

Τα επίσημα στοιχεία κάνουν λόγο για καθυστερήσεις στα δάνεια που αντιπροσωπεύουν το 9% και μέχρι το τέλος του χρόνου μπορεί να ξεπεράσει το 10%. Αν στην Ελλάδα ίσχυαν οι κανόνες των ΗΠΑ και της Ισπανίας για τους πλειστηριασμούς τότε το πιο πιθανό θα ήταν ότι στο ήδη υψηλό αδιάθετο απόθεμα αδιάθετων κατοικιών θα είχαν προστεθεί και αρκετές δεκάδες χιλιάδες ακόμα οι οποίες θα έβγαιναν στην αγορά με συνοπτικές διαδικασίες και με τιμές έως και κατά 50% χαμηλότερες από την τρέχουσα αξία τους. Που θα οδηγούσε αυτό; σε κατάρρευση. Στην Ελλάδα το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τους πλειστηριασμούς είναι -και ευτυχώς- χρονοβόρο ενώ δεν ισχύει η διαδικασία των σύντομων πωλήσεων που ισχύει στις ΗΠΑ. Μόνο τυχαίο δεν θα πρέπει να θεωρηθεί το γεγονός ότι η σημαντικότερη αιτία για την μεγάλη πτώση των τιμών εκεί ήταν οι μαζικές κατασχέσεις.

Όμως οι προοπτικές δεν είναι καθόλου ευοίωνες αφού όλοι προσπαθούν να κρατηθούν από τα δόντια για να μη πουλήσουν. Και το ζητούμενο είναι για πόσο...

Την απάντηση δίνει η αγορά επαγγελματικών ακινήτων , η οποία έχει διαλυθεί. ΟΙ τιμές των μισθωμάτων των γραφείων έχουν υποχωρήσει την τελευταία διετία τουλάχιστον 35% , ενώ οι ελάχιστες συμφωνίες μίσθωσης που κλείνονται δεν είναι αρκετές για να διαμορφώσουν ένα πλαίσιο τιμών. Από την άλλη πλευρά, η επαναδιαπραγμάτευση των μισθωμάτων και η αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για την λύση των επαγγελματικών μισθώσεων έχουν διαλύσει την αγορά καθώς ακόμα και μισθωτές που δεν αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα προσπαθούν να επωφεληθούν ρίχνοντας τις τιμές. Όσον αφορά στην αγορά γραφείων και καταστημάτων ουσιαστικά βρίσκεται στην κατάψυξη αφού οι συμφωνίες είναι ελάχιστες και γίνονται ακόμα λιγότερες όταν έλθει η ώρα των συμβολαίων.

Κορυφαίο στέλεχος εταιρίας ακινήτων , έλεγε χαρακτηριστικά πριν λίγες μέρες ότι τι τελευταίο οκτάμηνο τουλάχιστον 50 συμφωνίες αγοράς διαλύθηκαν την τελευταία στιγμή από τους αγοραστές είτε από φόβο είτε από την προσδοκία ακόμα μεγαλύτερης πτώσης των τιμών.

Και φυσικά τίποτε δεν θα πάει καλύτερα αν η ψυχολογία δεν βελτιωθεί αν η Κυβέρνηση δεν αποφασίσει να εφαρμόσει πολιτική ενίσχυσης της αγοράς και τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν χρησιμοποιούν την κατάσταση της οικονομίας ως πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης.

Ποιες ήταν οι πιο "καυτές» επενδύσεις της τελευταίας δεκαετίας; Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Το σίγουρο όμως είναι ότι , στην λίστα των πρωταθλητών περιλαμβάνεται ο χρυσός και το πετρέλαιο. Ο χρυσός έδωσε μία εξαιρετική απόδοση καθώς η τιμή από τα 300 $ η ουγγιά βρίσκεται σήμερα σε επίπεδα άνω των 1.400 $. Αναφορικά με το πετρέλαιο η τιμή του από τα 20 $ δολάρια το βαρέλι σήμερα βρίσκεται ελαφρώς χαμηλότερα από τα 150$. Ποια ήταν τα στοιχεία εκείνα που συνέβαλλαν για αυτές τις υπεραξίες;

Χρυσός

Οι επενδυτές αγοράζουν χρυσό ως αντιστάθμιση είτε στον πληθωρισμό είτε σε οικονομική ή πολιτική κρίση. Πολλοί επίσης επενδύουν σε χρυσό για να προστατευθούν από την υποτίμηση ενός νομίσματος. Σε κάθε περίπτωση η ανισσοροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης είναι η βασική αιτία της αύξησης των τιμών. Στην περίπτωση του χρυσού ή αγορά βρέθηκε σε περιβάλλον υψηλής ζήτησης. Πάρτε για παράδειγμα την αυξημένη ζήτηση για αγορά κοσμημάτων που έχει προέλθει από τις αναδυόμενες οικονομίες και κυρίως από την Ινδία και την Κίνα. Δεν θα πρέπει να υποτιμάται όμως και η προσδοκία που λειτουργεί πολλές φορές ως «αεροπλανάκι». Καθώς όλο και περισσότεροι επενδυτές στρέφονται στον χρυσό , τόσο η συγκεκριμένη επένδυση αναδεικνύται από τα ΜΜΕ και αυτό δημιουργεί με την σειρά του νέα αύξηση της ζήτησης. Μία τέτοια συμπεριφορά είναι το «λίπασμα» για πιθανές «φούσκες» .

Πετρέλαιο

Η θεμελιώδης παραδοχή για επενδύσεις σε πετρέλαιο βασίζεται στην αυξημένη ζήτηση ενέργειας, από την Κίνα, την Ινδία και τις άλλες αναδυόμενες οικονομίες. Αυτή η αυξημένη ζήτηση είναι δύσκολο βραχυπρόθεσμα να καλυφτεί από τους παραγωγούς πετρελαίου. Κάποιοι επίσης έχουν προβλέψει ότι η προσφορά πετρελαίου στον κόσμο έχει κορυφωθεί και για το λόγο αυτό οι αυξανόμενες τιμές του πετρελαίου είναι αναπόφευκτες. Φυσικά και στην περίπτωση αυτή δεν θα πρέπει να υποβαθμιστεί ο ρόλος της τεχνητής αύξησης της ζήτησης και έτσι φτάνουμε στην τρίτη εκδοχή.

Η Τρίτη εκδοχή

Ένας άλλος λόγος που μπορεί να ερμηνεύσει την αύξηση της τιμής του χρυσού και του πετρελαίου είναι η ευκολία με την οποία οι επενδυτές έχουν πρόσβαση στην επένδυση. Αυτό συμβαίνει γιατί η χρηματοοικονομική βιομηχανία έχει δημιουργήσει πολλά προϊόντα (αμοιβαία κεφάλαια, συμβόλαια κα) που ακολουθούν τις τιμές των δύο αυτών προϊόντων. Πολλά μάλιστα από αυτά, διαπραγματεύονται στα διεθνή χρηματιστήρια γεγονός που καθιστά την πορεία ρευστή.