Η αγορά γης παραμένει ασφαλής επένδυση ακόμη και σε περίοδο κρίσης. Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς ι υπάρχουν ευκαιρίες για τους αγοραστές, κυρίως στις παραθεριστικές κατοικίες, αλλά και γενικότερα στα τουριστικά ακίνητα, ενώ αρχίζει να διαφαίνεται έστω και περιορισμένο ακόμη ενδιαφέρον από τους ξένους επενδυτές. Η χορήγηση άδειας παραμονής (για πέντε χρόνια) για επενδυτές εκτός Ευρώπης που επιθυμούν να επενδύσουν περισσότερα από 250.000 ευρώ προκάλεσε, όπως αναφέρει. το ενδιαφέρον κυρίως Κινέζων και Ρώσων, αλλά και άλλων διεθνών επενδυτών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις στην Ελλάδα ότι θα υπάρξει ταχύτερη ανάκαμψη, καθώς φαίνεται να έχει ολοκληρωθεί ο κύκλος της ύφεσης και πλέον έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για την υλοποίηση των τάσεων ανόδου του κλάδου λόγω και των σημαντικών ευκαιριών και προκλήσεων που παρουσιάζονται. Αισιόδοξη φαίνεται να είναι και η εικόνα στα επίπεδα των μισθωμάτων και των αποδόσεων αντίστοιχα. Σε γενικότερο πλαίσιο εκτιμάται ότι μακροπρόθεσμα η αγορά γραφείων θα προσελκύσει το ενδιαφέρον των εγχώριων χρηστών και επενδυτών, ενώ θα ακολουθήσουν και οι διεθνείς εταιρείες με την προϋπόθεση της συνεχιζόμενης βελτίωσης της οικονομίας και της παροχής ακόμη περισσότερων κινήτρων για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της προσέλκυσης ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα. Λόγω της μεγάλης πτώσης των μισθωτικών αξιών των καταστημάτων και της σταδιακής σταθεροποίησης αυτών, πολλοί υφιστάμενοι μισθωτές σε δευτερεύουσες οδούς προχωρούν σε επέκταση και αναζήτηση επιλογών σε κύριους οδικούς άξονες, με αποτέλεσμα να παρατηρείται έντονη κινητικότητα σε κεντρικές οδικές αρτηρίες, με αντίστοιχη μείωση των κενών χώρων. Μία από τις κατηγορίες που είχε επηρεαστεί περισσότερο, αυτή των επενδυτικών ακινήτων, σταθεροποιείται σε πιο αυξημένα επίπεδα αποδόσεων (λόγω επιτοκίων και πολλών άλλων παραγόντων) από παλαιότερα, ενώ συγχρόνως έχουν μειωθεί τα ενοίκια αυτών (έσοδα επένδυσης).

Μπορεί οι τιμές να πέφτουν και οι ζημιές μας να διατηρούνται, αλλά τουλάχιστον για πρώτη φορά κατά τα τελευταία χρόνια έχουμε δει να εκδηλώνεται αγοραστικό ενδιαφέρον από το εξωτερικό». Μάλιστα, το αγοραστικό αυτό ενδιαφέρον διευρύνεται και κλιμακώνεται, με την πάροδο του χρόνου. Αρχικά εκδηλώθηκε στον τομέα των ΑΕΕΑΠ, προκειμένου οι ξένοι επενδυτές (της καναδικής Fairfax στην Eurobank Properties και της ισραηλινής Invel στην Πανγαία) να εκμεταλλευθούν τα φορολογικά κίνητρα του κλάδου και -μεταξύ άλλων- να κερδίσουν το διαγωνισμό του ελληνικού Δημοσίου για το sale and lease back κρατικών ακινήτων. Κρούσεις για deal φέρεται να έχει δεχτεί και η Trastor ΑΕΕΑΠ. Δεύτερος τομέας προσέλκυσης επενδυτών από το εξωτερικό είναι αυτός των Κινέζων και των Ρώσων που αγοράζουν ένα «ακριβό» ακίνητο στην Ελλάδα, αποκτούν άδεια παραμονής στη χώρα, άρα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Βέβαια, πέρα από την χώρα μας, αντίστοιχες πολιτικές προσέλκυσης επενδύσεων έχουν υιοθετηθεί και από άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο τρίτος και ο πλέον πρόσφατος τομέας ενδιαφέροντος των ξένων είναι το αμιγές real estate. Όσο και αν το δομικά προβλήματα του κλάδου παραμένουν μεγάλα, όσο και αν η φορολογία είναι δυσβάστακτη, υπάρχουν ξένοι επενδυτές που ενδιαφέρονται για να αγοράσουν ποιοτικά εμπορικά και οικιστικά ακίνητα. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, πιθανοί λόγοι που ερμηνεύουν το όψιμο ενδιαφέρον των ξένων για την ελληνική αγορά ακινήτων είναι οι παρακάτω:

Πρώτον, Η Ελλάδα με βάση τις τρέχουσες συνθήκες προσφέρει αποδόσεις (yields) που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να είναι ακόμη και διψήφιες και μάλιστα σε σκληρό νόμισμα (ευρώ). Καμιά αναδυόμενη οικονομία δεν συνδυάζει τόσο υψηλές αποδόσεις, σε σκληρό νόμισμα.

Δεύτερον, οι τιμές των ακινήτων έχουν υποχωρήσει σε τέτοια επίπεδα, έτσι ώστε ορισμένοι ξένοι να εκτιμούν πως ουσιαστικά η πώληση του οικοπέδου γίνεται δωρεάν (τιμή πώλησης ίση ή και χαμηλότερη από το κόστος κατασκευής του κτιρίου). Μάλιστα έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον ακόμη και για ξενοίκιαστα ακίνητα, με την προοπτική να αναβαθμιστούν μέσω επενδύσεων και σε βάθος χρόνου να ανεβεί σημαντικά η αξία τους.

Και τρίτον, η μεγάλη ρευστότητα που ξεκινάει από τις ΗΠΑ, έχει μεταφερθεί σε κάποιο βαθμό στο Ηνωμένο Βασίλειο και... μια σταγόνα αυτής φαίνεται να είναι έτοιμη να διαρρεύσει και στην Ελλάδα. Και αυτό γιατί συνήθως οι ελάχιστες προμήθειες που λαμβάνουν οι διαχειριστές των ξένων funds (έως 2% επί του ενεργητικού) είναι χαμηλές και ουσιαστικά τα κέρδη τους προέρχονται από τη συμμετοχή τους στα κέρδη των μετόχων τους. Αρα, οι διαχειριστές καλούνται να τοποθετήσουν σε ακίνητα την πλεονάζουσα ρευστότητά τους και τα υψηλά yields της Ελλάδας αποτελούν «κράχτη».

Οι τιμές των ακινήτων στην Ελλάδα θα «ξύσουν πάτο» το 2014, εκτιμούσαν αναλυτές της Fitch παρατηρώντας ότι η πτώση δεν είναι ακόλουθη των αρνητικών ρυθμών ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, εξαιτίας του υψηλού ποσοστού ιδιοκατοίκησης (80%), του υψηλού κατασκευαστικού κόστους και του μεγάλου αριθμού μικρών - οικογενειακών κατασκευαστικών εταιρειών που δεν εξαρτώνται από τον τραπεζικό δανεισμό. Ερευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου εκτιμούσε πάντως ότι η αγορά ακινήτων θα βρίσκεται στον «πάγο» για τα επόμενα δύο-τρία χρόνια, ενώ ορισμένες ξένες τράπεζες προέβλεπαν πως ο κύκλος καθόδου των τιμών θα συνεχιστεί, λόγω της περαιτέρω συρρίκνωσης των εισοδημάτων, των 200.000 και πλέον απούλητων κατοικιών σε όλη τη χώρα, της τεράστιας ανεργίας, των αρνητικών δημογραφικών στοιχείων, αλλά και της αυστηριοποίησης των κριτηρίων δανεισμού. Τραπεζίτες εκτιμούν ότι τα «κόκκινα» δάνεια θα κορυφωθούν το 2014, ενώ οι τράπεζες θα χρειαστούν μια περίοδο τουλάχιστον 5-10 ετών για να καθαρίσουν πλήρως τους ισολογισμούς τους. Σήμερα, λένε οι κτηματομεσίτες, το επενδυτικό ενδιαφέρον που κατευθύνεται μόνο σε ακίνητα καλής ποιότητας παραμένει περιορισμένο και όσοι σχεδιάζουν την υλοποίηση επενδύσεων αναζητούν, κατά βάση, υψηλές αποδόσεις.

Πτώση που αγγίζει ακόμα και το 52% καταγράφουν από την αρχή της κρίσης έως σήμερα οι τιμές των χειμερινών εξοχικών κατοικιών . H κάμψη της αγοράς των χειμερινών εξοχικών κατοικιών οφείλεται εν πολλοίς στους ίδιους λόγους που έχουν προκαλέσει τη συνολική κάμψη της αγοράς κατοικίας. Ειδικότερα, η αδυναμία πρόσβασης σε τραπεζική χρηματοδότηση και η αύξηση της φορολογίας, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση, έχουν καταστήσει τα ακίνητα μια μη ελκυστική επιλογή, ιδίως όταν πρόκειται για εξοχικές κατοικίες, που ούτως ή άλλως συνιστούν είδος «πολυτελείας».

Sύμφωνα με έρευνα , σχεδόν 10.000 εξοχικά είναι σήμερα απούλητα, καθώς η κρίση έχει πλήξει τη συγκεκριμένη αγορά, ίσως περισσότερο και απ’ ό,τι αυτή της κύριας κατοικίας. Η ζήτηση σήμερα είναι σχεδόν ανύπαρκτη, καθώς, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία των συμβολαιογραφικών συλλόγων, ο αριθμός των αγοραπωλησιών καταγράφει μέσο ετήσιο ρυθμό πτώσης της τάξεως του 28,2% από το 2007 μέχρι και το τέλος του 2012. Ανάλογη καθοδική πορεία καταγράφουν και οι τιμές των ακινήτων. Οι αξίες σε δημοφιλείς χειμερινούς προορισμούς, όπως η Αράχωβα, ο Αγιος Αθανάσιος, το Καρπενήσι και τα Τρίκαλα Κορινθίας καταγράφουν πτώση της τάξεως του 44% κατά μέσον όρο, σε σχέση με το υψηλότερο σημείο στο οποίο είχαν βρεθεί το 2008. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, περιοχές όπως η Αράχωβα αποτελούσαν τη «Μέκκα» των χειμερινών εκδρομέων. Η Αράχωβα είχε αποκτήσει τον τίτλο της «Μυκόνου του χειμώνα». Η ζήτηση για απόκτηση κατοικίας στο βουνό ήταν τέτοια, που σύντομα η ευρύτερη περιοχή της Αράχωβας δεν επαρκούσε, ωθώντας τους κατασκευαστές σε όλο και πιο απομακρυσμένους οικισμούς, με τις τιμές να διαμορφώνονται ανάλογα, αλλά σε κάθε περίπτωση σε ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο. Σήμερα, η αγορά βρίσκεται στο χειρότερο σημείο, συγκριτικά με πριν από την κρίση, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη ζήτηση. Ως εκ τούτου, οι τιμές συνεχίζουν την πορεία «διόρθωσης». Για παράδειγμα, στον Αγιο Αθανάσιο, η σημερινή τιμή πώλησης διαμορφώνεται σε 1.560 ευρώ/τ.μ. κατά μέσον όρο, μια πτώση κατά 53%, έναντι των 3.300 ευρώ/τ.μ. του 2008. Ανάλογη εικόνα συναντά κανείς και στην Αράχωβα, όπου από τα 3.000 ευρώ/τ.μ. το 2008, σήμερα, η μέση τιμή πώλησης δεν ξεπερνά τα 1.600 ευρώ/τ.μ., σημειώνοντας υποχώρηση της τάξεως του 47%. Στα Τρίκαλα Κορινθίας η πτώση αγγίζει το 38%, καθώς οι τιμές σήμερα δεν ξεπερνούν τα 1.400 ευρώ/τ.μ., έναντι 2.250 ευρώ/τ.μ. το 2008. Τέλος, στο Καρπενήσι, η μέση τιμή πώλησης σήμερα είναι της τάξεως των 1.450 ευρώ/τ.μ. και είναι 37% χαμηλότερη από τα 2.300 ευρώ/τ.μ. που ήταν οι κρατούσες τιμές του 2008. Είναι χαρακτηριστικό ότι παρά τη μεγάλη πτώση που έχει συντελεστεί, η καθοδική πορεία δεν έχει ανακοπεί, δείγμα του ότι ούτε στο εν λόγω επίπεδο τιμών είναι εφικτό να καταγραφούν πράξεις αγοραπωλησίας, προκειμένου να απορροφηθεί μέρος του αποθέματος των απούλητων κατοικιών. Ετσι, με την ολοκλήρωση του τρίτου τριμήνου του έτους, η μέση υποχώρηση των τιμών στις εν λόγω περιοχές άγγιξε το 7% σε ετήσια βάση.