«Πράσινο φως» άναψε το Συμβούλιο της Επικρατείας στην έναρξη λειτουργίας του πληροφορικού συστήματος διεκπεραίωσης των δηλώσεων νομιμοποίησης αυθαιρέτων με βάση το νέο νόμο (4178/2013).Το ΣτΕ απέρριψε, ως αβάσιμη, την προσφυγή τριών κατοίκων του Αμαρουσίου οι οποίοι ζητούσαν να ανασταλούν οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις.Οι σύμβουλοι της Επικρατείας αναφέρουν, μεταξύ άλλων στην απόφαση τους, ότι δεν μπορεί να ειπωθεί ότι ο νέος νόμος για τα αυθαίρετα ταυτίζεται με τις διατάξεις του προγενέστερου νόμου 4014/2011 που έχουν κριθεί αντισυνταγματικές από την Ολομέλεια του ΣτΕ. Όπως υπογραμμίζουν «δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι πρόκειται ουσιαστικά για το ίδιο νομικό ζήτημα, αλλά ούτε μπορεί να θεωρηθεί ότι οι διατάξεις του νόμου 4178/2013 είναι «πέρα από κάθε αμφιβολία αντισυνταγματικές».Οι δικαστές απέρριψαν την αίτηση των κατοίκων καθώς, όπως επισημαίνουν, δεν επικαλέστηκαν, ούτε απέδειξαν ότι θα υποστούν, «ευθέως και αμέσως, από την εκτέλεση των επίμαχων υπουργικών αποφάσεων, συγκεκριμένη και ανεπανόρθωτη ή δυσχερώς επανόρθωση βλάβη, αν ευδοκιμήσει η κυρία προσφυγή που έχουν καταθέσει».

Εξαιρούνται από το νέο ενεργειακό «μπόνους» όσα ακίνητα έχουν ενταχθεί ήδη στο πρόγραμμα «εξοικονόμηση κατ' οίκον» και από το στατικό «μπόνους» κτήρια τα οποία έχουν ενταχθεί σε προγράμματα αποκατάστασης ζημιών από φυσικές καταστροφές (σεισμός, πυρκαγιά, πλημμύρα, κατολίσθηση).

* Οι παρεμβάσεις μπορεί να αφορούν τόσο στο κέλυφος του κτηρίου, περιλαμβανομένων των ανοιγμάτων, όσο και στα συστήματα θέρμανσης, ψύξης, κλιματισμού και παροχής ζεστού νερού χρήσης. Παράλληλα οι παρεμβάσεις για επισκευή - αποκατάσταση ή ενίσχυση του φέροντος οργανισμού υλοποιούνται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και προδιαγραφές που ισχύουν για τις υποχρεωτικές ελάχιστες απαιτήσεις φέρουσας ικανότητας σύμφωνα με τον Κανονισμό Επεμβάσεων (ΚΑΝΕΠΕ) ή σύμφωνα με τη νομοθεσία που ίσχυε κατά το χρόνο έκδοσης της άδειας δόμησης του κτηρίου, ύστερα από μελέτη και τεχνική έκθεση από αρμόδιο μηχανικό.

* Για το συμψηφισμό λαμβάνονται υπόψη οι δαπάνες για αγορά υλικών - εξοπλισμού, καθώς και για πρόσθετες εργασίες για την ολοκλήρωση των παρεμβάσεων, όπως εργασίες αποξήλωσης - αποκομιδής, τοποθέτησης - εγκατάστασης, αποκατάστασης, τοποθέτησης ικριωμάτων κ.λπ., καθώς και για την παροχή υπηρεσιών ενεργειακής επιθεώρησης. Στις δαπάνες δεν περιλαμβάνεται ο ΦΠΑ.

* Το «μπόνους» ισχύει εφόσον οι παρεμβάσεις γίνονται με βεβαίωση μηχανικού, καλύπτουν τις ελάχιστες απαιτήσεις του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων (ΚΕΝΑΚ), επιφέρουν αναβάθμιση του κτηρίου κατά μία τουλάχιστον ενεργειακή κατηγορία, ή ετήσια εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας μεγαλύτερη από το 30% της κατανάλωσης του κτηρίου αναφοράς.

* Η συνδρομή των προϋποθέσεων διαπιστώνεται αποκλειστικά κατόπιν διενέργειας δύο ενεργειακών επιθεωρήσεων στο κτήριο. Η πρώτη λαμβάνει χώρα μετά την υπαγωγή του κτηρίου στις ρυθμίσεις του Ν. 4178/2013 και πριν από την έναρξη των παρεμβάσεων και η δεύτερη μετά την ολοκλήρωση αυτών για τη διαπίστωση της ορθής υλοποίησης των παρεμβάσεων και της επίτευξης του ενεργειακού στόχου.

Σε κάθε περίπτωση το «μπόνους» θα δίνεται με βεβαίωση του μηχανικού. Συγκεκριμένα προβλέπεται ότι ο εξουσιοδοτημένος μηχανικός υποβάλλει στο ηλεκτρονικό σύστημα του νόμου 4178/2013 τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και υπεύθυνη δήλωση ότι τα στοιχεία έχουν ελεγχθεί για την ορθότητα και την πληρότητά τους και ότι τα παραστατικά που υποβάλλονται αντιστοιχούν στις εργασίες που έχουν δηλωθεί και πραγματοποιηθεί για την ενεργειακή αναβάθμιση ή τη στατική ενίσχυση της ιδιοκτησίας ή του ακινήτου

Η νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Περιβάλλοντος προβλέπει ότι «καταγράφονται σε ψηφιακή βάση δεδομένων, με εφαρμογή ενιαίων τεχνικών προδιαγραφών, τα όρια, που έχουν καθορισθεί σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις, των οικισμών προ του 1923 ή των οικισμών μέχρι 2.000 κατοίκους». Ποια όμως όρια θα καταγραφούν στην ψηφιακή βάση του ΥΠΕΚΑ; Είναι εντυπωσιακό να αναφερθεί ότι από το σύνολο των 12.500 οικισμών μόνον 2.500 οικισμοί είναι ενταγμένοι σε Προεδρικά πολεοδομικά Διατάγματα της περιόδου 1979-1985, με τα οποία καλύφθηκε το έκνομο των οριοθετήσεων έως το 1979 από τις παλιές νομαρχίες.

Για τον κύριο όγκο των 10.000 οικισμών, στην πραγματικότητα οι αποφάσεις πολεοδόμησής τους και τα όρια επέκτασής τους με αποφάσεις των παλαιών νομαρχών στερούνται νόμιμης έγκρισης. Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι τα όρια αυτά για το σύνολο σχεδόν των 12.500 οικισμών, όπως έχουν διαμορφωθεί από αλλεπάλληλες παλαιές και νεότερες αποφάσεις, που αφορούν τόσο το συνεκτικό τμήμα του οικισμού όσο και τις λεγόμενες ζώνες οικισμού, που εκτείνονται σε απόσταση 500 μέτρων από τα εκάστοτε όρια του οικισμού, όπου επιτρέπεται η ανέγερση οικοδομών με τους όρους της εκτός σχεδίου δόμησης, είναι εξαιρετικά ασαφή και στην πράξη έχουν γίνει λάστιχο.

Εξαιρετικά εύγλωττη είναι η εικόνα της διαρκούς επέκτασης των μικρών οικισμών, κυρίως σε παράκτιες και νησιωτικές τουριστικές περιοχές, όπου φυτρώνουν συνεχώς κατοικίες και τουριστικά καταλύματα, κατά τρόπο, που παλαιοί γειτονικοί μικροί οικισμοί να ενώνονται μεταξύ τους, αποτελώντας πλέον ενιαίο δομημένο σύνολο.

Αρμόδιοι παράγοντες επισημαίνουν ότι στην προσπάθειά του το ΥΠΕΚΑ να βάλει τέλος σε μία διαρκώς εξελισσόμενη επέκταση των οικισμών και να κάνει μια νέα αρχή οριοθέτησής τους και μάλιστα σε ψηφιακή μορφή, με τα δεδομένα της νομοθετικής ρύθμισης που προωθείται αφ' ενός μεν δεν αποκλείεται να νομιμοποιηθούν όλες οι μέχρι σήμερα... «γκρίζες» επεκτάσεις αλλά και να ανοίξει παράθυρο για νέες εντάξεις μικρών και μεγαλύτερων ιδιοκτησιών σε πολεοδομικά σχέδια, τα όρια των οποίων θα προσδιοριστούν από τις τελικές οριοθετήσεις των οικισμών.

Πάντως, η νέα ρύθμιση δίνει τη δυνατότητα να νομιμοποιηθούν τα όρια των αποφάσεων των παλαιών νομαρχών προβλέποντας σχετικά ότι: «Σε περίπτωση κανονιστικών πράξεων Νομαρχών, καθορισμού ορίων οικισμού, που για οποιοδήποτε λόγο δεν δημοσιεύτηκαν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως τα σχετικά διαγράμματα, καταγράφονται στην ψηφιακή βάση δεδομένων τα σχέδια που εγκρίθηκαν με την έκδοση γνωμοδότησης του αρμοδίου ΣΧΟΠ ή και του αρμοδίου νομάρχη και υφίστανται στα αρχεία των δημόσιων υπηρεσιών».

Πρέπει να σημειωθεί ότι οι αποφάσεις καθορισμού ορίων με αποφάσεις των παλιών νομαρχών, πέραν του γεγονότος ότι είναι ανίσχυρες, αφού έχουν καταπέσει με αποφάσεις του ΣτΕ είναι και εξαιρετικά γενικές και ασαφείς στις περιγραφές τους. Θέτουν ως σημεία οριοθέτησης (δάση, ρέματα, ιδιοκτησίες, χωματόδρομοι κ.ά.), που στο πέρασμα του χρόνου έχουν πλήρως αλλάξει και κανείς δεν μπορεί πλέον να βρει τα ίχνη τους.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι η ρύθμιση του ΥΠΕΚΑ δεν προβλέπει ποιοι (δήμοι, περιφέρειες, διορισμένοι γραμματείς αποκεντρωμένων διοικήσεων) θα έχουν την ευθύνη της καταγραφής, αλλά η κάθε λεπτομέρεια για τη δημιουργία της ψηφιακής βάσης δεδομένων, τη διαδικασία ελέγχου των ορίων, τις αρμόδιες υπηρεσίες ελέγχου παραπέμπεται μελλοντικά στην έκδοση σχετικής υπουργικής απόφασης.

Θα συμψηφίζεται το πρόστιμο νομιμοποίησης με εργασίες ενεργειακής και στατικής βελτίωσης. Μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου,  θα υπογραφεί τελικά η κοινή υπουργική απόφαση και θα τεθεί αμέσως σε εφαρμογή το «μπόνους» για στατικό και ενεργειακό «λίφτινγκ» στα αυθαίρετα.

ο «μπόνους» για στατικό και ενεργειακό «λίφτινγκ» στα αυθαίρετα αφορά συμψηφισμό σε ποσοστό έως 50% του προστίμου νομιμοποίησης, με δαπάνες εργασιών, υλικών και εξοπλισμού ενεργειακής αναβάθμισης και στατικής επάρκειας του αυθαιρέτου. Μπορούν να ενταχθούν αυθαίρετα που κατασκευάστηκαν προ του έτους 2003, καθώς επίσης και λιθόκτιστα κτήρια που κατασκευάστηκαν προ της 28ης Ιουλίου 2011, οπότε άρχισε η εφαρμογή των νόμων τακτοποίησης αυθαιρέτων.

Σε κάθε περίπτωση, από τους υπολογισμούς συμψηφισμού εξαιρούνται τόσο το παράβολο του προστίμου νομιμοποίησης όσο και ο αναλογών ΦΠΑ των εργασιών και υλικών.