Δυσμενείς προβλέψεις για την αγορά κατοικίας στις περιφερειακές χώρες της ευρωζώνης και εντός του 2013 ανακοίνωσε ο οίκος αξιολόγησης Fitch, καθώς οι όλο και πιο αρνητικές προοπτικές για την ανάπτυξη αυτών των κρατών, η ανεργία αλλά και η πτώση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης πλήττουν την αγορά real estate. Σύμφωνα με τον οίκο εντός του 2013 οι τιμές ακινήτων θα υποχωρήσουν επιπλέον κατά 15% σε Ελλάδα και Ισπανία, ενώ η πτώση τους σε Ιταλία και Πορτογαλία θα φθάσει στο 13%. Δυσμενέστερη η εικόνα της Ιρλανδίας, με τον οίκο Fitch να εκτιμά επιπλέον υποχώρηση των τιμών κατά 20%. Μικρότερες διορθώσεις στις τιμές, οι οποίες δεν θα ξεπεράσουν το 10%, προβλέπει η Fitch για τη Μ. Βρετανία, την Ολλανδία, τη Γαλλία και το Βέλγιο. Αντίθετα η γερμανική αγορά κατοικιών αναμένεται ότι θα διατηρηθεί σε θετική τροχιά, καθώς διαθέτει τα ισχυρότερα θεμελιώδη δεδομένα, με τη Fitch μάλιστα να θεωρεί ότι έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει να έχει θετική πορεία και πέραν του 2013. Ο οίκος αναφέρει, επίσης, ότι παρά το γεγονός ότι σε αρκετές χώρες τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων έχουν υποχωρήσει, το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι οι καταναλωτές δεν έχουν πρόσβαση σε αυτά, με δεδομένο ότι οι τράπεζες θέτουν πλέον πολύ σκληρότερους όρους προκειμένου να εγκρίνουν κάποιο νέο δάνειο.

Ξένοι επενδυτές που ενδιαφέρονται για το ελληνικό τουριστικό real estate. Ετσι, μετά τους ρωσους που επικεντρώνουν το ενδιαφέρον σε Κρήτη και Χαλκιδική, και το ενδιαφέρον αμερικανικών οίκων, όπως η Carlton και η NAI Global, στην λίστα προστίθενται τους τελευταίους μήνες και Γάλλοι, Κινέζοι και Βρετανοί. Η προσοχή είναι στραμμένη είτε σε λειτουργούντα ξενοδοχειακά συγκροτήματα είτε σε μεγάλες τουριστικές αναπτύξεις, όπου υπάρχει ήδη Ελληνας ή ξένος διαχειριστής, είτε -τέλος- σε δάνεια τουριστικών επιχειρήσεων, που διακρατούνται από τράπεζες οι οποίες επιθυμούν την τιτλοποίησή τους ή ακόμα και την πώλησή τους σε τίμημα πολύ χαμηλότερο της ονομαστικής αξίας εφόσον πρώτα εγγράψουν την υποαξία. Η πλειονότητα πάντως των ξένων επενδυτών εμφανίζεται να θεωρεί ακόμα τις αποτιμήσεις υψηλές, πεποίθηση η οποία ευθύνεται και για την απουσία μεγάλου αριθμού πράξεων. Αμερικανικά private equities έχουν έλθει σε επαφή με πληθώρα υποψήφιων πωλητών, Γάλλοι τραπεζίτες έχουν πλησιάσει ελληνικές τράπεζες με σκοπό την τιτλοποίηση δανείων του χαρτοφυλακίου τους που αφορούν το ελληνικό τουριστικό real estate. Χαρακτηριστική η περίπτωση της Global Equities Compagnie Financière, που παρουσίασε πρόσφατα τα σχέδιά της σε Ελληνες και ξένους τραπεζίτες και η οποία δηλώνει πως έχει μεγάλη δεξαμενή Eυρωπαίων θεσμικών επενδυτών, μεταξύ άλλων από Γερμανία, Γαλλία και Βρετανία για τέτοιες εκδόσεις.

Αξίζει να επενδύσει κάποιος σήμερα σε ακίνητα; Η απάντηση είναι απλή: η εποχή που το ακίνητο ήταν μία επένδυση μηδενικού κινδύνου έχει περάσει πλέον η επένδυση εμφανίζει ρίσκα τα οποία θα πρέπε να συνυπολογίσει ο επενδυτής. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των παραγόντων της αγοράς, η πτωτική τάση στις τιμές των κατοικιών θα συνεχιστεί το επόμενο δωδεκάμηνο:

- Καθώς ο αριθμός των άδειων διαμερισμάτων όχι μόνο δεν μειώθηκε, αλλά αντίθετα αυξήθηκε την περίοδο της οικονομικής κρίσης.

-Γιατί μπορεί οι τιμές των κατοικιών να έχουν μειωθεί, ωστόσο η περαιτέρω συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την απόκτηση ακινήτου, σε συνδυασμό με την πολύ περιορισμένη δυνατότητα πίστωσης από το τραπεζικό σύστημα.

Παρ’ όλα αυτά, οι άνθρωποι της αγοράς επισημαίνουν πως η πτώση των τιμών έχει οδηγήσει τις τιμές αρκετών ακινήτων χαμηλότερα σε σύγκριση με το κόστος κατασκευής τους και έτσι δεν θα ήταν καθόλου άσχημη ιδέα η αγορά κατοικίας (κύριας ή και εξοχικής), αν όχι για λόγους επένδυσης, τουλάχιστον με σκοπό να χρησιμοποιηθεί από τους ίδιους τους αγοραστές.

Πάντως η υποχώρηση τιμών κατοικιών την τελευταία τετραετία που υπερβαίνει το 23%. Το δεδομένο είνια ότι  η υποχώρηση των τιμών εντείνεται όσο διαρκεί η κρίση. Ακόμη μεγαλύτερη από αυτήν των κατοικιών είναι η πτώση στις τιμές και στα ενοίκια των εμπορικών ακινήτων, με τα καταστήματα δρόμου να πλήττονται ακόμη περισσότερο σε σχέση με τα οργανωμένα εμπορικά κέντρα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, αναμένεται νέα υποχώρηση στις τιμές των εμπορικών ακινήτων γύρω στα 10%-15% το 2013, ενώ εκτιμάται πως οι πιέσεις για νέες μειώσεις ενοικίων θα συνεχιστούν.

Πάντως, δεν είναι λίγοι εκείνοι που βλέπουν τις τιμές τόσο των κατοικιών όσο και των εμπορικών ακινήτων να σταθεροποιούνται γύρω στα τέλη του 2013, με την προϋπόθεση βέβαια πως μέχρι τότε δεν θα έχει συμβεί κάποιο «ατύχημα» στα δημόσια οικονομικά και πως η κυβέρνηση θα έχει αρχίσει να σταθεροποιεί την οικονομία. Πολλά θα κριθούν από: α) τη γενικότερη πορεία της οικονομίας, β) την ικανότητα της κυβέρνησης να προσελκύσει επενδυτές στον χώρο των κρατικών ακινήτων, γ) το πώς θα εξελιχθεί το φορολογικό σύστημα στον χώρο των ακινήτων, δ) το κατά πόσον θα βελτιωθεί η ρευστότητα στην πραγματική οικονομία.

Ο νέος γύρος διαγωνισμών για παραχώρηση ακινήτων εκτιμάται πως θα ξεκινήσει τον Ιανουάριο με το ακίνητο των 261 στρεμμάτων στον Άγιο Ιωάννη Σιθωνίας στη Χαλκιδική. Στη Χαλκιδική βρίσκεται και το δεύτερο ακίνητο του ΤΑΙΠΕΔ που πρόκειται να βγει σε διαγωνισμό στις αρχές του 2013. Πρόκειται για το Κάμπινγκ και το Ξενία Παλιουρίου. Η επιφάνεια του οικοπέδου φτάνει τα 210.742 τετραγωνικά μέτρα και περιλαμβάνει τις ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις του Ξενία (3.658 τ.μ.) και τις εγκαταστάσεις του κάμπινγκ (1.128 τ.μ.). Το ακίνητο έχει ακτογραμμή 1.300 μέτρων με πρόσβαση στον όρμο Καναπίτσα. Ως πιθανή μέθοδος εκμετάλλευσής του προτείνεται η λειτουργία πολυτελούς ξενοδοχείου επιφάνειας 3.658 τ.μ. και η κατασκευή εξοχικών κατοικιών και βιλών, συνολικής επιφάνειας περί τα 20.000 τ.μ.

Το τρίτο παραθαλάσσιο ακίνητο βρίσκεται στην Ερμιόνη, στην περιοχή Σαμπάριζα, και αποτελείται από δύο εκτάσεις που χωρίζονται από δρόμο, συνολικής επιφάνειας 166 στρεμμάτων. Οι επενδυτές που τυχόν θα ενδιαφερθούν έχουν τη δυνατότητα ανάπτυξης ξενοδοχειακού συμπλέγματος που θα αποτελείται από εξοχικές κατοικίες και άλλες εγκαταστάσεις φιλοξενίας - αναψυχής. Το σημαντικότερο από τα κρατικά ακίνητα που παραχωρούνται με τον νέο γύρο διαγωνισμών του ΤΑΙΠΕΔ είναι το χιονοδρομικό κέντρο και δύο άλλες εκτάσεις στο όρος Βόρας, το τρίτο ψηλότερο βουνό της Ελλάδας.

Το σχέδιο των συμβούλων του ταμείου προβλέπει την παραχώρηση, ως ενιαίου πακέτου, τριών μεγάλων εκτάσεων μέσω διεθνούς διαγωνισμού, που θα περιλαμβάνει και την εκμετάλλευση του χιονοδρομικού κέντρου. Εκτός από το χιονοδρομικό (η αναβάθμιση του οποίου είναι αίτημα των τουριστικών επιχειρηματιών της περιοχής, που βλέπουν τους φίλους του σκι να οδεύουν προς τη Βουλγαρία), θα παραχωρηθεί ακίνητο στην περιοχή Άγιος Αθανάσιος, το οποίο αποτελείται από δύο τεμάχια γης κατάλληλα για ξενοδοχειακή και οικιστική εκμετάλλευση που βρίσκονται γύρω από τον ομώνυμο παραδοσιακό οικισμό (σε απόσταση 20 λεπτών από το χιονοδρομικό). Ταυτόχρονα, παραχωρείται έκταση περίπου 400 στρεμμάτων στις βορειοδυτικές εκβολές της λίμνης Βεγορίτιδας.

Σύμφωνα με τους συμβούλους του ΤΑΙΠΕΔ, ένα πιθανό σχέδιο εκμετάλλευσης του συγκροτήματος στο Καϊμακτσαλάν μπορεί να περιλαμβάνει πολυτελή ξενοδοχεία, συνολικής επιφάνειας 60.000 τ.μ., περί τα 70,000 τ.μ. εξοχικές κατοικίες, κέντρο συνεδρίων - αποκατάστασης 12.000 τ.μ. και 1.000 τ.μ. εγκαταστάσεις ελλιμενισμού και οικοτουρισμού δίπλα στη Βεγορίτιδα. Τρία ξενοδοχεία Ξενία, σε Τσαγκαράδα Πηλίου, Σκιάθο και Άνδρο, περιλαμβάνονται στο νέο πακέτο ακινήτων που παραχωρούνται τον επόμενο χρόνο. Η προσπάθεια αξιοποίησης των Ξενία ξεκίνησε εδώ και πολλούς μήνες, αλλά πέρασε από χίλια μύρια κύματα. Η προηγούμενη διοίκηση είχε προχωρήσει σχέδιο για να παραχωρηθούν ως ενιαίο πακέτο αρκετά Ξενία σε διεθνή αλυσίδα πολυτελών ξενοδοχείων. Τότε, όπως είχε υποστηρίξει η προηγούμενη διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ, υπήρξαν παρεμβάσεις από τοπικούς παράγοντες οι οποίοι ήθελαν να παραχωρηθούν τα Ξενία σε φίλους και γνωστούς. Στο τέλος το σχέδιο ματαιώθηκε και φαίνεται πως τίθεται πάλι σε εφαρμογή (με περικοπές στον αριθμό των Ξενία) από τη νέα διοίκηση του ταμείου.