Πριν μερικές εβδομάδες στα πλαίσια της δημοσιογραφικής έρευνας το realestatenews.gr προσπάθησε να καταγράψει τις υποδομές κυρίως σε αποχετευτικά δίκτυα σε τουριστικές περιοχές των νομών της Πελοποννήσου που γειτνιάζουν με την Αττική. Τα συμπεράσματα της έρευνας απογοητευτικά. Δεν υπήρχαν συγκεντρωτικά στοιχεία και η καταγραφή θα έπρεπε να γίνει ρωτώντας κάθε δήμο ξεχωριστά και παρακαλώντας υπευθύνους και ανεύθυνους να δώσουν πληροφορίες και στοιχεία. Η πραγματικότητα αυτή δυστυχώς δεν αφορά μόνο τις συγκεκριμένες περιοχές αλλά αποτελεί μία πραγματικότητα για ολόκληρη ην Ελλάδα. Η θλιβερή αυτή διαπίστωση δεν έχει μόνο φιλολογικό και δημοσιογραφικό χαρακτήρα. Τα αποτελέσματά της αφορούν κυρίως στο πόσο φιλικό είναι το περιβάλλον για τη προσέλκυση μεγάλων επενδύσεων κυρίως από το εξωτερικό. Για παράδειγμα ένας επενδυτικός οίκος του εξωτερικού προκειμένου να εξετάσει την πιθανότητα να πραγματοποιήσει μία επένδυση αναλύει όλα τα απαραίτητα στοιχεία που παρέχουν την εικόνα του οικονομικού περιβάλλοντος. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εκείνες επενδυτών που δεν δέχθηκαν να συζητήσουν μία επένδυση λόγω έλλειψης διαθέσιμων στοιχείων.Αλλωστε είναι γνωστό ότι αυτό που λείπει είναι τα κεφάλαια και όχι ο χώρος. Για τη διαμόρφωση αυτού του εχθρικού επενδυτικού περιβάλλοντος υπεύθυνοι δεν είναι τόσο οι ΟΤΑ, όσο η κεντρική Κυβέρνηση η οποία ουσιαστικά αδιαφορεί στο να "κτίσει" όχι μόνο βάσεις δεδομένων αλλά φιλικούς μηχανισμούς παροχής πληροφόρησης. Για παράδειγμα δεν έχει εκπαιδεύσει στελέχη να συγκεντρώνουν τη πληροφόρηση και – το κυριότερο- να διαχειρίζονται τη ροή τους τόσο προς την πλευρά των χρηστών-ιδιωτών- όσο προς την πλευρά και των άλλων φορέων του Δημοσίου. Πρόκειται για ουσιαστική αλλά επικοινωνιακή διαδικασία η οποία είναι απαραίτητη στη διαδικασία προσέλκυσης επενδύσεων. Δυστυχώς οι αρμόδιοι φορείς συμπεριφέρονται λες και οι υπηρεσίες στις οποίες εργάζονται είναι «μαγαζί του πατέρα τους» και δεν καταλαβαίνουν ότι τελικά η ίδια η εργασιακή τους δραστηριότητα είναι άνευ ουσίας και σκοπιμότητας αν δεν εξυπηρετεί το κοινωνικό σύνολο. Πρόκειται για μία πραγματικότητα η οποία εξηγεί, δικαιολογεί και ερμηνεύει το γεγονός ότι η χώρα μας είναι ουραγός στη προσέλκυση επενδύσεων από το εξωτερικό. Με απλά λόγια ο επενδυτής , που επιλέγει μία αγορά , δεν θα πρέπει να αντιμετωπίσει τους « δράκους και τα τέρατα» αλλά αντίθετα θα πρέπει να αισθανθεί ότι η προσπάθεια του είναι ευπρόσδεκτη και αυτό εκφράζεται με έργα και όχι με λόγια. Σε διαφορετική περίπτωση θα στραφεί στο διπλανό μαγαζί το οποίο θα του προσφέρει αυτό που είναι απαραίτητο. Την εξυπηρέτηση.Αντί λοιπόν οι αρμόδιοι να περιμένουν να ανακαλύψουν τη πυρίτιδα ας πάνε να δουν πως δουλεύουν οι….κουτόφραγκοι.

Οι επίσημες στατιστικές που καταγράφουν την εισροή κεφαλαίων για την αγορά ακινήτων απο κατοίκους του εξωτερικού αν και στην Ελλάδα είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες , σε σύγκριση με τις αντίστοιχες της Ισπανίας της Μεγάλλης Βρεταννίας και των άλλων χωρών της Δυτικής Ευρώπης, εντούτοις έστω και αχνά περιγράφουν την σημερινή πραγματικότητα. Το ελληνικό ακίνητο είτε αυτό είναι οικιστικό είτε επαγγελματικό όχι μόνο δεν προσελκύει του ξένους αλλά αντίθετα τους απομακρύνει. Σύφωνα λοιπόν με τα πιό προσφατα στοιχεία οι εισροές κεφαλαίων για αγορές ακινήτων στην Ελλάδα μειώθηκαν άνω του 60% σε διάστημα ενός μόλις χρόνου. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η έλλειψη πολιτικής προσέλκυσης επενδυτικών κεφαλαίων είχε ως αποτέλεσμα να περάσει ανεκμετάλλευτη η πρωτοφανής κρίση της ισπανικής – και όχι μόνο – βιομηχανίας ακινήτων. Έτσι καταφέραμε σχεδόν το ακατόρθωτο. Δηλαδή όχι μόνο δεν επωφηθήκαμε απο την άρνηση εκατοντάδων χιλιάδων ευρωπαίων να επενδύσουν , λόγω περιβαντολλογικής υποβάθμισης , στο ισπανικό προϊόν αλλά καταφέραμε να περιορίσουμε και τον αριθμό των ευρωπαίων που παραβλέποντας το παράλογο πολεοδομικό , χωροταξικό και φορολογικό πλαίσιο επένδυσαν στην Ελλάδα. Η πιό εύκολη απάντηση θα μπορούσε να ήταν ,ότι η οικονομική κρίση επηρεάσε τις επενδύσεις σε ακίνητα σε ολόκληρο τον κόσμο. Το επιχείρημα αυτό , θα μπορούσε να σταθεί αν το ποσοστό της πτώσης δεν ήταν τόσο μεγάλο και αν επίσης άλλες ανταγωνιστικές χώρες όπως για παράδειγνμα η Τουρκία και οι αγορές της Βόρειας Αφρικής είχαν ανάλογες συμπεριφορές. Όμως η πτώση στις ανταγωνιστικές αγορές ήταν σημαντικά μικρότερη σε σύγκριση με την Ελλάδα ενώ ακόμα και στην Ισπανία σημειώθηκαν έστω και αμυδρές ενδείξεις σταθεροποίησης. Το χειρότερο απο όλα όμως είναι ότι παρά τα αλλεπάλληλα ραπίσματα κανείς δεν φαίνεται διατεθειμένος να μελέτήσει τα λάθη και τις ελλείψεις που υπάρχουν στην αγορά και να προχωρήσει στην κατάρτιση ενός συγκροτημένου και στοχευμένου σχεδίου για την προσέλκυση κεφαλαίων για το συγκεκριμένο προϊόν. Αναντίρητα κανείς δεν περιμένει θαύματα απο την μία μέρα στην άλλη. Επίσης κανείς δεν προσδοκά ανάκαμψη των επενδύσεων σε ακίνητα σε ένα παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον που κινείται μεταξύ του φόβου και της απογοήτευσης. Αυτό όμως που θα πρέπει να απαιτήσουν εκείνοι που ασχολούνται με την αγορά ακινήτων (κατοικία, εξοχική κατοικία , επαγγελματικό ακίνητο κ.α) είναι να υπάρχει ένα τεκμηριωμένο σχεδίο δράσης για την επόμενη μέρα μετά την κρίση.

Αν συγκρίνει κάποιος το περιβάλλον στο οποίο κινείται σήμερα η αγορά ακινήτων με το αντίστοιχο πριν τρία χρόνια θα διαπίστωνε σημαντικές. Η παρουσία εφοπλιστικών ομίλων οι οποίοι διοχέτευσαν σημαντικά κεφάλαια από την ναυτιλιακή τους δραστηριότητα στην αγορά ακινήτων τα προηγούμενα χρόνια έχει μειωθεί στο ελάχιστο τόσο λογω των φορολογικών μέτρων όσο και λόγω της κρίσης της ναυτιλίας . Σύμφωνα με πληροφορίες που προέρχονται από μεσίτες πολλοί από αυτούς εξετάζουν το ενδεχόμενο ρευστοποίησης ενώ άλλοι έχουν πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις στο Λονδίνο αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές αγορές. Σημειώνεται ότι μέχρι το 2008 είχαν πραγματοποιήσει σημαντικές αγορές επαγγελματικών ακινήτων στο κέντρο της πρωτεύουσας αλλά και αγορές γης τόσο στην Αττική όσο και σε τουριστικά θέρετρα. Στη λίστα των αποχωρήσεων προστίθενται και τα fund που έχουν ήδη συσταθεί από μεγάλους ιδιώτες επενδυτές. Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθεί και το γεγονός της αποχής από μισθώσεις αλλά και αγορές των αλυσίδων λιανεμπορίου.

Αν προσπαθήσει κανείς να περιγράψει με λίγες λέξεις την σημερινή εικόνα της αγοράς ακινήτων αρκεί μία φράση «τέλος εποχής». Τα στοιχεία που αφορούν τόσο στην αγορά κατοικίας όσο και στην αγορά επαγγελματικών ακινήτων οδηγούν σε ένα συμπέρασμα : όταν περάσει η κρίση το επόμενο σημείο ισορροπίας που θα επιτευχθεί στην κτηματαγορά δεν θα έχει καμία σχέση με την εικόνα των τελευτών 50 ετών. Η διαπίστωση αυτή δεν εντοπίζεται μόνο στα πραγματικά της δεδομένα (προσφορά , ζήτηση, τιμές επιμέρους αγορές κ.α) αλλά και στους παίκτες που δραστηριοποιούνται σε αυτή. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις η επόμενη μέρα της αγοράς θα χαρακτηρίζεται απο την συγκέντρωση . Ήδη στην αγορά επαγγελματικών ακινήτων αυτό γίνεται είναι κάτι παραπάνω από φανερό. Η εμπορική δραστηριότητα περιορίζεται σε συγκεκριμένα σημεία όπου τα οι διαθέσιμοι χώροι είναι πλέον περιορισμένοι . Στα σημεία αυτά ο ρόλος των ισχυρών παικτών του εμπορίου είναι κυρίαρχος και δεν αμφισβητείται πλέον από κανένα. Παράλληλα ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το γεγονός της ανάπτυξης νέων εμπορικών σημείων γύρω απο τα εμπορικά κέντρα. Η άλλη όψη του νομίσματος είναι ο θάνατος των συνοικιακών αγορών αλλά και των παράπλευρων οδών όπου δραστηριοποιούνται μικρομεσαίες επιχειρήσεις κατά κύριο λόγο. Ανάλογη είναι και η εικόνα που τείνει να διαμορφωθεί και στην αγορά γραφειακών χώρων . Η διαφορά στην περίπτωση αυτή είναι η σχεδόν ολιγοπωλιακή οργάνωση της προσφοράς και η ανάπτυξη περιοχών με βάση κατά κύριο λόγο της διαθεσιμότητα γης. Αν και το φαινόμενο αυτό δεν είναι ακόμα ορατό εντούτοις η συρρίκνωση των παραδοσιακών περιοχών της αγοράς γραφειακών χώρων και η κατασκευή χώρων γραφείων σε περιοχές οι οποίες πριν απο λίγα μόλις χρόνια δεν περιλαμβάνονταν στο «χάρτη» της αγορας (Λ. Αθηνών, σταθμοί μετρό κ.α) είναι μία ασφαλής ένδειξη για τις νέες τάσεις που επικρατούν στην συγκεκριμένη αγορά. Στην αγορά κατοικίας οι εξελίξεις σίγουρα είναι πιο βραδείς σε σύγκριση με τα επαγγελματικά ακίνητα αλλά είναι δεδομένο ότι και στην περίπτωση οι ανακατατάξεις έχουν δρομολογηθεί. Το πρώτο στοιχείο που χαρακτηρίζει την αγορά είναι ο κορεσμός πολλών τοπικών αγορών και η ανάπτυξη νέων. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι οι περιοχές στις οποίες βασίσθηκε η έκρηξη της προσφοράς ακινήτων στην διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας βρίσκονται πλέον στα όρια τους αφού η έλλειψη ελεύθερης γης θα έχει ως συνέπεια η δραστηριότητα στα επόμενα χρόνια να εστιάζεται στην αγορά των μεταχειρισμένων. Παράλληλα , οι έντονες και βίαιες αλλαγές (εθνογραφικές και οικονομικές) που έχουν καταγραφεί στα περισσότερα αστικά κέντρα της χώρας έχουν οδηγήσει πολλές συνοικίες σε ένα καθεστώς γκετοποίησης. Φυσικά οι περιοχές αυτές ήδη είναι εκτός αγοράς. Οι εξελίξεις αυτές επηρεάζουν και την επιχειρηματική δραστηριότητα του κλάδου όπου αναμένονται βίαιες ανακατατάξεις που θα έχουν και αυτές τα χαρακτηριστικά της συγκέντρωσης. Αν και αυτή την στιγμή δεν είναι ορατό ένα θα πρέπει να θεωρείται σίγουρο :οι "μεγάλοι των κατασκευών θα διεκδικήσουν μερίδιο στη πίττα της αγοράς κατοικίας και η αλλαγή πλεύσης της οικονομικής πολιτικής είναι μία εξέλιξη που τους ευνοεί. Μία τέτοια εξέλιξη θα έχει άμεση επίπτωση και στην μορφή του προϊόντος αφού το πιθανότερο είναι πλέον οι πολυκατοικίες να δώσουν τη θέση τους στην μεγάλες αναπτύξεις άκρα της πόλης όπου υπάρχει ακόμα ελεύθερη γη.