Το μεγάλο κόλπο με τα όρια των οικισμών

Η νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Περιβάλλοντος προβλέπει ότι «καταγράφονται σε ψηφιακή βάση δεδομένων, με εφαρμογή ενιαίων τεχνικών προδιαγραφών, τα όρια, που έχουν καθορισθεί σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις, των οικισμών προ του 1923 ή των οικισμών μέχρι 2.000 κατοίκους». Ποια όμως όρια θα καταγραφούν στην ψηφιακή βάση του ΥΠΕΚΑ; Είναι εντυπωσιακό να αναφερθεί ότι από το σύνολο των 12.500 οικισμών μόνον 2.500 οικισμοί είναι ενταγμένοι σε Προεδρικά πολεοδομικά Διατάγματα της περιόδου 1979-1985, με τα οποία καλύφθηκε το έκνομο των οριοθετήσεων έως το 1979 από τις παλιές νομαρχίες.

Για τον κύριο όγκο των 10.000 οικισμών, στην πραγματικότητα οι αποφάσεις πολεοδόμησής τους και τα όρια επέκτασής τους με αποφάσεις των παλαιών νομαρχών στερούνται νόμιμης έγκρισης. Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι τα όρια αυτά για το σύνολο σχεδόν των 12.500 οικισμών, όπως έχουν διαμορφωθεί από αλλεπάλληλες παλαιές και νεότερες αποφάσεις, που αφορούν τόσο το συνεκτικό τμήμα του οικισμού όσο και τις λεγόμενες ζώνες οικισμού, που εκτείνονται σε απόσταση 500 μέτρων από τα εκάστοτε όρια του οικισμού, όπου επιτρέπεται η ανέγερση οικοδομών με τους όρους της εκτός σχεδίου δόμησης, είναι εξαιρετικά ασαφή και στην πράξη έχουν γίνει λάστιχο.

Εξαιρετικά εύγλωττη είναι η εικόνα της διαρκούς επέκτασης των μικρών οικισμών, κυρίως σε παράκτιες και νησιωτικές τουριστικές περιοχές, όπου φυτρώνουν συνεχώς κατοικίες και τουριστικά καταλύματα, κατά τρόπο, που παλαιοί γειτονικοί μικροί οικισμοί να ενώνονται μεταξύ τους, αποτελώντας πλέον ενιαίο δομημένο σύνολο.

Αρμόδιοι παράγοντες επισημαίνουν ότι στην προσπάθειά του το ΥΠΕΚΑ να βάλει τέλος σε μία διαρκώς εξελισσόμενη επέκταση των οικισμών και να κάνει μια νέα αρχή οριοθέτησής τους και μάλιστα σε ψηφιακή μορφή, με τα δεδομένα της νομοθετικής ρύθμισης που προωθείται αφ' ενός μεν δεν αποκλείεται να νομιμοποιηθούν όλες οι μέχρι σήμερα... «γκρίζες» επεκτάσεις αλλά και να ανοίξει παράθυρο για νέες εντάξεις μικρών και μεγαλύτερων ιδιοκτησιών σε πολεοδομικά σχέδια, τα όρια των οποίων θα προσδιοριστούν από τις τελικές οριοθετήσεις των οικισμών.

Πάντως, η νέα ρύθμιση δίνει τη δυνατότητα να νομιμοποιηθούν τα όρια των αποφάσεων των παλαιών νομαρχών προβλέποντας σχετικά ότι: «Σε περίπτωση κανονιστικών πράξεων Νομαρχών, καθορισμού ορίων οικισμού, που για οποιοδήποτε λόγο δεν δημοσιεύτηκαν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως τα σχετικά διαγράμματα, καταγράφονται στην ψηφιακή βάση δεδομένων τα σχέδια που εγκρίθηκαν με την έκδοση γνωμοδότησης του αρμοδίου ΣΧΟΠ ή και του αρμοδίου νομάρχη και υφίστανται στα αρχεία των δημόσιων υπηρεσιών».

Πρέπει να σημειωθεί ότι οι αποφάσεις καθορισμού ορίων με αποφάσεις των παλιών νομαρχών, πέραν του γεγονότος ότι είναι ανίσχυρες, αφού έχουν καταπέσει με αποφάσεις του ΣτΕ είναι και εξαιρετικά γενικές και ασαφείς στις περιγραφές τους. Θέτουν ως σημεία οριοθέτησης (δάση, ρέματα, ιδιοκτησίες, χωματόδρομοι κ.ά.), που στο πέρασμα του χρόνου έχουν πλήρως αλλάξει και κανείς δεν μπορεί πλέον να βρει τα ίχνη τους.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι η ρύθμιση του ΥΠΕΚΑ δεν προβλέπει ποιοι (δήμοι, περιφέρειες, διορισμένοι γραμματείς αποκεντρωμένων διοικήσεων) θα έχουν την ευθύνη της καταγραφής, αλλά η κάθε λεπτομέρεια για τη δημιουργία της ψηφιακής βάσης δεδομένων, τη διαδικασία ελέγχου των ορίων, τις αρμόδιες υπηρεσίες ελέγχου παραπέμπεται μελλοντικά στην έκδοση σχετικής υπουργικής απόφασης.