Σε άρθρο των Financial Times (30.4.2013), γραμμένο ως χρονικό μιας άμεσα επερχόμενης κοινωνικής καταστροφής, προαναγγέλλονται οι μαζικές εξώσεις χιλιάδων επί χιλιάδων Ιρλανδών, από τα σπίτια τους. Το άρθρο περιέχει πολλές τεχνικές λεπτομέρειες (διαγράμματα, ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων κλπ.,) απουσιάζουν όμως στοιχεία που να καταδεικνύουν την οικονομική αποδοτικότητα --υπέρ της κοινωνίας και της «ανάπτυξης»-- αυτών των εξελίξεων. Τέλος, δεν υπάρχει οποιαδήποτε μνεία σε τυχόν μέτρα, αν όχι προστασίας, έστω ανακούφισης , όπως στις περιπτώσεις φυσικής καταστροφής. Μόνο ένας φόβος, σε μια υποπαράγραφο, μήπως εκδηλωθεί κάποια «κοινωνική αναταραχή» -- μήπως δηλαδή αντιδράσουν τα θύματα της ανθρωπογενούς «θεομηνίας»! Όχι μόνο στην Ιρλανδία. Ανάλογες εξελίξεις έχουμε σε πολλά σημεία του πλανήτη. Στην Ευρώπη των Μνημονίων, η ιδιοκτησία σχεδόν ποινικοποιείται, με την υποχρεωτική καταβολή «χαρατσιού» --όχι φόρου επί των όποιων κερδών από πιθανή ενοικίαση-- στους κατόχους ακίνητης περιουσίας, ακόμα και αν πρόκειται για την κατοικία τους. Διαδικασίες αποστέρησης της ιδιοκτησίας από τους μέχρι τώρα κατόχους της σημειώνονται ήδη και στις μεγάλες πόλεις στην Ασία. Όπως ανέδειξε πρόσφατα η Monde Diplomatique, η Παγκόσμια Τράπεζα δανείζει μικροποσά σε κατοίκους παραγκουπόλεων, θεωρητικά για να ενισχύσει τη μικροεπιχειρηματικότητα (π.χ. να ανοίξουν ένα κουρείο)· αλλά η υποθήκη δεν αφορά μόνο τη (μικρή) ιδιοκτησία του δανειζόμενου, αλλά ολόκληρης της γειτονιάς! Σε περίπτωση αδυναμίας αποπληρωμής, η κατάσχεση αφορά την ευρύτερη περιοχή. Έτσι, εκτός των άλλων, η αλληλεγγύη μεταξύ των αδύναμων μεταλλάσσεται επαχθώς σε συλλογική ευθύνη.

Συναφείς τάσεις εκδηλώνονται σε επίπεδο ολόκληρων κρατών. Έννοιες όπως η «απεδαφικοποίηση» που χρησιμοποιήθηκαν για να λανσάρουν το πολιτικό πρόγραμμα της παγκοσμιοποίησης, αποκτούν τώρα το σκληρό περιεχόμενό τους. Παρατηρούμε και σε ευρωπαϊκές χώρες καταστάσεις που μέχρι τώρα περιορίζονταν στην Αφρική και σε περιοχές της Ασίας: οι λαοί αποκόπτονται από τα συλλογικά τους δικαιώματα πάνω στα εδάφη όπου κατοικούν αλλά και το υπέδαφος, και ταυτόχρονα τα κράτη χάνουν τη «γεωπολιτική πρόσοδο» -- μέχρι πρόσφατα, κάθε κράτος, ακόμα και το πιο αδύναμο, είχε ένα αξιοποιήσιμο όφελος, μόνο και μόνο εξαιτίας της γεωγραφικής του θέσης. Αυτό φαίνεται πως τελειώνει. Μεγάλα ποσοστά του πληθυσμού, ακόμα και στην Ευρώπη, αφού πρώτα μετατραπούν σε «άνεργους», στη συνέχεια με τις κατασχέσεις γίνονται και «άστεγοι», ώστε να σπρωχθούν οριστικά στην κοινωνική χωματερή. Βεβαίως, δεν είναι μόνον η αστική γη είναι και η αγροτική γη, από την οποία, στη Ινδία λ.χ., αποξενώνονται οι παραγωγοί· στη συνέχεια υπερσυγκεντρώνεται, με όχημα τους πατενταρισμένους σπόρους των μεταλλαγμένων της υπερεθνικής Μονσάντο.

Και στην Ελλάδα; Αναρωτιούνται πολλοί, μες στη σκόνη και τα χαλάσματα: «Σε τι μπορεί να φανεί χρήσιμο σε μια τράπεζα ή στο κράτος ένα παλιωμένο διαμέρισμα στην Κυψέλη ή στο Παγκράτι;», «Μήπως θέλουν να αποκτήσουν τα παλιά κτίρια για να κερδοσκοπήσουν, γκρεμίζοντάς τα και ξαναχτίζοντας καινούργιες πολυτελείς πόλεις για "τους δικούς τους";». Όμως, ακόμα και η πιθανότητα να κατεδαφιστούν οι ελληνικές πόλεις --με πρώτη την Αθήνα-- ώστε να ξανακτιστούν με ελκυστικό τρόπο για τους εύπορους του πλανήτη μοιάζει σενάριο επιστημονικής φαντασίας, τουλάχιστον για επεμβάσεις μεγάλης κλίμακας. Στην Ελλάδα η λειτουργία της οικοδομικής και κατασκευαστικής βιομηχανίας διακόπηκε βίαια, όχι ως αποτέλεσμα της λειτουργίας των αγορών (όπως με τις φούσκες των ακινήτων στις ΗΠΑ ή την Ιρλανδία), αλλά κυρίως με την επιβολή των «χαρατσιών». Μάλιστα, η ιδιόμορφη ελληνική οικοδομική βιομηχανία διατηρούσε επαφή με την πραγματική οικονομία (γι' αυτό δεν θα έσκαγε σαν φούσκα), σε αντιδιαστολή με το λεγόμενο real estate. Οπότε, τι θα κάνουν με τα κατασχεμένα διαμερίσματα της Κυψέλης ή του Παγκρατίου;

Πάνω από 90 ακίνητα που έχουν στη διάθεσή τους τα Ταμεία παραμένουν αναξιοποίητα, ενώ την ίδια στιγμή σημαντικά ποσά δαπανώνται για την ενοικίαση γραφείων ακόμα και σε γειτονικούς δρόμους. Μία σειρά κτιρίων ακόμα και μέσα στο κέντρο της Αθήνας παραμένουν ερειπωμένα, ενώ ελάχιστα είναι τα οικόπεδα που αξιοποιούνται (κυρίως ως χώροι στάθμευσης). Μάλιστα παρατηρείται το παράδοξο οι ασφαλιστικοί φορείς σε αρκετές περιπτώσεις να νοικιάζουν ακριβά τα κτίρια που στεγάζουν τις υπηρεσίες τους, αλλά να κάνουν «εκπτώσεις» στα χρήματα που ζητούν από τους δικούς τους ενοικιαστές. Πρωτοφανείς είναι και οι διακυμάνσεις που παρατηρούνται σε τοπικό επίπεδο στα ακίνητα που νοικιάζουν τα Ταμεία. Η υψηλότερη τιμή ανά τετραγωνικό καταγράφεται στη Ζάκυνθο (8,33 ευρώ), ενώ στον νομό Πιερίας το καταβαλλόμενο ενοίκιο είναι μόλις 2,29 ευρώ ανά τετραγωνικό. Εκτιμάται πως περίπου 10 εκατομμύρια ευρώ θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν από την καλύτερη αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας των Ταμείων. Η «προίκα» των ασφαλιστικών φορέων είναι 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ (αντικειμενική αξία) και περιλαμβάνει από αγροτεμάχια μέχρι πάρκινγκ, ξενοδοχεία, διατηρητέα κτίρια και κινηματογράφους. Τώρα επιχειρείται να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα τόσο μέσα από τη συστέγαση των Ταμείων σε ιδιόκτητα γραφεία όσο και από την επαναδιαπραγμάτευση των ενοικίων.

Την αγορα κατοικίας του ευρωπαϊκού Νότου εποφθαλμιά το Βερολίνο. Μόνο τυχαίες και συμπτωματικές δεν θα πρέπει να θεωρηθούν οι όλο και συχνότερες αναφορές Γερμανών αξιωματούχων πως το ποσοστό ιδιοκατοίκησης είναι πολύ υψηλό στις χώρες της περιφέρειας και ότι στην Ισπανία φτάνει το 83% ή το 70% στην Ιταλία. Η χώρα μας διαθέτει το υψηλότερο ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Ευρώπη, καθώς υπολογίζεται στο 92% ου. Ηδη οι ισπανικές τράπεζες εκποιούν όχι μόνο ιδιωτικές κατοικίες, αλλά και πολυτελέστατα τουριστικά συγκροτήματα στην καταλανική Costa del Sol. Προειδοποιητικά άρθρα και αναλύσεις για την Ιταλία βλέπουν όλο και συχνότερα το φως της δημοσιότητας, ενώ για την ελληνική αγορά θεωρείται τελειωμένη υπόθεση η ενεργοποίηση της διαδικασίας κατασχέσεων από τις αρχές του 2014. Ειδικότερα, στην ελληνική αγορά η μεθόδευση είναι πλέον εξόφθαλμη. Εχοντας επιβαρύνει ήδη -και θα επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο- το ακίνητο, ακόμη και την πρώτη κατοικία, με φόρους δυσανάλογα υψηλούς, καθιστούν πολύ δύσκολη την κατοχή ακίνητης περιουσίας. Παράλληλα, ο ευτελισμός της αξίας της σε συνδυασμό με τα δυσβάσταχτα χαράτσια υποχρεώνουν τους ιδιοκτήτες να εκποιήσουν την περιουσία τους σε όλο και χαμηλότερες τιμές. Αμφιβάλλει κανείς πως σε εύθετο χρόνο, μέσω του απόλυτου ελέγχου του τραπεζικού συστήματος και της αγοράς των «μη εξυπηρετούμενων δανείων» από κεφαλαιουχικά σχήματα (των Γερμανών, Ολλανδών κ.ά.), θα αποκτήσουν χαρτοφυλάκια ακινήτων; Το επόμενο στάδιο αυτής της εξέλιξης θα είναι οι πρώτες «επιθετικές» κατασχέσεις. Οι Γερμανοί (τα think tanks τους, οι πολιτικοί τους, τα λαϊκίστικα ΜΜΕ τους) θεωρούν πως οι υπόλοιποι λαοί έχουν απαράδεκτα υψηλά επίπεδα διαβίωσης. Γι' αυτό, όποιος γνωρίζει τη γερμανική νοοτροπία ανησυχεί ήδη.

Στην πολιτική σκακιέρα έχει μπεί το θέμα των αντικειμενικών καθώς διαπιστώνεται ότι αν εμφανιστεί  τους επόμενους μήνες  θα διευρύνει ακόμα περισσότερο το μέτωπο των δυσαρεστημένων. Στα πλαίσια των πολιτικών ελιγμών  γίνεται προσπάθεια να προωθηθεί μία  συμφωνία του υπουργείου Οικονομικών με την τροικα για το θέμα αυτό η οποία θα αφορά στην αλλαγή του χρονοδιαγράμματος που προβλέπονταν στα προηγούμενα μνημόνια. Πιο αναλυτικά , το υπουργείο διατείνεται ότι το πλαισιο της συμφωνίας προβλέπει ότι  :

- για το 2014 δεν προβλέπεται κάποια αλλαγή στις τιμές με τις οποίες υπολογίζονται οι φόροι ακινήτων. Το μόνο που θα γίνει έως το τέλος του έτους είναι να ορισθεί ο μόνιμος μηχανισμός -μαθηματικός τύπος βάσει του οποίου θα μεταβάλλονται κάθε χρόνο οι αντικειμενικές τιμές προκειμένου να ευθυγραμμίζονται με τις εμπορικές. Η διατήρηση των σημερινών αντικειμενικών τιμών και το 2014 εξυπηρετεί και τους εισπρακτικούς στόχους του ΥΠΟΙΚ καθώς από τον ενιαίο φόρο ακινήτων αναμένονται έσοδα τουλάχιστον 2,9 δις ευρώ και μια εξίσωση των αντικειμενικών τιμών με τις εμπορικές τιμές θα απομάκρυνε την επίτευξη αυτού του στόχου. Επίσης, η εξίσωση είναι και ένα δύσκολο εγχείρημα το οποίο απαιτεί χρόνο.

- το ΥΠΟΙΚ έχει συμφωνήσει με την τρόικα ότι έως τον Ιανουάριο του 2015 πρόκειται να γίνει μια αναπροσαρμογή των σημερινών τιμών ζώνης προκειμένου αυτές να αντικατοπτρίζουν τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά ακινήτων. Αυτό μεταφράζεται σε αυξομειώσεις των σημερινών αντικειμενικών τιμών, όχι όμως και την πλήρη ευθυγράμμισή τους με τις εμπορικές τιμές.

- το τελευταίο βήμα θα γίνει το αργότερο έως τον Ιανουάριο του 2016 όπου θα πραγματοποιηθεί η πλήρης εξίσωση των αντικειμενικών με τις εμπορικές τιμές. Πρόκειται για ένα εντελώς νέο τρόπο υπολογισμού των τιμών στον οποίο θα λαμβάνονται υπόψη στοιχεία όπως αυτά της Τράπεζας της Ελλάδος, των εκτιμήσεων που πραγματοποιούν οι τράπεζες για την χορήγηση δανείων, των αγγελιών για την πώληση ακινήτων και των συναλλαγών (μεταβιβάσεων κλπ) ακινήτων. Κρίσιμο για την επιτυχία του εγχειρήματος δημιουργίας μιας αξιόπιστης βάσης δεδομένων θεωρείται από την τρόικα η πλήρη ανεξαρτητοποίηση του μηχανισμού αναπροσαρμογής των αντικειμενικών τιμών των ακινήτων από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου. Η συμφωνία με την τρόικα προβλέπει ότι την αποκλειστική ευθύνη για την εφαρμογή του μόνιμου μηχανισμού επικαιροποίησης των αντικειμενικών τιμών θα έχει η διεύθυνση φορολογίας Κεφαλαίου του υπουργείου Οικονομικών.

Δεδομένο είναι ότι αυτή την στιγμή οι επιτροπές για τις αντικειμενικές συνεδριάζουν και το υπουργείο Οικονομικών "μαζεύει στοιχεία"  για τις τιμές αγοράς απο όλες τις διαθέσιμες πηγές.