Ο φόβος του ΣτΕ για τον ενιαίο φόρο τρομάζει την Κυβέρνηση. Αν και ο νέος αυτός φόρος δεν παρουσιάζει τα "νομικά χαρακτηριστικά" που είχε το χαράτσι εντούτοις το γεγονός ότι η φορολογητέα του βάση στηρίζεται σε "φανταστικές" τιμές είναι ένα γεγονός που μπορεί να ανατρέψει την βάση της φορολογίας.Αρμόδιοι παράγοντες υποστηρίζουν ότι δεν αποκλείεται να υπάρξουν ομαδικές προσφυγές από ιδιοκτήτες που θα υποστηρίζουν ότι ο φόρος επιβάλλεται επί αξιών που δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Το γεγονός που αποτυπώνεται από την πληθώρα πωλήσεων κατοικιών σε τιμές κάτω από την αντικειμενική, ακόμα και σε "ακριβές" περιοχές των βορείων προαστίων.

Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι ότι σχεδόν το 50% των ακινήτων που βγαίνουν προς πώληση, δίνονται σε τιμή κάτω από την αντικειμενική του αξία. Όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα , συνολικά τα πωληθέντα σπίτια κάτω ή ίσια με την αντικειμενική φτάνουν το 90%, δηλαδή 9 στα 10 ακίνητα δεν πιάνουν ούτε την τιμή με την οποία το κράτος υπολογίζει τους φόρους. Η έρευνα αφορούσε ακίνητα σε Μαρούσι, Βριλήσσια, Μελίσσια, Πεντέλη και Νέα Πεντέλη αλλά είναι ενδεικτική του τι συμβαίνει στην αγορά.

Την παρέμβαση του Συνήγορου του Πολίτη προκάλεσαν αναφορές πολιτών, οι οποίοι διαμαρτύρονταν για τον καθορισμό υψηλών αξιών στα ακίνητά τους σε διάφορες περιοχές. Συγκεκριμένα στην Ανεξάρτητη Αρχή απευθύνθηκαν μισθωτοί και συνταξιούχοι, ιδιοκτήτες ακινήτων στην Α΄ και Β΄ Ζώνη του Παλαιού Ψυχικού Αττικής καταγγέλλοντας την αύξηση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων τους, που είχε ως αποτέλεσμα οι εν λόγω ζώνες να αποτελούν πλέον τις ακριβότερες περιοχές όλης της επικράτειας. Όπως επισημαίνει ο ΣτΠ, ο ν. 1249/1982 και οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις που εκδόθηκαν για την εφαρμογή του, προβλέπουν ότι για τον προσδιορισμό της αξίας των ακινήτων λαμβάνονται υπόψη διάφορα κριτήρια και ιδίως οι ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής, οι ιδιαιτερότητες των ακινήτων, καθώς και οι σχετικές εισηγήσεις των Επιτροπών του ν. 1249/1982 (άρθρο 41). Η αναπροσαρμογή των τιμών εκκίνησης και των συντελεστών αυξομείωσής τους διενεργείται με την έκδοση υπουργικών αποφάσεων κατόπιν εισηγήσεων των αρμόδιων Επιτροπών. Ωστόσο, σύμφωνα με την Ανεξάρτητη Αρχή, στην ισχύουσα νομοθεσία δεν καθορίζεται συγκεκριμένη μεθοδολογία, ούτε υιοθετούνται συγκεκριμένα κριτήρια, τα οποία θα εφαρμόζονται εκ μέρους των αρμόδιων Επιτροπών και σύμφωνα με τα οποία θα αναπροσαρμόζεται το σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, ο ΣτΠ με έγγραφά του επεσήμανε ότι γενικότερα το σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων θα πρέπει να διαμορφώνεται στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων, ώστε να είναι πράγματι αντικειμενικό και να μην πλήττει δυσανάλογα ορισμένες κατηγορίες πολιτών, ιδιαίτερα δε μισθωτούς και συνταξιούχους που βρέθηκαν με κάποια ιδιοκτησία σε ακριβή περιοχή, η οποία όμως ούτε ενοικιάζεται ούτε μπορεί να πωληθεί, λόγω της κρίσης της κτηματαγοράς. Τόνισε ακόμη ότι «η υπέρμετρη αύξηση των αντικειμενικών αξιών μόνο στις περιοχές του Παλαιού Ψυχικού συνιστά σε μεγάλο βαθμό διακριτική μεταχείριση των αναφερόμενων πολιτών (των μισθωτών και συνταξιούχων), σε σχέση με όλη την υπόλοιπη Επικράτεια, η οποία θα πρέπει να δικαιολογείται, σύμφωνα με το Σύνταγμα, επί τη βάσει αντικειμενικών κριτηρίων». Όπως αναφέρει ωστόσο στη σχετική ανακοίνωσή της η Ανεξάρτητη Αρχή, οι συναρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών απέρριψαν εγγράφως τα επιχειρήματα του ΣτΠ για διακριτική μεταχείριση λόγω των εφαρμοζόμενων υψηλών αντικειμενικών αξιών, καθώς και για την ειδική μέριμνα που πρέπει να ληφθεί για τους μισθωτούς και συνταξιούχους της περιοχής του Παλαιού Ψυχικού.

Ενας πολύπλοκος μαθηματικός τύπος φέρνει σε τεράστιες επιβαρύνσεις στα οικόεπεδα.Στην περίπτωση που υπάρχει κτίσμα εντός του οικοπέδου μπορεί ο φόρος να είναι μικρότερος σε αντίθεση με ένα οικόπεδο χωρίς κτίσμα! Για παράδειγμα οικόπεδο σε περιοχή μεσαίας φορολογητέας αξίας επιφάνειας 420 τ.μ. ο φόρος φθάνει στα 294 ευρώ. Στην περιοχή της Βουλιαγμένης οικόπεδο 420 τ.μ. χωρίς κτίσμα ο φόρος θα ανέλθει το 2014 στα 8.000 ευρώ.

Για τα οικόπεδα εντός σχεδίου προβλέπονται 25 συντελεστές, ανάλογα με τη μοναδιαία αξία του οικοπέδου. Ο φόρος επιβάλλεται επί της επιφάνειας του οικοπέδου ανά τετραγωνικό μέτρο, αναλόγως της μοναδιαίας αξίας του, και κυμαίνεται από 0,02 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο έως και 30 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο για μοναδιαία αξία γης άνω των 5.000 ευρώ. Η μοναδιαία αξία του οικοπέδου προκύπτει από τη συνολική αξία του (η οποία καθορίζεται από χαρακτηριστικά του οικοπέδου, τα οποία χρησιμοποιούνται και σήμερα), που διαιρείται με τη συνολική επιφάνεια. Εφόσον στα οικόπεδα βρίσκεται κτίσμα, τότε φορολογείται η επιφάνεια που υπολείπεται από τη χρήση του συντελεστή αξιοποίησης του οικοπέδου. Στην περίπτωση αυτή, επίσης, στο μέρος του οικοπέδου που φορολογείται, ο φόρος μειώνεται κατά 25%. Ο ενιαίος φόρος ακινήτων προκύπτει από τον πολλαπλασιασμό της επιφάνειας σε τετραγωνικά μέτρα επί τον συντελεστή φόρου. Φόρος = Επιφάνεια γηπέδου (μ2) x Σ.Φ. Πώς προκύπτει η μοναδιαία αξία. Η μοναδιαία αξία του οικοπέδου ανά τετραγωνικό μέτρο είναι ο λόγος της φορολογητέας αξίας του οικοπέδου προς τη συνολική επιφάνειά του. Η φορολογητέα αξία του οικοπέδου ισούται με το γινόμενο του συντελεστή οικοπέδου επί τη συνολική τιμή εκκίνησης του οικοπέδου, τον συντελεστή πρόσοψης και την επιφάνεια του οικοπέδου. Για τον υπολογισμό της φορολογητέας αξίας, λαμβάνονται υπόψη τα παρακάτω:

α) Ο συντελεστής οικοπέδου (ΣΟικ) και η συνολική τιμή εκκίνησης του οικοπέδου, καθώς και ο συντελεστής αξιοποίησης οικοπέδου (ΣΑΟ).

β) Ανάλογα με την πρόσοψη εφαρμόζεται συντελεστής πρόσοψης (Σ.Π.), ως εξής: 1,00 για πρόσοψη σε μία μόνο οδό, 1,08 για προσόψεις σε δύο ή περισσότερες οδούς ή σε οδό και πλατεία, και 0,80, αν δεν υπάρχει πρόσοψη σε οδό.

Εκτός από τις τεράστιες επιβαρύνσεις που προκύπτουν για τους ιδιοκτήτες οικοπέδων για πρώτη φορά θα κληθούν να πληρώσουν φόρο και όσοι διαθέτουν αγροτεμάχια. Για παράδειγμα, ιδιοκτήτης αγροτεμαχίου 75 στρεμμάτων με μονοετή καλλιέργεια σε περιοχή του νομού Καρδίτσας με πρόσοψη σε επαρχιακό δρόμο θα πληρώσει το 2014 φόρο ύψους 185,62 ευρώ. Αλλος ιδιοκτήτης αγροτεμαχίου 9,5 στρεμμάτων με δενδροκαλλιέργεια σε περιοχή του νομού Ημαθίας με πρόσοψη σε επαρχιακή οδό στο οποίο υπάρχει και κτίσμα εντός (δευτερεύουσα κατοικία 80 τ.μ.) θα πληρώσει το 2014, 313,50 ευρώ.

Το 2014, το υπουργείο Οικονομικών θα βεβαιώσει φόρους ύψους 3,6 δισ. ευρώ στους φορολογουμένους, όταν το 2009 οι φόροι στην περιουσία δεν ξεπερνούσαν τα 526 εκατ. ευρώ. Δηλαδή, οι φόροι στην ακίνητη περιουσία αυξήθηκαν σε πέντε χρόνια κατά 684,4%. Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία, που δείχνουν τις τεράστιες επιβαρύνσεις των ακινήτων τα τελευταία χρόνια:

• Το 2009 καταβλήθηκαν 526 εκατ. ευρώ.

• Το 2010 εισπράχθηκαν 487 εκατ. ευρώ.

• Το 2011 οι εισπράξεις ανήλθαν σε 1,17 δισ. ευρώ.

• Το 2012 οι εισπράξεις εκτοξεύθηκαν στα 2,75 δισ. ευρώ.

• Το 2013 υπολογίζεται να εισπραχθούν 2,75 δισ. ευρώ.

• Το 2014 εκτιμάται ότι θα εισέλθουν στον κρατικό κορβανά 2,9 δισ. ευρώ. Σημειώνεται ότι το ποσό που θα κληθούν να πληρώσουν οι ιδιοκτήτες ακινήτων το 2014 με την εφαρμογή του Ενιαίου Φόρου Ακινήτων ανέρχεται στο ποσό των 3,6 δισ. ευρώ.