Τρεις κάτοικοι της Χαλκιδικής, η υπόθεση των οποίων εκκρεμεί στο Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης, ζήτησαν σύμφωνα με το Ν. 3900/2010 να εισαχθεί η υπόθεσή τους στην Ολομέλεια του ΣτΕ λόγω γενικότερου ενδιαφέροντος και ειδικότερα προκειμένου να κριθεί η συνταγματικότητα ή μη του άρθρου 5 του Ν. 3843/2010 που αφορά τη νομιμοποίηση των ημιυπαίθριων χώρων με την καταβολή ειδικού προστίμου. Ειδικότερα, οι κάτοικοι ζητούν να κριθεί αντισυνταγματική (αντίθετη στο άρθρο 24 του Συντάγματος για την προστασία του περιβάλλοντος) η παράγραφος 1 του άρθρου 5 του Ν. 3843/2010 που επιτρέπει τη διατήρηση των ημιυπαίθριων χώρων.

Οι κάτοικοι υποστηρίζουν ότι ο νόμος 3843/2010 (άρθρο 5 παράγραφος 1) είναι αντίθετος στο άρθρο 24 του Συντάγματος που απαγορεύει την επιδείνωση των όρων διαβίωσης, αλλά και τη λήψη μέτρων που επιφέρουν επιδείνωση των όρων διαβίωσης και υποβάθμιση του υπάρχοντος φυσικού οικιστικού περιβάλλοντος. Η υπόθεση αφορά την άρνηση της Πολεοδομίας Πολυγύρου να ανακαλέσει δύο οικοδομικές άδειες στην Παραλία Νικήτης του Δήμου Σιθωνίας Χαλκιδικής, καθώς σύμφωνα με τους κατοίκους που έχουν προσφύγει στην Δικαιοσύνη υπάρχουν παραβιάσεις των οικοδομικών αδειών, δηλαδή κλείστηκαν ημιυπαίθριοι χώροι και έγινε αλλαγή χρήσης των χώρων στάθμευσης, αλλά και κατασκευάστηκαν πατάρια τα οποία δεν προβλέπονται στις οικοδομικές άδειες.

Η Πολεοδομία θεωρεί ότι οι οικοδομικές άδειες είναι νόμιμες από τη στιγμή που οι ιδιοκτήτες των ακινήτων έχουν καταθέσει αίτηση υπαγωγής των πολεοδομικών παραβάσεων στο νόμο 3843/2010 και για το λόγο αυτό δεν επιβάλλει κυρώσεις. Η απόφαση της "πρότυπης δίκης" του ΣτΕ θα αποτελέσει υποχρεωτική "πυξίδα" για όλες τις εκκρεμείς υποθέσεις στα Διοικητικά Δικαστήρια της χώρας. Ήδη από την τριμελή επιτροπή που προβλέπει ο Ν. 3900/2010 κρίθηκε ότι πρέπει να εισαχθεί η υπόθεση στη Ολομέλεια του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, καθώς υπάρχει ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος. Έτσι, αναστέλλεται η εκδίκαση ενώπιον των Διοικητικών Δικαστηρίων της χώρας όλων των εκκρεμών υποθέσεων που τίθεται το ίδιο ζήτημα μέχρι να εκδοθεί απόφαση από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας. Στην επιτροπή της "πρότυπης δίκης" συμμετέχουν ο πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας Παναγιώτης Πικραμμένος, ο αρχαιότερος αντιπρόεδρος Γεώργιος Σταυρόπουλος και ο πρόεδρος του Τμήματος που υπάγεται η υπόθεση (Ε΄ Τμήμα) αντιπρόεδρος Κωνσταντίνος Μενουδάκος. Υπενθυμίζεται ότι το ΣτΕ με παλαιότερη απόφασή του έχει εκφράσει έμμεσα άποψη το ζήτημα των ημιυπαίθριων χώρων. Δηλαδή θεωρεί ότι οι χώροι αυτοί είναι αυθαίρετοι και σύμφωνα με τις συνταγματικές επιταγές πρέπει να κατεδαφιστούν τα έργα (τοιχοποιία, κ.λπ.) που μετατρέπουν τους χώρους αυτούς σε κατοικήσιμους.

Την ίδρυση του Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου, καθώς και την εισαγωγή της «ωρίμανσης και της επενδυτικής ταυτότητας των ακινήτων» και του θεσμού της «επιφάνειας», προβλέπει ο εφαρμοστικός νόμος του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής. Στόχος είναι η προώθηση ενός ευρέος προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων (μέσα σε ένα μήνα θα έχουν ενταχθεί τα πρώτα σχέδια αποκρατικοποιήσεων) και η αξιοποίηση των ακινήτων του Δημοσίου, προκειμένου, όπως προσδοκά η κυβέρνηση, να εισπραχθούν 50 δισ. ευρώ έως το 2015. Παράλληλα, για την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας δίδεται η δυνατότητα και αλλαγής όρων δόμησης και χωροταξικών σχεδίων. Σημειώνεται, πάντως, ότι στον νόμο δεν περιλαμβάνεται το αυστηρό τριμηνιαίο χρονοδιάγραμμα αποκρατικοποιήσεων που έχει συμφωνηθεί με την τρόικα.

Ταυτόχρονα, στο Ταμείο παρέχεται η δυνατότητα να αγοράζει ομόλογα του Δημοσίου, να παρέχει εγγυήσεις στο Δημόσιο (όχι εμπράγματες) για να δανείζεται είτε από την αγορά είτε από την τρόικα, αλλά και να εκδίδει ομόλογα που θα τα ανταλλάσσει με αυτά του κράτους. Ουσιαστικά, δηλαδή, θα έχει και τη δυνατότητα να «διευκολύνει» το Δημόσιο σε ό,τι αφορά στη διαχείριση του δημοσίου χρέους. Ειδικότερα, με βάση τις διατάξεις του εφαρμοστικού νόμου: Το Ταμείο έχει αποκλειστικό σκοπό την αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου, καθώς και περιουσιακών στοιχείων των δημοσίων επιχειρήσεων, των οποίων το μετοχικό κεφάλαιο ανήκει εξ ολοκλήρου, άμεσα ή έμμεσα, στο Δημόσιο ή σε ΝΠΔΔ. Τα περιουσιακά αυτά στοιχεία μπορούν να είναι μετοχές, δικαιώματα διαχείρισης και εκμετάλλευσης σε ακίνητα, ή ακίνητα που περιλαμβάνονται ήδη στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων και μεταβιβάζονται στο Ταμείο κατά πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή.

Η διάρκεια του Ταμείου θα είναι εξαετής, που μπορεί, πάντως, να παραταθεί εφόσον ο σκοπός του δεν έχει εκπληρωθεί. Θα διοικείται από 5μελές διοικητικό συμβούλιο, ενώ στις συνεδριάσεις του θα παρίστανται, ως παρατηρητές, δύο εκπρόσωποι, από τα κράτη- μέλη της ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι δύο εκπρόσωποι της ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα είναι μεν παρατηρητές στο διοικητικό συμβούλιο, αλλά θα έχουν ενισχυμένο ρόλο (ως μέλη) στο Συμβούλιο των Εμπειρογνωμόνων, το οποίο θα έχει αυξημένες αρμοδιότητες σε περιπτώσεις εμπλοκών στη διαδικασία αποκρατικοποίησης των περιουσιακών στοιχείων. Όσα μεταβιβάζονται στο Ταμείο, δεν μπορούν να επιστρέψουν στον προηγούμενο κύριο ή δικαιούχο, και αναγκαστικά θα «οδεύσουν» προς ιδιωτικοποίηση ή πώληση. Από τη στιγμή που μία δημόσια επιχείρηση περνά στον έλεγχο του Ταμείου, το διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου θα μπορεί, εάν κρίνει απαραίτητο, να προχωρά στην αναδιάρθρωση της ΔΕΚΟ ή ακόμα να την θέσει υπό εκκαθάριση. Παράλληλα, τα καταστατικά των εταιρειών που περνούν στο Ταμείο θα μπορούν να τροποποιούνται (πιθανόν και με μειώσεις προσωπικού), ώστε αυτές να καθίστανται περισσότερο «ελκυστικές» προς αξιοποίηση ή πώληση. Η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας θα γίνεται, κατά προτίμηση, με πώληση, σύσταση εμπραγμάτων δικαιωμάτων- μεταξύ των οποίων δικαιωμάτων οριζόντιας και κάθετης ιδιοκτησίας-, μεταβίβαση εμπραγμάτων δικαιωμάτων, εκμίσθωση, παραχώρηση χρήσης ή εκμετάλλευσης, ανάθεση της διαχείρισης, εισφορά σε ανώνυμες εταιρείες και στη συνέχεια πώληση των μετοχών που προκύπτουν, και τιτλοποίηση απαιτήσεων.

Τα ακίνητα προς εκμετάλλευση, κατηγοριοποιούνται γενικά (για να ορισθούν οι μετέπειτα χρήσεις τους) σε ακίνητα που έχουν ως προορισμό: τον τουρισμό- αναψυχή, τα επιχειρηματικά πάρκα, τα θεματικά πάρκα- εμπορικά κέντρα- αναψυχή και τις μεταφορικές, τεχνικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές (π.χ. αεροδρόμια- ελικοδρόμια, σιδηροδρομικοί σταθμοί, λιμενικές ζώνες, μονάδες παραγωγής- διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, ύδρευσης, τηλεπικοινωνιών, διαχείρισης αποβλήτων, απορριμμάτων, κ.λπ.

Οι νέοι γενικοί όροι δόμησης είναι: για τον τουρισμό- αναψυχή (0,2), τα επιχειρηματικά πάρκα (0,3), τα θεματικά πάρκα- εμπορικά κέντρα- αναψυχή (0,4) και τις χρήσεις μεταφορικών, κ.λπ. λειτουργιών (0,4). Με προεδρικά διατάγματα, μπορεί να τροποποιούνται εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια και σχέδια πόλεως, καθώς και πολεοδομικές μελέτες ή και να καθορίζονται ειδικές χρήσεις γης και ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης για τα εντός σχεδίου πόλεως δημόσια ακίνητα, ακόμη και κατά παρέκκλιση από τους ισχύοντες στην περιοχή όρους και περιορισμούς δόμησης, καθώς και από τις διατάξεις του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού. Για την αξιοποίηση των δημοσίων ακινήτων επιτρέπεται και η απευθείας παραχώρηση στον κύριο της επένδυσης ή στον έλκοντα εξ αυτού δικαιώματα, της χρήσης αιγιαλού και παραλίας και του δικαιώματος εκτέλεσης, χρήσης και εκμετάλλευσης λιμενικών έργων ή επέκτασης, ήδη υφιστάμενων στην περιοχή, λιμενικών εγκαταστάσεων. Η παραχώρηση γίνεται για χρονικό διάστημα έως 50 χρόνια.

Ορίζεται, τέλος, ότι «επιφάνεια» είναι το εμπράγματο δικαίωμα φυσικού ή νομικού προσώπου να κατασκευάζει κτίσμα σε έδαφος δημοσίου κτήματος, που δεν του ανήκει, και να ασκεί σε αυτό τις εξουσίες, που παρέχει το δικαίωμα της κυριότητας.

Ηλεκτρονικές οικοδομικές άδειες-εξπρές, κατάργηση πολεοδομιών και μεταφορά ευθύνης στους επιβλέποντες μηχανικούς, σύσταση ειδικού σώματος ελεγκτών προβλέπει μεταξύ άλλων το νομοσχέδιο για τις άδειες δόμησης .

Την Τετάρτη θα γίνει η πρώτη ανάγνωση στο Υπουργικό Συμβούλιο. Μετά τη δεύτερη ανάγνωση και τη διαβούλευση που θα ακολουθήσει, προβλέπεται να κατατεθεί στη Βουλή στα τέλη του φθινοπώρου.

Σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις, θα χρειάζονται πέντε ημέρες για την έκδοση της «έγκρισης δόμησης» και δύο ημέρες για την έκδοση της «αδειας δόμησης». Η υποβολή των δικαιολογητικών θα γίνεται από τον μηχανικό ηλεκτρονικά στις πολεοδομίες οι οποίες πλέον θα έχουν μόνο εποπτικό ρόλο και όχι ελεγκτικό. Ελεγκτές Προβλέπεται η σύσταση Ειδικού Σώματος Ελεγκτών που θα αποτελείται από μηχανικούς που θα απασχολούνται αποκλειστικά και με θητεία τεσσάρων ετών. Αυτοί θα είναι αρμόδιοι για τους ελέγχους που θα πρέπει να γίνουν τουλάχιστον σε τρία στάδια της οικοδομής (θεμελίωση, ολοκλήρωση φέροντα οργανισμού και ολοκλήρωση οικοδομής). Οι έλεγχοι θα γίνονται από διαφορετικό κάθε φορά ελεγκτή που θα επιλέγεται με κλήρωση. Με την ολοκλήρωση του ελέγχου θα εκδίδεται Πιστοποιητικό Ελέγχου Κατασκευής που θα είναι απαραίτητο για τη σύνδεση της κατασκευής με τα δίκτυα κοινωνικής ωφέλειας (ρεύμα, νερό κ.λπ.) Το Σώμα των ελεγκτών θα χρηματοδοτείται από τις άδειες, το κόστος των οποίων γι' αυτό το λόγο αυξάνεται. Για το θέμα των αμοιβών των ελεγκτών καθώς και των επιβλεπόντων μηχανικών ο κ. Παπακωνσταντίνου επισήμανε ότι θα γίνει διάλογος με το ΤΕΕ αλλά σε κάθε περίπτωση ισχύουν οι ρυθμίσεις για την απελευθέρωση αμοιβών και επαγγελμάτων. Προβλέπονται επίσης αυστηρές ποινές για τις παραβάσεις, τόσο για τους μηχανικούς που θα έχουν την ευθύνη όσο και για τους ιδιοκτήτες.

Ρύθμιση για περαίωση αυθαιρέτων μέσα στις επόμενες εβδομάδες που «δεν θα περιλαμβάνει όμως τα αυθαίρετα που έγιναν τα τελευταία ένα ως τρία χρόνια» ανακοίνωσε χτες ο υπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Παπακωνσταντίνου. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα πρόστιμα για τα αυθαίρετα θα μειωθούν έως και 80% σε σχέση με τα ισχύοντα, θα υπολογίζονται ανάλογα με τις αντικειμενικές αξίες και θα παρέχεται αναστολή κατεδάφισης για 30-40 χρόνια, ενώ θα δίνεται η δυνατότητα μεταβίβασης. Επιπλέον, δεν θα επιβαρύνονται με ΕΤΑΚ και Φόρο Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας αναδρομικά, αλλά θα υπάγονται στις φορολογικές διατάξεις από τη δήλωσή τους και εφεξής. Ακόμα, απαλλάσσονται από ασφαλιστικές εισφορές για την ανέγερση, εφόσον το ΙΚΑ δεν έχει εκδώσει πράξη επιβολής εισφορών μέχρι την υποβολή της αίτησης υπαγωγής στη ρύθμιση.

Από τις ρυθμίσεις εξαιρούνται τα αυθαίρετα που βρίσκονται σε ρέματα, βιοτόπους, παραλιακά δημόσια κτήματα, αρχαιολογικούς χώρους, δάση και αναδασωτέες εκτάσεις. Σε κάθε περίπτωση τα πρόστιμα θα είναι μικρότερα από τα ισχύοντα, ενώ σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής θα παρέχεται ακόμη μεγαλύτερη έκπτωση (η οποία ενδέχεται να είναι και ως 80% σε σχέση με τα σημερινά). Θα προβλεφθεί δυνατότητα καταβολής προστίμων σε δόσεις (ενδεχομένως έως 36 δόσεις). Το υπουργείο εξετάζει ακόμη το σενάριο, τα εντός σχεδίου αυθαίρετα χωρίς οικοδομική άδεια, να εκδώσουν πρώτα άδεια για τη δόμηση που δεν μπορεί να καλυφθεί νομίμως από την άδεια και έπειτα να ενταχθούν στις ρυθμίσεις. Παράλληλα, θα υπάρξουν διατάξεις με στόχο να αποτραπεί η δόμηση αυθαιρέτων στο μέλλον. Ουσιαστικά θα επεκταθεί η ισχύουσα νομοθεσία για αιγιαλούς-παραλίες και αρχαιολογικούς χώρους σε όλη την επικράτεια και για κάθε μεταβίβαση θα απαιτείται υπεύθυνη δήλωση μηχανικού είτε ότι δεν υπάρχει κτίσμα είτε ότι το υπάρχουν είναι νόμιμο στο σύνολό του. Επίσης, η αρμοδιότητα επιβολής προστίμων και κατεδάφισης θα παραμείνει στους δήμους, ωστόσο το υπουργείο Περιβάλλοντος θα έχει τη δυνατότητα να αφαιρέσει τις αρμοδιότητες αυτές από τους ΟΤΑ που αμελούν τον έλεγχο ή τη βεβαίωση και την είσπραξη προστίμων. Η αρμοδιότητα κατεδάφισης παρέχεται πλέον και σε κεντρικό φορέα του υπουργείου.

Τα πρόστιμα για τα αυθαίρετα θα μειωθούν έως και 80% σε σχέση με τα ισχύοντα Θα παρέχεται αναστολή κατεδάφισης για 30-40 χρόνια Θα δίνεται η δυνατότητα μεταβίβασης. Δεν θα επιβαρύνονται με ΕΤΑΚ και Φόρο Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας αναδρομικά, αλλά θα υπάγονται στις φορολογικές διατάξεις από τη δήλωση τους και εφεξής. Απαλλάσσονται από ασφαλιστικές εισφορές για την ανέγερση, εφόσον το ΙΚΑ δεν έχει εκδώσει πράξη επιβολής εισφορών μέχρι την υποβολή της αίτησης υπαγωγής στη ρύθμιση. Από τις ρυθμίσεις εξαιρούνται τα αυθαίρετα που βρίσκονται σε ρέματα, βιοτόπους, παραλιακά δημόσια κτήματα, αρχαιολογικούς χώρους, δάση και αναδασωτέες εκτάσεις. Θα παρασχεθεί προθεσμία 6-8 μηνών μέσα στην οποία θα πρέπει να πληρωθούν τα βεβαιωμένα πρόστιμα και θα μπορούν να δηλωθούν και να πληρωθούν τα πρόστιμα για τα υπόλοιπα αυθαίρετα.