Αυστηρότερους όρους και περιορισμούς δόμησης προβλέπει σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για την Ανδρο και τα Γαυριονήσια, που καθορίζει Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) όρια κατάτμησης κ.λπ., στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών περιοχές. Ουσιαστικά περιορίζεται η δόμηση και η κάλυψη στα εκτός σχεδίου ενώ παραμένει η αρτιότητα των τεσσάρων στρεμμάτων.

Μάλιστα δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι η ρύθμιση αυτή ουσιαστικά δίνει μία γεύση των αλλαγών που συζητούνται για την εκτός σχεδίου δόμηση στα νησιά. Άξιο ενδιαφέροντος όμως είναι οι ρυθμίσεις που θα προβλέπονται στο νομοσχέδιο για τις παραθεριστικές κατοικίες και οι οποίες  θα προβλέπουν ευνοϊκότερους όρους δόμησης για τις συγκεκριμένες επενδύσεις.Με το τρόπο αυτό θα δημιουργούνται άνισες συνθήκες ανταγωνισμού στην αγορά εξοχικής κατοικίας.

Πάντως το σχέδιο προεδρικού διατάγματος που αφορά την δόμηση στην Ανδρο προβλέπει ότι στη ΖΟΕ καθορίζεται κατώτατο όριο κατάτμησης και αρτιότητας τα 4 στρέμματα με πρόσοψη γηπέδων σε νόμιμα υφιστάμενο δρόμο, ενώ το όριο για τα τουριστικά καταλύματα είναι 15 στρέμματα και κατά παρέκκλιση θεωρούνται άρτια και οικοδομήσιμα, γήπεδα με ελάχιστο εμβαδόν 8 στρεμμάτων. Σε πολλές περιοχές της ΖΟΕ που εκτείνεται σε απόσταση 350 μ. από τη γραμμή του αιγιαλού, η μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση φθάνει τα 150 τ.μ. και η μέγιστη κάλυψη 200 τ.μ., ενώ σε μεγαλύτερα των 4 στρεμμάτων γήπεδα, αξιοποιείται ο μαθηματικός τύπος που δεν μπορεί όμως να οδηγήσει σε δόμηση μεγαλύτερη των 400 τ.μ., το πολύ. Τα κτίσματα είναι ισόγεια με ύψος μέχρι 4,50 μ. και 5,5 μ. εφόσον επιτρέπεται στέγη. Το σχέδιο Π.Δ. επιτρέπει να διατηρηθούν (επισκευαστούν και εκσυγχρονιστούν) νομίμως υφιστάμενα κτήρια έστω και αν η χρήση τους αντίκειται στο νέο καθεστώς. Σε όλο το νησί απαγορεύεται η κατεδάφιση ή αλλοίωση των παραδοσιακών λιθόκτιστων κτισμάτων, ενώ απαγορεύεται η δόμηση σε γήπεδα με κλίση μεγαλύτερη των 40% και οποιαδήποτε μετατροπή των καλντεριμιών.

Σε εκστρατεία εκφοβισμού των ιδιοκτητών αυθαιρέτων προχωρά το υπουργείο Περιβάλλοντος με προφανή στόχο τη τσέπη των ιδιοκτητών τους. Τις επόμενες μέρες θα αρχίσουν οι διαροές οι οποίες θα αφορούν σε:

-καταγραφή όλων των αυθαιρέτων.

-αλλαγές στο ισχύον καθεστώς κατεδάφισης τους

-απαγόρευση μεταβίβασης

Αν και δεν υπάρχει καμία δέσμευση για το χρόνο ανακοίνωσης των μέτρων –πέραν της αόριστης δήλωσης του αρμόδιου υπουργού που έκανε λόγο για υπόθεση λίγων εβδομάδων-ξεκίνησε να κατασκευάζεται μία εικόνα «τρόμου» σε βάρος του 1.000.000 ιδιοκτητών αυθαιρέτων. Η εκστρατεία εκφοβισμού που είναι ανάλογη με εκείνη που είχε ακολουθήσει ο κ. Παπακωνσταντίνου και στο υπουργείο Οικονομικών για τους φόρους δεν λαμβάνει προφανώς υπόψη ότι οι πολεοδομίες είναι ουσιαστικά υπο διάλυση –λογω Καλλικράτη- και ότι αυτή την στιγμή η καταγραφή είναι πρακτικώς αδύνατο να ολοκληρωθεί σε διάστημα μικρότερο των τριών χρόνων. Μάλιστα , αγνοεί ότι η δραστηριοποίηση ιδιωτών στο έργο της καταγραφής δεν εξασφαλίζει ούτε ταχύτητα αλλά ούτε και διαφάνεια ενώ σε μικρές κοινωνίες οι κοινωνικοί και οικονομικοί δεσμοί που έχουν διαμορφωθεί δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.

Πάντως από το υπουργείο διαρέουν ότι «στον σχεδιασμό είναι η άμεση αναθεώρηση του πλαισίου για τις κατεδαφίσεις, διότι με το ισχύον πλαίσιο κανένας δεν έχει λόγο να φοβάται την κατεδάφιση. Με τις αλλαγές αλλάζουν οι ισχύοντες χρόνοι και οι διαδικασίες. Και πέρα από αυτό, η εκτός ρύθμισης διατήρηση και μεταβίβαση αυθαιρέτων θα γίνει πρακτικά αδύνατη». Η ρύθμιση για τα αυθαίρετα θα είναι στη λογική της τακτοποίησης των ημιυπαίθριων. Θα κάνει διακρίσεις (π.χ., αποκλείοντας τη ρύθμιση αυθαιρέτων σε ευαίσθητες περιοχές, αλλά αναγνωρίζοντας την πραγματικότητα ολόκληρων αυθαίρετων οικισμών.

Μέχρι το τέλος του καλοκαιριού οι ιδιοκτήτες των αυθαιρέτων θα κληθούν να ενταχθούν στη ρύθμιση και να τα δηλώσουν αν θέλουν... να τα σώσουν. Τα πρόστιμα θα έχουν κοινωνικά, πολεοδομικά και οικονομικά κριτήρια, ενώ θα δίνεται η δυνατότητα πληρωμής με δόσεις. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων ζητούν 18 διμηνιαίες δόσεις. Επίσης δεν αποκλείεται να προβλεφθεί έκπτωση 10% - 20% στην εφάπαξ καταβολή των προστίμων. Παρά το γεγονός ότι η επεξεργασία της τελικής ρύθμισης δεν έχει ολοκληρωθεί, σύμφωνα με πληροφορίες, τα πιθανότατα σενάρια για τον τρόπο που θα γίνει η διαδικασία έχουν ως εξής:

* Οι ιδιοκτήτες κάθε είδους αυθαιρέτου θα πρέπει να μπουν στη ρύθμιση, είτε το ακίνητο είναι πριν το 1983 (περίπου 300.000 αυθαίρετα) είτε μετά (πάνω από 700.000).  Εξαιρούνται τα κτίσματα που βρίσκονται σε «απαγορευμένες» περιοχές όπως οι αιγιαλοί και τα δάση και όσα ανεγέρθηκαν την τελευταία τριετία. Γι' αυτά θα υπάρξει άμεση καταγραφή από τους «ενισχυμένους» επιθεωρητές περιβάλλοντος και έκδοση πρωτοκόλλων κατεδάφισης.

* Ο αρχικός χρόνος δήλωσης των αυθαιρέτων θα είναι 6-8 μήνες, χωρίς να αποκλείεται η παράταση ώστε να ενταχθούν όλο και περισσότεροι.

* Μια πρόταση που μελετά το υπουργείο είναι αυτή που καταθέτει η ΠΟΜΙΔΑ. Οι ιδιοκτήτες προτείνουν το πρόστιμο να υπολογιστεί με ενιαίο συντελεστή, χωρίς κλιμακώσεις και με βάση τον εξής τύπο: το εμβαδόν του αυθαιρέτου επί την τιμή ζώνης επί 10%.

Το σχέδιο "αυθαίρετα" στην πραγματικότητα στοχεύει στην είσπραξη των εσόδων και όλα δείχνουν ότι σε αυτό το "μήκος κύματος" θα κινούνται οι επιμέρους παρεμβάσεις του. Τα έσοδα θα προέλθουν απο τα πρόστιμα, το ποσό που θα πληρωθεί για την τακτοποίηση τους αλλά και τους επιπλέον φόρους θα κληθούν να πληρώσουν οι ιδιοκτήτες τους τόσο σε εισόδημα όσο και σε ΦΑΠ. Ειδικότερα για να επιτευχθεί το σχέδιο προβλέπεται:

1 Ταξινόμηση  σε δύο κατηγορίες :

ότητες: - Η πρώτη αφορά οικοδομές εξ ολοκλήρου αυθαίρετες, που κατά κανόνα συγκροτούν κανονικούς οικισμούς και θα γίνει προσπάθεια να αποκτήσουν με ταχύτερους ρυθμούς πολεοδομικά σχέδια σε συνδυασμό με την προώθηση των δασικών χαρτών της περιοχής. Υπολογίζεται ότι αντιπροσωπεύουν το 30% του συνόλου των αυθαιρέτων της τελευταίας 20ετίας.

- Η δεύτερη περιλαμβάνει περιπτώσεις που έχουν γίνει υπερβάσεις στην οικοδομική άδεια και θεωρείται ότι βρίσκονται πολύ κοντά στην ήδη θεσμοθετημένη ρύθμιση για τους ημιυπαίθριους και τις άλλες παραβάσεις μέσα στο νόμιμο περίγραμμα της οικοδομής. Αλλωστε η έως τώρα εικόνα δείχνει ότι το 97% των περιπτώσεων που έχουν δηλωθεί προς τακτοποίηση αφορούν υπόγεια και πιλοτές.

2 Εξαίρεση όλων των αυθαιρέτων από την κατεδάφιση για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που πιθανότατα θα είναι 30-40 χρόνια

. 3 Σοβαρή μείωση των υπέρογκων προστίμων που είχαν θεσμοθετηθεί το 2003 με στόχο την αποτροπή της δημιουργίας νέας γενιάς αυθαιρέτων. Στην πράξη το μέτρο δεν απέδωσε . Η επιβάρυνση θα αντιπροσωπεύει το 5-10% της αξίας του αυθαιρέτου, έναντι 100% που ισχύει σήμερα, ενώ θα προβλέπονται μειώσεις για οικονομικά ασθενείς ομάδες.

4 Ξεκαθάρισμα όλων των προηγούμενων περιπτώσεων τακτοποίησης αυθαιρέτων που είχαν γίνει το 1983 και το 2003 και είχαν μείνει μόνον στις αρχικές δηλώσεις, χωρίς να πληρώνουν ετήσιο πρόστιμο διατήρησης. Θα κληθούν να καταβάλουν τα οφειλόμενα ή να ενταχθούν στις νέες ρυθμίσεις αν είναι γι' αυτούς ευνοϊκότερες.

Επίσης το σχέδιο προβλεπει :

* ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΙΣ κραυγαλέων περιπτώσεων αυθαιρέτων. Ηδη έχει δοθεί εντολή στις αρμόδιες υπηρεσίες να εντοπιστούν τελεσίδικες αποφάσεις που μένουν εδώ και χρόνια στα χαρτιά. Αφορούν κυρίως την προστατευόμενη περιοχή του Κηφισού και την ανατολική Αττική, όπου οι μπουλντόζες θα αναλάβουν σύντομα δράση. Στη ίδια κατηγορία εντάδδονται κατασκευές σε αιγιαλούς, παραλίες και δάση.

* ΑΥΣΤΗΡΑ ΠΡΟΣΤΙΜΑ για νέα αυθαίρετα και ελεγκτικό μηχανισμό μέσω δορυφόρων ώστε να εντοπίζονται οι παρανομίες στη φάση της κατασκευής, που είναι ευκολότερη η διαδικασία κατεδάφισης. Τα σημερινά πρόστιμα θα εξακολουθήσουν να ισχύουν για παλιά αυθαίρετα που δεν θα δηλωθούν.