Με το άρθρο 52 του νόμου «Αντιμετώπιση της Αυθαίρετης Δόμησης - Περιβαλλοντικό Ισοζύγιο και άλλες διατάξεις», που ψηφίστηκε πριν λίγες ημέρες, το ΥΠΕΚΑ προχωρά στην κατάρτιση «οριστικού» Μητρώου Ενεργειακών Επιθεωρητών, δίνοντας τη δυνατότητα σε χιλιάδες μηχανικούς που έχουν ήδη παρακολουθήσει το υποχρεωτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα να δραστηριοποιηθούν άμεσα ως Ενεργειακοί Επιθεωρητές. Σύμφωνα με την ανωτέρω ρύθμιση, αλλά και με βάση το ευρύτερο νομικό πλαίσιο, ισχύουν τα παρακάτω:

• Με την έναρξη ισχύος της ρύθμισης (δηλαδή από την ημερομηνία δημοσίευσης του ΦΕΚ), όσοι διπλωματούχοι και πτυχιούχοι μηχανικοί έχουν παρακολουθήσει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα μπορούν να υποβάλλουν αίτηση για εγγραφή στο Μητρώο Ενεργειακών Επιθεωρητών, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας (www.buildingcert.gr).

• H Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Ενέργειας (ΕΥΕΠΕΝ) οφείλει να εξετάσει το αίτημα εντός διαστήματος δύο (2) μηνών.

• Η προϋπόθεση της επιτυχούς συμμετοχής σε σχετικές εξετάσεις από το ΤΕΕ δεν καταργείται, αλλά αναβάλλεται προσωρινά για σύντομο χρονικό διάστημα.

• Μέσα σε διάστημα ενός (1) έτους από την ημερομηνία δημοσίευσης του ΦΕΚ, όσοι έχουν εγγραφεί στο Μητρώο, προκειμένου να συνεχίσουν να ασκούν αδιάλειπτα τη δραστηριότητα του Ενεργειακού Επιθεωρητή, πρέπει να συμμετάσχουν επιτυχώς στις σχετικές εξετάσεις. Διαφορετικά, μετά την παρέλευση του ενός (1) έτους θα διαγράφονται αυτοδίκαια από το Μητρώο Ενεργειακών Επιθεωρητών και θα απολλύουν τη δυνατότητα άσκησης της δραστηριότητας έως την υποβολή του Πιστοποιητικού Επιτυχούς Εξέτασης.

• Ουσιαστικά μετά την παρέλευση διαστήματος ενός (1) έτους από την ημερομηνία δημοσίευσης του ΦΕΚ, στο Μητρώο θα είναι ενταγμένοι μόνο όσοι έχουν επιτύχει και στις εξετάσεις.

• Η ισχύς του μέχρι τώρα «προσωρινού» Μητρώου λήγει την 6η Οκτωβρίου 2013, όπως προέβλεπε η τελευταία παράτασή του. Πρόθεση του ΥΠΕΚΑ είναι να μη δοθεί επιπρόσθετη παράταση, εκτός εάν ο αριθμός των «οριστικών» Ενεργειακών Επιθεωρητών δεν είναι αρκετός για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της αγοράς (περίπου 5.000).

• Η διαδικασία εγγραφής στο Μητρώο θα είναι πλέον ανοιχτή, χωρίς προθεσμία για την υποβολή αίτησης, σύμφωνα με τα παραπάνω.

• Επισημαίνεται ότι, η αποδεδειγμένη επαγγελματική εμπειρία δεν αποτελεί πλέον προϋπόθεση για την εγγραφή στο Μητρώο.

Επίσης, το ΥΠΕΚΑ έχει προβεί σε σειρά ενεργειών με στόχο την επιδότηση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης των υποψήφιων Ενεργειακών Επιθεωρητών. Η σχεδιαζόμενη δράση, η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο - ΕΚΤ) μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρωπίνου Δυναμικού» (Ε.Π.ΑΝ.Α.Δ.) θα έχει και αναδρομική ισχύ, δηλαδή θα καλύπτει και όσους μηχανικούς έχουν ήδη εκπαιδευτεί. Σύντομα αναμένεται ανακοίνωση με αναλυτικές οδηγίες για την υποβολή αιτήσεων, για την εγγραφή στο Μητρώο Ενεργειακών Επιθεωρητών και την επιδότηση της εκπαίδευσης τους, μέσω της ηλεκτρονική πλατφόρμας (www.buildingcert.gr).

Απαξίωση της πολιτιστικής-αρχιτεκτονικής κληρονομιάς επιχειρείται με τον πρόσφατα ψηφισθέντα νόμο για τα αυθαίρετα, σύμφωνα με τον ΣΑΔΑΣ, Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Ανωτάτων Σχολών-Πανελλήνια Ενωση Αρχιτεκτόνων. Ο νέος νόμος προβλέπει τροποποιήσεις στις διαδικασίες έγκρισης συγκεκριμένων εργασιών «που αφορούν στην ποιότητα των παρεμβάσεων στην αρχιτεκτονική μας κληρονομιά και θίγουν το κοινωνικό συμφέρον». Συγκεκριμένα, στο άρθρο 48 ορίζεται ότι οι εργασίες που θα γίνονται σε παραδοσιακούς οικισμούς, περιοχές φυσικού κάλλους, αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικούς τόπους, σε κτήρια χαρακτηρισμένα ως μνημεία, διατηρητέα κτήρια και στις ζώνες προστασίας τους, δεν αποτελούν πλέον αντικείμενο άδειας δόμησης, αλλά μεταφέρονται στις εργασίες μικρής κλίμακας. Μάλιστα, η έγκριση των συγκεκριμένων εργασιών, οι οποίες αφορούς τους εξωτερικούς χρωματισμούς, την αντικατάσταση κιγκλιδωμάτων, την επισκευή επιχρισμάτων και όψεων ικριωμάτων, θα εκδίδεται από την αρμόδια υπηρεσία δόμησης έπειτα από αίτηση του ιδιοκτήτη, η οποία θα συνοδεύεται από τεχνική έκθεση οποιασδήποτε ειδικότητας μηχανικού.

Τη σταδιακή κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης στην Αττική προβλέπει το σχέδιο για το νέο Ρυθμιστικό της Αθήνας, που εκπονήθηκε από τον Οργανισμό Αθήνας . Με χρονικό ορίζοντα το 2021, η μελέτη προβλέπει την κάλυψη των αναγκών για κύρια και παραθεριστική κατοικία μέσα στα όρια των ήδη θεσμοθετημένων οικιστικών περιοχών, ενώ οι νέες εντάξεις στο σχέδιο γίνονται αποδεκτές μόνον εφόσον τεκμηριώνονται από σχετικές μελέτες. Εμμέσως ανοίγει πάντως ο δρόμος για αύξηση των συντελεστών δόμησης, αφού προβλέπεται η μετεξέλ ιξη των παραθεριστικών περιοχών, όπου κατά κανόνα ισχύουν αυστηροί όροι δόμησης σε ζώνες κύριας κατοικίας, όπου οι συντελεστές δόμησης είναι υπερδιπλάσιοι.Το σχέδιο προβλέπει επισης ότι οι επεκτάσεις γίνονται μόνο ανά πολεοδομικές ενότητες (δηλαδή ανά γειτονιές) και υπό την προϋπόθεση ότι εξασφαλίζονται όλοι οι αναγκαίοι χώροι υποδομών. Η δυνατότητα μετατροπής μιας περιοχής από παραθεριστικής σε κυρίας κατοικίας δίνεται στην περίπτωση που απαιτούνται συμπληρωματικές ανάγκες σε υποδομή και δεν συνεπάγεται αύξηση του συντελεστή δόμησης.  Υπενθυμίζεται ότι, στην εκτός σχεδίου περιοχή της Αττικής, με βάση το διάταγμα του 1983, επιτρέπεται η δόμηση σε γήπεδα με εμβαδόν 20 στρέμματα. Υπάρχουν όμως παρεκκλίσεις για μικρότερα οικόπεδα, από τέσσερα έως και δύο στρέμματα, με την προϋπόθεση ότι υπήρχαν πριν από την ισχύ του διατάγματος. Οι αλλαγές θα ξεκινήσουν με την κατάργηση αυτών των ευνοϊκών διατάξεων.

Τον ερχόμενο Σεπτέμβριο προβλέπεται να ξεκινήσει η υποδοχή των δηλώσεων μετά την ψήφιση του νέου νόμου για τα αυθαίρετα από τη βουλή. Ομως , και για το νέο νομο υπάρχει ο κινδυνος των προσφυγών στο ΣτΕ καθώς πολλά άρθρα είναι πιθανό να κριθούν ως αντισυνταγματικά.

Το πρώτο καμπανάκι ήλθε απο την επιστημονική επιτροπή της Βουλής η οποία επισημανε ότι :«Οριστική εξαίρεση αυθαιρέτου από την κατεδάφιση επιτρέπεται, κατά τρόπο συνταγματικώς ανεκ τό, κατ’ αρχήν μόνο για τα παλαιά αυθαίρετα, δηλαδή όσα ανεγέρθηκαν μέχρι την 31-1-1983, ημερομηνία που ορίσθηκε από τον ν. 1337/1983. Τα μεταγενεστέρως ανεγερθέντα αυθαίρετα κτίσματα δεν επιτρέπεται, κατά κανόνα, να εξαιρούνται της κατεδάφισης», τονίζει η Επιστημονική Υπηρεσία κάνοντας εξαίρεση μόνο εφόσον τα νέα αυθαίρετα έχουν «ήσσονος σημασίας παραβάσεις». Οι περισσότερες παρατηρήσεις της Επιστημονικής Υπηρεσίας αφορούν τα άρθρα 7 και 8 για την εξαίρεση από την κατεδάφιση και την αναστολή είσπραξης των προστίμων και την επιβολή κυρώσεων για τις υφιστάμενες μέχρι την 28-7-2011 αυθαίρετες κατασκευές ή χρήσεις. Η έκθεση τονίζει ότι «δημιουργείται αμφιβολία» κατά πόσο οι εν λόγω ρυθμίσεις «εντάσσονται σε πλαίσιο προηγούμενοι συνολικού χωροταξικού σχεδιασμού, όπως επιτάσσει η διάταξη του άρθρου 24 του Συντάγματος. Μεταξύ άλλων επισημαίνει ακόμη ότι:

-είναι αντίθετες με το Σύνταγμα διατάξεις με τις οποίες επιτρέπεται η υπό όρους εξαίρεση από την κατεδάφιση αυθαίρετων κατασκευών που αναγείρονται μετά την θέσπιση των πολεοδομικών κανόνων που περιλαμβάνει το νομοσχέδιο. «Η εξαίρεση συνεπάγεται τη νόθευση και τη συνεχή ανατροπή» των νέων πολεοδομικών κανόνων πολεοδομικού σχεδιασμού, υπογραμμίζει.

-για τις κατασκευές που είναι εκτός σχεδίου και έχουν ανεγερθεί μέχρι 31-1-1983, η έκθεση τονίζει ότι «η οριστική εξαίρεση από την κατεδάφιση είναι επιτρεπτή μόνο εάν προηγηθεί ένταξης της περιοχής αυτής σε πολεοδομικό σχέδιο, διότι διαφορετικά το αποτέλεσμα θα ήταν η γενικευμένη νομιμοποίηση αυθαιρέτων». Επίσης τονίζει ότι για τις κατασκευές μετά τις 31-1-1983 «ισχύει, σύμφωνα με την συνταγματική επιταγή, ο κανόνας της κατεδαφίσεως χωρίς την προαναφερόμενη εξαίρεση».

-για την αυτόματη εξαίρεση από κατεδάφιση κάθε αυθαίρετης κατασκευής με μόνη τη δήλωση του ενδιαφερομένου και άνευ προηγούμενης κρίσης της διοίκησης, η Έκθεση επισημαίνει ότι «έχει θεωρηθεί ότι αντιβαίνει στην παρ. 2 του άρθρου 24 του Συντάγματος, σκοπός της οποίας είναι η εξασφάλιση τόσο της λειτουργικότητας όσο και της ομαλής ανάπτυξης των οικισμών».

Για το άρθρα 13, 14, 15 και 16 που παρέχουν την δυνατότητα υπαγωγής στις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου και αυθαίρετων κατασκευών ή χρήσεων σε κτήρια ευρισκόμενα εντός παραδοσιακού οικισμού ή τμήματος πόλης, η Επιστημονική Υπηρεσία υπογραμμίζει ότι «δημιουργείται αμφιβολία» κατά πόσο εναρμονίζονται με την συνταγματική επιταγή του άρθρου 24 παρ. 2 και 6.

Για τα άρθρα 32, 33, 34, 35 και 37 που αφορούν την μεταφορά συντελεστή δόμησης και την ένταξή του στον πολεοδομικό σχεδιασμό η Επιστημονική Υπηρεσία επισημαίνει πως «δημιουργείται προβληματισμός» για το πώς διασφαλίζεται η εναρμόνιση του ηλεκτρονικού συστήματος καταγραφής και διαχείρισης τίτλων δικαιώματος συντελεστή δόμησης προς τον ευρύτερο πολεοδομικό σχεδιασμό, δεδομένου ότι «ο φορέας της Τράπεζας Γης δύναται να είναι ιδιώτης, φυσικό ή νομικό πρόσωπο».