Τι αλλάζει στις αναδασωτέες εκτάσεις
Κυριακή, 24 Νοέμβριος 2024 19:29
«Πράσινο φως» για έργα και επεμβάσεις ακόμα και σε αναδασωτέες εκτάσεις πριν να ολοκληρωθεί η αναδάσωση ανάβει το Συμβούλιο της Επικρατείας, προκειμένου να γίνουν έργα που αποβλέπουν στην εξυπηρέτηση αναγκών με ιδιαίτερη κοινωνική, εθνική ή οικονομική σημασία. Η Ολομέλεια ΣτΕ (με ψήφους 16-9), κάνοντας «ανοίγματα» στην απολύτως προστατευτική για τις αναδασωτέες εκτάσεις νομολογία της, δέχθηκε ότι είναι συνταγματικά ανεκτές τέτοιου είδους επεμβάσεις, εφόσον η εκτέλεση του έργου είναι απολύτως αναγκαία και επιτακτική, κάτι που θα πρέπει να βεβαιώνεται με ειδική αιτιολογία και αυστηρά κριτήρια. Αντίθετα, η μειοψηφία του ΣτΕ επέμεινε στην άποψη ότι είναι αντισυνταγματική κάθε επέμβαση σε αναδασωτέες εκτάσεις πριν να ολοκληρωθεί η αναδάσωση και αποκατασταθεί ο δασικός χαρακτήρας τους. Αλλάζοντας τα μέχρι τώρα δεδομένα και επιτρέποντας την ανάπτυξη αιολικού πάρκου σε αναδασωτέα έκταση στη Βοιωτία, η Ολομέλεια ΣτΕ έκρινε ότι οι αρμόδιες αρχές πρέπει να αποδεικνύουν την επιτακτική ανάγκη να γίνει το έργο πριν από την αναδάσωση, στη λογική ότι η παρέλευση ενός σημαντικού διαστήματος για την ολοκλήρωσή της θα οδηγούσε τελικά στη ματαίωση του δημόσιου σκοπού του έργου (λόγω ιδιαίτερης κοινωνικής, εθνικής ή οικονομικής σημασίας). Επιχειρώντας να αποτρέψει το ενδεχόμενο εμφάνισης πολλών τέτοιων μελλοντικών επεμβάσεων, το ΣτΕ προσθέτει ότι η επέμβαση σε αναδασωτέα έκταση έχει πάντως εξαιρετικό χαρακτήρα και γι' αυτό πρέπει να αιτιολογείται με ειδικά κριτήρια που να δείχνουν τόσο την ιδιαίτερη σημασία του έργου (χωρίς να συνδέεται με την επιδίωξη αποδοτικότερης οικονομικής εκμετάλλευσης για τον ενδιαφερόμενο φορέα) όσο και την αναγκαιότητα να πραγματοποιηθεί στην αναδασωτέα έκταση πριν από την πραγματοποίηση της αναδάσωσης. Τα κριτήρια αυτά είναι -κατά το ΣτΕ- αναγκαία αφενός για την προστασία του δασικού οικοσυστήματος και αφετέρου για την εξυπηρέτηση του δημόσιου σκοπού στον οποίο αποβλέπει το έργο.
Προσπαθώντας να αιτιολογήσει τη νομολογιακή μεταστροφή, η Ολομέλεια σημειώνει ότι ο πρώτος δασικός νόμος 998/79 (που ήταν εκτελεστικός του άρθρου 24 του Συντάγματος για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, των αναδασώσεων κ.λπ.) επέτρεψε να εκτελούνται σε αναδασωτέες εκτάσεις στρατιωτικά έργα, διακρίνοντάς τα ως ιδιαίτερα σημαντικά, κατά τις αντιλήψεις της εποχής εκείνης. Παράλληλα τονίζει ότι ανάλογη δυνατότητα αναγνώρισε μεταγενέστερα ο νομοθέτης και για την εκτέλεση σημαντικών δημοσίων έργων και έργων υποδομής, στα οποία συγκαταλέγονται και οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Ειδικά για τα αιολικά πάρκα το ΣτΕ (2499/12) κρίνει ότι είναι συνταγματικά ανεκτή η επέμβαση σε αναδασωτέα έκταση πριν από την αναδάσωση, εφόσον περιορίζεται στα τμήματα εκείνα που είναι αναγκαία για την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών και των συνοδευτικών έργων, ενώ η υπόλοιπη έκταση διατίθεται για την αναδάσωση. Και τούτο διότι οι ΑΠΕ έχουν εξαιρετική σημασία για τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη διασφάλιση επάρκειας του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας και την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, που αποτελεί αντικείμενο διεθνούς δέσμευσης της χώρας και ζήτημα έντονου κοινοτικού ενδιαφέροντος. Το ΣτΕ επέτρεψε την δημιουργία αιολικού πάρκου σε έκταση 127 στρεμμάτων, που αποτελεί τμήμα ευρύτερης ζώνης 47.500 στρεμμάτων του όρους Ελικώνα και κηρύχθηκε αναδασωτέα μετά την καταστροφή της το 1998 από πυρκαγιά.
Αντισυνταγματική έκρινε η μειοψηφία 9 ανώτατων δικαστών την επέμβαση, ζητώντας να γίνει δεκτή η σχετική προσφυγή του Δήμου Θίσβης (πλέον Θήβας). Κατά τη μειοψηφία, δεν προβλέπεται καμία δυνατότητα εξαίρεσης για έργα και σκοπούς δημοσίου συμφέροντος πριν από την αποκατάσταση της δασικής βλάστησης και είναι αντισυνταγματικές οι διατάξεις νόμων του 2005 και του 2009 που επέτρεψαν τέτοιες επεμβάσεις. Προσέθεσε ότι κατά την ψήφιση του Συντάγματος δεν είχε γίνει λόγος για εξαιρέσεις και είχε τονιστεί στη Βουλή ότι οι αναδασωτέες εκτάσεις δεν πρέπει να διατίθενται για οποιονδήποτε άλλο σκοπό, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος να γίνουν οικόπεδα, χωράφια κ.λπ. Υπογράμμισε ότι η αντισυνταγματική διατύπωση - απαγόρευση είναι αδιάστικτη και απόλυτη. Η αντίθετη εκδοχή ότι ο νομοθέτης μπορεί να θεσπίζει εξαιρέσεις από την απόλυτη απαγόρευση για σοβαρούς λόγους δημοσίου συμφέροντος καθιστά κάθε εξαίρεση ανίσχυρη, γιατί ισοδυναμεί με ανεπίτρεπτη αναθεώρηση του Συντάγματος...