Οι φορολογούμενοι κατά τη συμπλήρωση της φορολογικής δήλωσής τους θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί για να μη βρεθούν προ δυσάρεστων εκπλήξεων. Συγκεκριμένα, το ποσό των αποδείξεων που απαιτούνται για να κατοχυρώσουν το αφορολόγητο όριο των 5.000 ευρώ υπολογίζεται στο 25% του πραγματικού ή τεκμαρτού εισοδήματος. Αυτό σημαίνει ότι αν το δηλωθέν εισόδημα είναι, για παράδειγμα, 5.000 ευρώ και το εισόδημα που προκύπτει με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης (κατοικία και αυτοκίνητο) ανέρχεται σε 8.000 ευρώ για να κατοχυρωθεί το αφορολόγητο όριο απαιτούνται αποδείξεις ύψους 2.000 ευρώ που υπολογίζονται στο τεκμαρτό εισόδημα των 8.000 ευρώ (8.000 Χ 25% =2.000) και όχι 1.250 ευρώ για το δηλωθέν εισόδημα των 5.000 ευρώ (5.000 Χ 25%=1.250). Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, αν ο φορολογούμενος παρουσιάσει αποδείξεις 1.250 ευρώ, δηλαδή για το εισόδημα που δηλώνει και όχι για το τεκμαρτό των 8.000 ευρώ τότε θα επιβαρυνθεί με ποινή φόρου 10% για τις αποδείξεις που λείπουν (2.000-1.250= 750) δηλαδή θα έχει έξτρα φόρο 75 ευρώ (750 Χ 25%) και επιπλέον θα φορολογηθεί για το τεκμαρτό εισόδημα των 8.000 ευρώ πληρώνοντας φόρο 300 ευρώ. Δηλαδή θα πληρώσει συνολικά φόρο ύψους 375 ευρώ ενώ κανονικά με βάση το δηλωθέν εισόδημα των 5.000 ευρώ θα ήταν αφορολόγητος.

Χαρτομάνι  από δικαιολογητικά όπως πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης, αναλυτική δήλωση περιουσιακών στοιχειών, τοπογραφικό διάγραμμα κ.ά. θα πρέπει να υποβληθούν στην εφορία από τους πολίτες που διεκδικούν απαλλαγή από τον φόρο μεταβίβασης για την αγορά πρώτης κατοικίας. Όπως προκύπτει από τα όσα απαντούν οι ίδιες οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών σε όσους πολίτες ζητούν διευκρινίσεις, η διαδικασία είναι αρκετά πολύπλοκη και προβλέπει την υποβολή τουλάχιστον τριών δικαιολογητικών, τα οποία είναι: πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης, τοπογραφικό διάγραμμα ή άδεια οικοδομής για το αποκτώμενο ακίνητο και υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986 με την οποία θα βεβαιώνεται ένα πλήθος προϋποθέσεων απαλλαγής από το φόρο μεταβίβασης που συντρέχουν στο πρόσωπο του αιτούντος, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Επιπλέον θα πρέπει να συμπληρωθεί χειρόγραφα και να συνυποβληθεί εκ νέου «αναλυτική δήλωση στοιχείων ακινήτων», ένα έντυπο που αποτελεί παραλλαγή του πολύπλοκου Ε9, προκειμένου να αποδειχθεί ότι τα υπόλοιπα ακίνητα που έχει κατά πλήρη κυριότητα ή επικαρπία ο αιτών την απαλλαγή δεν ικανοποιούν τις στεγαστικές του ανάγκες!

Ενδεχομένως δε μετά την υποβολή όλων αυτών των δικαιολογητικών αργότερα η αρμόδια ΔΥΟ να μπορεί να ζητήσει την προσκόμιση κι άλλων πιστοποιητικών και βεβαιώσεων. Όλες οι αναγκαίες πληροφορίες για τα αφορολόγητα όρια που ισχύουν και τα δικαιολογητικά που απαιτείται να προσκομισθούν για τη χορήγηση απαλλαγής από το φόρο μεταβίβασης σε περίπτωση αγοράς πρώτης κατοικίας, περιλαμβάνονται σε αναλυτικό κείμενο με απαντήσεις στα πιο συχνά υποβαλλόμενα ερωτήματα των φορολογουμένων, το οποίο έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων του υπουργείου Οικονομικών. Αναλυτικά, τα ερωτήματα των πολιτών προς τις ΔΟΥ σχετικά με την απαλλαγή της πρώτης κατοικίας από το φόρο μεταβίβασης και οι αντίστοιχες επίσημες απαντήσεις των υπηρεσιών έχουν ως εξής:

1. Ποια είναι τα αφορολόγητα ποσά για την αγορά πρώτης κατοικίας; Η απαλλαγή της αγοράς πρώτης κατοικίας από το φόρο μεταβίβασης παρέχεται: - Για αγορά οικίας ή διαμερίσματος από άγαμο μέχρι ποσού αξίας 200.000 ευρώ. - Για αγορά οικίας ή διαμερίσματος από έγγαμο και διαζευγμένο ή χήρο ή άγαμο γονέα που έχουν την επιμέλεια των τέκνων τους μέχρι ποσού αξίας 250.000 ευρώ. - Το ποσό αυτό προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα του, κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του. - Για αγορά οικοπέδου από άγαμο μέχρι ποσού αξίας 50.000 ευρώ, ενώ από έγγαμο και διαζευγμένο ή χήρο ή άγαμο γονέα που έχουν την επιμέλεια των τέκνων τους μέχρι ποσού αξίας 100.000 ευρώ. Το ποσό αυτό προσαυξάνεται κατά 10.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα του και κατά 15.000 ευρώ για το τρίτο και για καθένα από τα επόμενα τέκνα του.

2. Ποια είναι τα δικαιολογητικά για τη χορήγηση της απαλλαγής από το φόρο για απόκτηση πρώτης κατοικίας με αγορά και πότε υποβάλλονται; Τα δικαιολογητικά που υποβάλλονται για τη χορήγηση της απαλλαγής από το φόρο για πρώτη κατοικία είναι:

α) Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης του δικαιούχου της απαλλαγής και ληξιαρχική πράξη γάμου ή γέννησης τέκνου, κατά περίπτωση, εφόσον τα στοιχεία του γάμου ή της γέννησης δεν προκύπτουν από αυτό.

β) Τοπογραφικό διάγραμμα με επ' αυτού δήλωση μηχανικού ότι το αγοραζόμενο οικόπεδο ή το οικόπεδο μέσα στο οποίο βρίσκεται η αγοραζόμενη κατοικία είναι οικοδομήσιμο και βρίσκεται μέσα σε εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο ή μέσα στα όρια οικισμού χωρίς εγκεκριμένο σχέδιο. Στην περίπτωση κατά την οποία έχει εκδοθεί από την αρμόδια υπηρεσία άδεια οικοδομής, δεν απαιτείται το προηγούμενο δικαιολογητικό, εφόσον από την άδεια οικοδομής και το προσαρτημένο σ' αυτήν τοπογραφικό διάγραμμα προκύπτουν και οι δύο αναγκαίες κατά νόμο προϋποθέσεις και ο υπόχρεος δηλώσει υπεύθυνα στη δήλωση της επόμενης παραγράφου ότι όσα αναφέρονται στο τοπογραφικό διάγραμμα δεν έχουν τροποποιηθεί και ισχύουν κατά το χρόνο φορολογίας.

γ) Υπεύθυνη δήλωση του άρθρου 8 του ν. 1599/1986 (ΦΕΚ 75 Α΄), με την οποία ο αγοραστής θα βεβαιώνει ότι:

* τόσο αυτός όσο και ο/η σύζυγος και τα ανήλικα τέκνα τους δεν έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης σε άλλη κατοικία ή δικαίωμα πλήρους κυριότητας σε οικοδομήσιμο οικόπεδο ή ιδανικό μερίδιο οικοπέδου ή κατοικίας σε δημοτικό ή κοινοτικό διαμέρισμα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων και τα οποία συνολικά πληρούν τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειάς τους,

* τόσο ο ίδιος όσο και ο/η σύζυγός του δεν έχουν τύχει απαλλαγής από το φόρο μεταβίβασης, κληρονομιάς ή γονικής παροχής για την απόκτηση πρώτης κατοικίας, * δεν είναι συγγενής πρώτου βαθμού εξ αίματος ή εξ αγχιστείας με τον πωλητή,

* δεν έχει μεταβιβάσει κατά την προηγούμενη πενταετία την επικαρπία ή το δικαίωμα οίκησης ή ιδανικό μερίδιο κατοικίας ή την ψιλή κυριότητα ή επικαρπία ή ιδανικό μερίδιο οικοπέδου που πληρούσαν τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειάς του, συναθροιζόμενα με τα λοιπά ακίνητα της οικογένειας,

* κατοικεί μόνιμα στην Ελλάδα και εντάσσεται στις ακόλουθες κατηγορίες δικαιούχων: Έλληνες, ομογενείς από Αλβανία, Τουρκία και χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, πολίτες των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναγνωρισμένοι πρόσφυγες σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ. 96/2008 (ΦΕΚ 152 Α'Α) και πολίτες τρίτων χωρών που απολαύουν του καθεστώτος του επί μακρόν διαμένοντος στην Ελλάδα σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ. 150/2006 (ΦΕΚ 160 Α΄) ή προτίθεται να εγκατασταθεί στην Ελλάδα εντός δύο ετών από την αγορά,

* αναλαμβάνει την υποχρέωση να προσκομίσει, μετά την κατάρτιση του συμβολαίου, τα απαιτούμενα κατά περίπτωση πιστοποιητικά που τυχόν θα του ζητηθούν από τη ΔΟΥ. δ) Αναλυτική κατάσταση ακινήτων (ένα έντυπο παραλλαγή του γνωστού Ε9), σύμφωνα με το υπόδειγμα που παρέχεται από τη ΔΟΥ, υπογεγραμμένη και από τους δύο συζύγους. Το έντυπο αυτό αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της υπεύθυνης δήλωσης της προηγούμενης περίπτωσης. Τα παραπάνω δικαιολογητικά υποβάλλονται μαζί με τη δήλωση φόρου μεταβίβασης ακινήτου πριν από την υπογραφή του οριστικού συμβολαίου.