Τους βασικούς άξονες της νέας ρύθμισης για τα αυθαίρετα παρουσίασε σήμερα στην Βουλή η Κυβέρνηση και ο Υπουργός Αναπληρωτής ΠΕΚΑ ζήτησε απο τους Βουλευτές να καταθέσουν τις προτάσεις τους. Το ΥΠΕΚΑ θέλει να καταγράψει, εκ των προτέρων, όλες τις απόψεις και προτάσεις των βουλευτών για το θέμα. Σκοπός της νέας νομοθετικής πρωτοβουλίας για τις αυθαίρετες κατασκευές είναι όπως υποστηρίζουν να αντιμετωπιστεί, "το υπαρκτό από δεκαετίες πρόβλημα της πολεοδομικής αυθαιρεσίας μέσα από την περιβαλλοντική αλλά και πολεοδομική του διάσταση".

Σύμφωνα με τη νομολογία, «το οικιστικό περιβάλλον έχει αναχθεί σε συνταγματικώς προστατευόμενη αξία». Οι διατάξεις αυτές του Συντάγματος [άρθρο 24 παρ. 1 και 2] απευθύνουν στον κοινό και κανονιστικό νομοθέτη επιταγές ώστε να ρυθμίσει την πολεοδομική διαμόρφωση βάσει ενός ορθολογικού πολεοδομικού σχεδιασμού, δηλαδή σχεδιασμού υπαγορευόμενου από πολεοδομικά κριτήρια και προσαρμοσμένου στην ιδιομορφία και την εν γένει φυσιογνωμία, καθώς και τις ανάγκες, κάθε περιοχής. Η εικόνα που υπάρχει σήμερα αναφορικά με τις πολεοδομικές αυθαιρεσίες συνδέεται:

1 με χρόνιες παθογένειες του τρόπου οικιστικής ανάπτυξης, με ελλιπή αν όχι ανύπαρκτο σχεδιασμό.

2 με τη διατήρηση γκρίζων περιοχών αλλά και μεθόδων που πολλές φορές οδηγούσε σε έμμεση νομιμοποίηση των αυθαιρεσιών.

3 με την αποσπασματική αντιμετώπιση εκ μέρους των ανά την επικράτεια Πολεοδομιών, πολεοδομικής νομοθεσίας και εφαρμογής κανόνων.

4 με την πολιτική ατολμία να ληφθούν ριζικά μέτρα κατά της πολεοδομικής παραβατικότητας. Επιπρόσθετα στο επίπεδο του πολεοδομικού - χωροταξικού σχηματισμού ήταν και είναι εμφανής η απουσία ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού πλαισίου. Το γεγονός αυτό υποβαθμίζει το δομημένο περιβάλλον και επηρεάζει αρνητικά την καθημερινή ζωή των πολιτών.

Στόχοι

Στο πλαίσιο αυτό, οι βασικοί στόχοι για την δημιουργία ενός δίκαιου, ορθολογικού, και αποτελεσματικού νομοθετικού πλαισίου για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης και της αυθαίρετης αλλαγής χρήσης συνοψίζονται ως εξής :

- Αποκατάσταση του περιβαλλοντικού ισοζυγίου και του περιβάλλοντος από τις πολεοδομικές αυθαιρεσίες που εντέλει οδήγησαν στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών.

- Αποκατάσταση των ανισοτήτων που έχουν προκύψει μεταξύ των πολιτών και η εμπέδωση του κράτους δικαίου.

- Χάραξη της «κόκκινης γραμμής» για την αυθαίρετη δόμηση στο μέλλον μέσω ενός αποτελεσματικού τρόπου κρίσης και ελέγχου της Διοίκησης που θα διαθέτει αξιόπιστα και επιστημονικά έγκυρα εργαλεία προς τούτο.

- Αντιμετώπιση του προβλήματος μέσα από την περιβαλλοντική και πολεοδομική του διάσταση στην λογική της βιώσιμης ανάπτυξης, των αρχών της αειφορίας και της προστασίας του περιβάλλοντος

- Συνέργεια του θεσμικού πλαισίου για την αντιμετώπιση της πολεοδομικής παραβατικότητας αφενός με τον απαραίτητο σχεδιασμό στην κατεύθυνση του οποίου πρέπει να κινείται η Πολιτεία και αφετέρου με το πλαίσιο που διέπει την ανάπτυξη του κτιριακού αποθέματος της χώρας (ΝΟΚ, Ταυτότητα Κτιρίων).

- Κατηγοριοποίηση των γενόμενων παραβάσεων, στο μέτρο του εφικτού, ώστε τα προτεινόμενα μέτρα να συνδυαστούν αποτελεσματικά σε κάθε μία από τις παραβάσεις αυτές.

- Κωδικοποίηση των διατάξεων που διέπουν την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης με ενσωμάτωση των κατά καιρούς εγκυκλίων- οδηγιών της Διοίκησης αλλά και συμμόρφωση προς την νομολογία του ΣτΕ.

- Παροχή κινήτρων στους πολίτες για την υπαγωγή στις διατάξεις του νόμου.

Με κατεδαφίσεις θα προσπαθήσει η Κυβέρνηση να "πείσει" τους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων να υπαχθούν στη ρύθμιση. Ο συνδυασμός του νέου κύκλου νομιμοποιήσεων αυθαιρέτων και της επιχείρησης, παραδειγματικών κατεδαφίσεων προκλητικών αυθαιρέτων παραπέμπει σε μια νέα πολιτική του υπουργείου Περιβάλλοντος που θυμίζει «μαστίγιο και καρότο» για τα αυθαίρετα. Τελικός σκοπός φαίνεται ότι είναι αφενός μεν να δοθεί νέα ώθηση στην εισπρακτική επιχείρηση προστίμων αυθαιρέτων υπέρ του κρατικού προϋπολογισμού, αφετέρου δε να υπάρξει μήνυμα εφαρμογής της νομιμότητας και προστασίας του περιβάλλοντος. Σημειώνεται ότι παρά τις έξι συνεχόμενες παραστάσεις προθεσμιών (η τελευταία λήγει στις 31 Μαρτίου 2013) αλλά και τις αλλεπάλληλες ευνοϊκές ρυθμίσεις δόσεων και διακανονισμών των προστίμων για την τακτοποίηση αυθαιρέτων, οι δηλώσεις αυθαιρέτων λόγω και της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τα ελληνικά νοικοκυριά κινούνται σε χαμηλά επίπεδα. Μέχρι τώρα έχουν δηλωθεί περί τις 500 χιλιάδες αυθαίρετα, που αντιστοιχούν σε έσοδα της τάξης του 1 δισ. ευρώ. Εισπράξεις που καλύπτουν μικρότερο ποσοστό από το 30% των συνολικών εσόδων που προσδοκά το κράτος να εισπράξει.

Εντός των επόμενων εβδομάδων θα δοθεί στη δημοσιότητα το σχέδιο της κυβέρνησης για γενικευμένη τακτοποίηση αυθαιρέτων. Βασική προϋπόθεση για την πλήρη νομιμοποίηση ενός αυθαιρέτου είναι η ύπαρξη οικοδομικής άδειας και η εναρμόνιση με τους όρους δόμησης που ισχύουν στην περιοχή όπου αυτό βρίσκεται, ειδικότερα δε η τήρηση του συντελεστή δόμησης και του συντελεστή όγκου. Αυτό σημαίνει πως ένα αυθαίρετο μπορεί να νομιμοποιηθεί στο μέτρο που καλύπτει τους προαναφερθέντες όρους. Σε αντίθετη περίπτωση θα ενταχθεί σε κατηγορία, καθώς οι σχεδιασμοί του ΥΠΕΚΑ προβλέπουν την κατηγοριοποίηση των πολεοδομικών παραβάσεων και την αντιμετώπισή τους από την πολιτεία ανάλογα με τη βαρύτητά τους. Οι ημιυπαίθριοι όπως και οι υπόλοιποι χώροι -πιλοτές, πατάρια, αποθήκες κ.λπ.-, που βρίσκονται μέσα στον κτιριακό όγκο ενός ακινήτου που διαθέτει οικοδομική άδεια και οι οποίοι μετατράπηκαν παράνομα σε χώρους κύριας χρήσης, βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση για νομιμοποίηση. Το ίδιο ισχύει για ακίνητα τα οποία παραβίασαν την οικοδομική άδεια σε ό,τι αφορά τη διάταξη των εσωτερικών χώρων. Τα αυθαίρετα χωρίς καθόλου οικοδομική άδεια βρίσκονται στη δυσμενέστερη θέση και μάλλον θα παραμείνουν σε καθεστώς τακτοποίησης για τα επόμενα 30 χρόνια, σύμφωνα με τις προβλέψεις της ισχύουσας νομοθεσίας. Για τα αυθαίρετα που παρουσιάζουν υπέρβαση της οικοδομικής άδειας της τάξης των 50-70 τετραγωνικών μέτρων, προτείνει μία οριστική ρύθμιση στο πλαίσιο της ταυτότητας κτιρίου, η οποία προβλέπεται από τη νομοθεσία αλλά δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί. Σύμφωνα με στοιχεία του ΤΕΕ, η συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων που έχουν υπαχθεί στη ρύθμιση της τακτοποίησης (γύρω στο 75%) είναι αυθαίρετα με οικοδομική άδεια

Διακομματική λύση για τα αυθαίρετα αναζητά η Κυβέρνηση.Ο αναπληρωτής υπουργός ΠΕΚΑ, , αφού τόνισε ότι δεν λύνεται με τις ρυθμίσεις αυτού το νομοσχεδίου ένα θέμα που χρονίζει για δεκαετίες, κάλεσε τα κόμματα να συμμετάσχουν σε Ειδική ανοιχτή κοινοβουλευτική διαδικασία με προτάσεις και απόψεις για την οριστική λύση του θέματος των αυθαιρέτων. Μετά από την διαδικασία αυτή, η κυβέρνηση θα καταθέσει το σχέδιο νόμου για τα αυθαίρετα που προανήγγειλε. Πάντως, πληροφορίες εμφανίζουν το ΥΠΕΚΑ να θέτει ως προαπαιτούμενο της ρύθμισης τη οικοδομική άδεια και τη εναρμόνιση με τους όρους δόμησης της περιοχής. Η νέα νομοθετική ρύθμιση προβλέπεται να δοθεί στη δημοσιότητα μέχρι τις αρχές του επόμενου μήνα

Στο μεταξύ, ψηφίστηκε η τροπολογία - ενσωματώθηκε ως άρθρο στο νομοθέτημα - η οποία εισάγει ευνοϊκότερες ρυθμίσεις για την τακτοποίηση των αυθαίρετων κατασκευών με στόχο την ενίσχυση των δημόσιων εσόδων. Σύμφωνα με την ρύθμιση παρέχεται έκπτωση 10% επί του συνολικού προστίμου υπό την προϋπόθεση ότι μέχρι τις 31 Μαΐου του 2013 θα έχει καταβληθεί ποσοστό τουλάχιστον 30% του προστίμου. Επίσης παρατείνεται μέχρι 31 Μαΐου 2013 (από 31 Ιανουαρίου 2013) η προθεσμία μέσα στην οποία οι ιδιοκτήτες αυθαίρετων ακινήτων και ημιυπαίθριων μπορούν να τα μεταβιβάσουν, εφόσον έχουν καταβάλλει το 30% του συνολικού προστίμου. Ακόμη δίνεται η δυνατότητα σε βιοτεχνικές και βιομηχανικές μονάδες να αδειοδοτηθούν με την καταβολή του 30% του προστίμου επίσης μέχρι τις 31 Μαΐου του 2013.