«Φρένο» στις πολεοδομικές μελέτες και στα ρυμοτομικά σχέδια που εγκρίνουν την τακτοποίηση αυθαιρέτων, εφόσον υιοθετούν την ήδη διαμορφωμένη παράνομα πραγματική κατάσταση, βάζει το Συμβούλιο της Επικρατείας. Σύμφωνα με το ανώτατο δικαστήριο, δεν είναι συνταγματικά ανεκτός πολεοδομικός σχεδιασμός που δεν στηρίζεται σε νόμιμα κριτήρια, αλλά στην ήδη διαμορφωμένη κατάσταση σε μία περιοχή, υιοθετώντας δηλαδή αυθαιρεσίες και εξυπηρετώντας ιδιωτικά συμφέροντα. Το ανώτατο δικαστήριο δεν αποκλείει τη δυνατότητα να υπάρξει τακτοποίηση σε περιοχή αυθαιρέτων, ακόμα και ένταξη στο σχέδιο ή αναθεώρηση τυχόν υπάρχοντος σχεδίου, αλλά υποδεικνύει στην πολιτεία σε όλες τις ενέργειές της να ακολουθεί μόνο τα νόμιμα πολεοδομικά κριτήρια και όχι κριτήρια που οδηγούν στην εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων ή της πραγματικής κατάστασης που δημιούργησαν μόνοι τους οι ιδιοκτήτες των ακινήτων. Αυτό βέβαια σημαίνει στην πράξη ότι οι σχετικοί σχεδιασμοί (προκειμένου να εξασφαλιστούν οι κατάλληλοι δρόμοι, πλατείες, κοινόχρηστοι χώροι, άρτια οικόπεδα κ.λπ.) δεν αποκλείεται να οδηγούν και στην κατεδάφιση κάποιων αυθαίρετων κτισμάτων, ώστε να επιτυγχάνεται το ορθολογικότερο πολεοδομικό αποτέλεσμα. Ετσι επιβεβαιώνεται και σε επίπεδο ρυμοτομικού σχεδίου η αυστηρή στάση του ΣτΕ απέναντι στα αυθαίρετα, για τα οποία ούτως ή άλλως η νομολογία του έχει δεχθεί ότι δεν μπορούν να αποφύγουν την κατεδάφιση εφόσον ανεγέρθηκαν μετά το «νόμο Τρίτση» το 1983 που έδωσε την τελευταία συνταγματικά ανεκτή ευκαιρία για «νομιμοποίηση αυθαιρέτων». Το Ε' τμήμα του ΣτΕ «μπλόκαρε» σχέδιο Π.Δ. που επιχειρούσε αναθεώρηση ρυμοτομικού σχεδίου σε περιοχή του δήμου Πολίχνης στο νομό Θεσσαλονίκης, όπου -σύμφωνα με τη σχετική πολεοδομική μελέτη- υπήρχαν ακίνητα του δήμου που είχαν καταληφθεί παρανόμως από κατοίκους

Το Ε΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας με την υπ' αριθμόν 1167/2011 απόφαση του έκρινε ότι είναι νόμιμη η έκθεση αυτοψίας που εκδίδει η Πολεοδομία για να κηρύξει αυθαίρετες κατασκευές οι οποίες ανεγερθήκαν χωρίς την έκδοση οικοδομικής άδειας, χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση του ενδιαφερόμενου (πριν την έκδοση της έκθεσης αυτοψίας), ώστε να μεριμνήσει για την έκδοση εκ των υστέρων άδειας. Ειδικότερα, το Ε΄ Τμήμα του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου έκρινε νόμιμη έκθεση αυτοψίας της Πολεοδομίας Μαρκοπούλου σε ακίνητο επί της Λεωφόρου Βουλιαγμένης - Σουνίου στο ύψος των Καλυβίων, χαρακτηρίζοντας ως αυθαίρετες και κατεδαφιστέες προσθήκες και επεμβάσεις σε παλαιά κατοικία, ενώ παράλληλα επέβαλε πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης. Η ιδιοκτήτρια εταιρεία του ακινήτου προσέφυγε στη Δικαιοσύνη υποστηρίζοντας ότι δεν είναι νόμιμη η διαδικασία την οποία ακολούθησε η Πολεοδομία, καθώς έπρεπε προηγουμένως (δηλαδή πριν την έκθεση αυτοψίας) να την είχε ειδοποιήσει και να τις είχε δοθεί προθεσμία τεσσάρων μηνών προκειμένου να εκδώσει οικοδομική άδεια.

Εγγραφο με γραπτές διευκρινίσεις προς τις Γενικές Διευθύνσεις Χωροταξικής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων της Επικράτειας, σχετικά με τις περιπτώσεις εκείνες που οι Πολεοδομίες δεν πρόλαβαν να ολοκληρώσουν τον έλεγχο φακέλων και να υπολογίσουν το αναλογούν πρόστιμο για δηλωθέντες ημιυπαίθριους, με αποτέλεσμα οι πολίτες να μην έχουν λάβει το αναγκαίο έγγραφο για την καταβολή της πρώτης δόσης του προστίμου στις 28 Απριλίου, απέστάλη από το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Οι διευκρινίσεις αφορούν μόνο στην κατηγορία αυτή των πολιτών που δεν έχουν λάβει από τις Πολεοδομίες το απαραίτητο έγγραφο για την καταβολή της πρώτης δόσης του προστίμου και δεν αφορά τους πολίτες οι οποίοι το έχουν λάβει κανονικά.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο του εγγράφου με τις διευκρινίσεις :

ΘΕΜΑ: Διευκρινίσεις για την εφαρμογή της παρ. 4 του άρθρου 5 του ν. 3843/10.

Από επικοινωνία με τις πολεοδομικές υπηρεσίες διαπιστώθηκε ότι μερικές από αυτές αδυνατούν, λόγω αντικειμενικών δυσκολιών, να ολοκληρώσουν τον έλεγχο της πληρότητας των υποβληθέντων δικαιολογητικών για αιτήσεις που κατατέθηκαν προ της 1/1/2011. Αυτό οφείλεται στο πλήθος των αιτήσεων που απεστάλησαν ταχυδρομικώς και στην έλλειψη προσωπικού μετά τις ανακατατάξεις λόγω της ισχύος του ν.3852/2010. Αποτέλεσμα αυτού είναι οι αιτούντες να μην έχουν ενημερωθεί ακόμη για το ποσό της ειδικής εισφοράς, ενώ λήγει η προθεσμία καταβολής της πρώτης δόσης. Για το λόγο αυτό, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 5 του ν. 3843/10, σε συνέχεια της Εγκυκλίου 5/10 (άρθρο 5 παράγραφος 4), οι προϊστάμενοι των πολεοδομικών υπηρεσιών που αντιμετωπίζουν θέμα τήρησης των προθεσμιών για τις αιτήσεις που κατατέθηκαν προ της 1/1/2011, καλούνται να παρατείνουν τη σχετική προθεσμία με αιτιολογημένη πράξη τους. Η πράξη αυτή πρέπει να εκδοθεί το αργότερο έως 10/5/2011. Η πολεοδομική υπηρεσία με εισήγησή της καταγράφει τον αριθμό των αιτήσεων που εκκρεμούν και προτείνει τον απαιτούμενο χρόνο ολοκλήρωσης του ελέγχου και του υπολογισμού του ειδικού προστίμου, ο οποίος δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 15 ημέρες από την ημερομηνία έκδοσης της παραπάνω πράξης. Μετά την ανωτέρω παράταση της προθεσμίας η πρώτη δόση καταβάλλεται εντός αποκλειστικής προθεσμίας 15 ημερών από τη λήξη της.

Καμία συζήτηση δεν έχει κάνει το υπουργείο Οικονομικών με το αρμόδιο ΥΠΕΚΑ για το ενδεχόμενο νομοθετικής ρύθμισης για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων στο σύνολό τους στα πρότυπα αυτής που εφαρμόστηκε για τους ημιυπαίθριους. Αυτό προκύπτει από ασφαλείς πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος που υποστήριζαν ότι «περαίωση μπορεί να γίνει μόνο για βεβαιωμένα πρόστιμα που έχουν επιβληθεί . Γενικότερη ρύθμιση, απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου της Επικρατείας, διαφορετικά δεν μπορεί να περάσει, παρά τις μνημονιακές δεσμεύσεις , λένε οι ίδιες πηγές. Στο σημείο αυτό της νομιμότητας επικεντρώνει τις ενστάσεις της και η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ, τις οποίες φαίνεται να κατανοεί και η ηγεσία του Οικονομικού επιτελείου «που προτάσσει το οικονομικό πρόβλημα» για την επίλυση του οποίου αναζητεί συνεργασία για την εξασφάλιση λύσης στα όρια της νομιμότητας. Στην εξεύρεση γενικότερης ρύθμισης για το σύνολο των αυθαιρέτων στη χώρα θα μπορούσε να συμβάλλει και το ΤΕΕ με το οποίο ωστόσο «δεν έχει γίνει καμία συζήτηση ούτε καν έχει ερωτηθεί για το θέμα όπως και για πολλά άλλα παρότι έχει αποκλειστική αρμοδιότητα