Σε ωρολογιακή βόμβα είναι δυνατόν να εξελιχθεί η άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών της πρώτης κατοικίας από την 1η Ιανουαρίου 2015, παρά τις διαβεβαιώσεις του υπουργού Ανάπτυξης, Κώστα Σκρέκα, ότι ο Κώδικας Δεοντολογίας των τραπεζών που θα ισχύσει από την αρχή του νέου έτους προστατεύει την πρώτη κατοικία των δανειοληπτών που έχουν οικονομική δυσχέρεια. Φορείς προστασίας των δανειοληπτών διαψεύδουν τον ισχυρισμό αυτό, χαρακτηρίζοντας τον «αβάσιμο» και εξηγώντας ότι η πρώτη κατοικία πλέον δεν θα διασφαλίζεται. Κατ’ αρχάς, να διευκρινιστεί ότι από την αρχή του χρόνου οι δανειολήπτες που θέλουν να προστατέψουν την πρώτη κατοικία τους θα μπορούν να ακολουθήσουν δύο δρόμους:

1. Να συνεργαστούν με τα πιστωτικά ιδρύματα και, μέσω της διαδικασίας που προβλέπεται από τον Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών, να ρυθμίσουν το χρέος τους. Ο Κώδικας, περιλαμβάνει κατάλογο «εναλλακτικών λύσεων» και προβλέπει εκπλειστηριασμό του ακινήτου μόνο στην περίπτωση που ο δανειολήπτης χαρακτηρισθεί «μη συνεργάσιμος», δηλαδή δεν παρέχει πλήρη και επικαιροποιημένα στοιχεία της οικονομικής του κατάστασης.

2. Να καταθέσουν αίτηση υπαγωγής στον νόμο Κατσέλη. Σύμφωνα με αυτόν, από την κατάθεση της αίτησης μέχρι τον ορισμό δικασίμου αναστέλλονται τα καταδιωκτικά μέτρα. Εάν η αίτηση γίνει δεκτή βγαίνει επίσης προσωρινή διαταγή αναστολής του πλειστηριασμού μέχρι την εκδίκασή της. Λόγω του όγκου των περιπτώσεων που έχουν να αντιμετωπίσουν τα Ειρηνοδικεία, δικάσιμος μπορεί να οριστεί ακόμα και για το 2030, κάτι που μεταφράζεται σε προστασία της κατοικίας για πολλά χρόνια.

«Οι διαβεβαιώσεις του κ. Σκρέκα ότι η πρώτη κατοικία προστατεύεται από τον Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών είναι αβάσιμες και ενδεχομένως δείχνουν και ελλιπή ενημέρωση του υπουργού. Διότι ο Κώδικας αφορά στις δανειακές συμβάσεις που δεν έχουν καταγγελθεί, δηλαδή όχι στις ληξιπρόθεσμες. Όλα τα κόκκινα δάνεια δεν τα αφορά», τονίζει η γενική διευθύντρια της Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. «Άρα ο Κώδικας αυτός θα διαχειριστεί μια ενδεχόμενη κατάσταση του οφειλέτη να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του. Εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας που έχουν ήδη βρεθεί σε αυτήν την κατάσταση τι θα απογίνουν;», επισημαίνει η ίδια.

Τι εργασίες επιδοτούνται; Τοποθέτηση διπλών τζαμιών- κουφωμάτων, θερμομόνωση εξωτερικού κελύφους- δώματος- στέγης, εγκατάσταση ή αντικατάσταση καυστήρα λέβητα με καινούργιο πετρελαίου - φυσικού αερίου ή τεχνολογίας ΑΠΕ, καθώς και άλλες παρεμβάσεις όπως σύστημα αυτονομίας θέρμανσης, μονώσεις σωληνώσεων, ηλιακοί συλλέκτες, σκίαστρα κ.λπ.

Τι επιλογές επιδότησης έχει ο ιδιοκτήτης; Τριών διαφορετικών ειδών: Απευθείας επιδότηση 30% επί της δαπάνης, δάνειο με επιδότηση επιτοκίου και έκπτωση φόρου από το φορολογητέο εισόδημα του 30% της δαπάνης, με ανώτατο ποσό τα 2.500 ευρώ.

Τι ρόλο παίζουν οι τράπεζες; Σε αυτές θα καταθέτει την αίτησή του ο ενδιαφερόμενος να ενταχθεί στο πρόγραμμα, είτε θέλει να πάρει δάνειο είτε να επιδοτηθεί απευθείας.

Σε ποιους απευθύνεται η απευθείας επιχορήγηση έως 30% του κόστους της ενεργειακής παρέμβασης; Στους έχοντες χαμηλά σχετικά εισοδήματα, καθώς αιτήσεις για επιδότηση με αυτό το μοντέλο μπορούν να υποβάλουν μόνο όσοι ιδιοκτήτες έχουν ανώτατο ατομικό εισόδημα τα 15.000 ευρώ και ανώτατο οικογενειακό τα 25.000 ευρώ.

Σε ποιους απευθύνεται το δάνειο με επιδότηση επιτοκίου από την Πολιτεία; Σε πιο υψηλά εισοδήματα, καθώς αιτήσεις γι΄ αυτήν την κατηγορία χρηματοδότησης μπορούν να υποβάλουν ιδιοκτήτες κατοικιών με μέγιστο ατομικό εισόδημα τα 30.000 ευρώ και μέγιστο οικογενειακό τα 50.000 ευρώ.

Αν δηλαδή κάποιος έχει μέγιστο ατομικό εισόδημα 15.000 ευρώ δεν μπορεί να υποβάλει αίτηση για επιδοτούμενο δάνειο; Φυσικά και μπορεί. Ο περιορισμός αφορά μόνο όσους έχουν εισόδημα πάνω από το ανώτατο όριο, όχι εκείνους που βρίσκονται κάτω από αυτό. Δεν μπορεί όμως κανείς να υποβάλει αιτήσεις και για τα δύο ταυτόχρονα.

Σε ποιους απευθύνεται η φοροαπαλλαγή; Σε όλους, ανεξαρτήτως εισοδηματικών κριτηρίων. Σήμερα η έκπτωση φόρου είναι 20% της δαπάνης, με ανώτατο ποσό μόνο τα 700 ευρώ. Το υπουργείο Οικονομικών δεν έχει αποσαφηνίσει αν ο δικαιούχος της φοροαπαλλαγής θα μπορεί παράλληλα να υποβάλει αίτηση και για κάποια από τις παραπάνω μορφές επιδότησης.

Για να ενταχθεί κανείς στο πρόγραμμα, θα πρέπει η κατοικία του να έχει περάσει από ενεργειακή επιθεώρηση; Απαραιτήτως, ώστε να είναι γνωστό ποια σημεία της χρήζουν παρεμβάσεων. Αν η αίτησή του δεν εγκριθεί τελικώς, τότε χάνει τα 100-150 ευρώ που κατέβαλε στον πιστοποιημένο ιδιώτη μηχανικό για την επιθεώρηση και την έκδοση του σχετικού πιστοποιητικού.

Τι θα αναγράφει το πιστοποιητικό; Θα κατατάσσει το ακίνητο σε ενεργειακή κατηγορία, αναλόγως του πόσο σπάταλο ή μη είναι, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τις λευκές ηλεκτρικές συσκευές. Για να ενταχθεί στο πρόγραμμα μία κατοικία θα πρέπει να έχει καταταγεί σε κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Δ΄ και οι αιτούμενες παρεμβάσεις να την αναβαθμίζουν τουλάχιστον κατά μία κατηγορία. Πώς θα ξέρει κάποιος ότι ανήκει στην κατηγορία Δ΄ και πώς μπορεί να συμμετάσχει στο πρόγραμμα; Γενικά, κατοικίες που έχουν κατασκευασθεί προ του 1980 και χωρίς θερμομόνωση, εφόσον δεν έχουν προβεί σε ανακαίνιση, βρίσκονται κατά κύριο λόγο στην κατηγορία Δ΄.

Υπάρχει ανώτατος επιλέξιμος προϋπολογισμός; Ναι, τα 15.000 ευρώ ανά περίπτωση. Μελετήθηκε μια μέση κατοικία και βρέθηκε ότι τα 15.000 ευρώ καλύπτουν τις επιθυμητές παρεμβάσεις.

Τι ισχύει για τις πολυκατοικίες; Κατ΄ αρχάς η πολυκατοικία πρέπει να ενταχθεί στο πρόγραμμα ως ενιαίο κτίριο. Για να γίνει αυτό πρέπει το 50% των διαμερισμάτων να έχουν χρήση κύριας κατοικίας. Από εκεί και πέρα υπάρχουν οι εξής επιλογές επιδότησης: Πρώτον, τραπεζικό δάνειο με επιδοτούμενο επιτόκιο, εφόσον οι ενδιαφερόμενοι έχουν μέγιστο ατομικό εισόδημα τα 30.000 ευρώ και μέγιστο οικογενειακό τα 50.000 ευρώ. Δεύτερον, απευθείας επιχορήγηση των εργασιών, εφόσον τουλάχιστον το 50% των ιδιοκτητών πληροί το παραπάνω εισοδηματικό κριτήριο. Εφόσον αυτό τηρείται, θα δικαιούται επιχορήγησης το σύνολο των ιδιοκτητών, ακόμη και οι «πλούσιοι» ένοικοι.

Ποια είναι η διαδικασία προκειμένου να ενταχθεί κάποιος στο πρόγραμμα; Με την προκήρυξη, καλεί ενεργειακό επιθεωρητή για τη διενέργεια επιθεώρησης με την οποία καθορίζονται οι προτεινόμενες παρεμβάσεις. Καταθέτει την αίτησή του μαζί με τον φάκελο του μηχανικού με τις εργασίες σε συμβαλλόμενη τράπεζα (θα ανακοινωθεί ποιες θα συμμετάσχουν), εκείνη ελέγχει τα δικαιολογητικά, αποστέλλει τα στοιχεία του στο υπουργείο Περιβάλλοντος το οποίο και τα αξιολογεί. Το υπουργείο εγκρίνει ή όχι την αίτηση, κοινοποιεί την απόφασή του στην τράπεζα που με τη σειρά της ενημερώνει τον αιτούντα. Η όλη διαδικασία μέχρι εδώ αναμένεται ότι δεν θα υπερβαίνει τους δύο μήνες. Η τράπεζα του καταβάλλει μια προκαταβολή της επιδότησης για να αρχίσει τις εργασίες, μετά το πέρας των οποίων (δεν υπάρχει χρονικός περιορισμός), ακολουθεί δεύτερος έλεγχος από πιστοποιημένο ιδιώτη μηχανικό (όχι τον ίδιο με τον πρώτο), ο οποίος και εκδίδει το τελικό πιστοποιητικό.

Μπορεί κάποιος στην πολυκατοικία να κάνει αίτηση για επιδότηση επιτοκίου και κάποιος άλλος, στην ίδια πολυκατοικία, για απευθείας επιχορήγηση; Στην περίπτωση αίτησης μεμονωμένου διαμερίσματος, ναι. Αλλά στην περίπτωση αίτησης ως ενιαίου κτιρίου θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία των ενοίκων της πολυκατοικίας σε ποιο πρόγραμμα θα ενταχθεί. Ποιες εκκρεμότητες υπάρχουν ακόμη; Η έκδοση του Π.Δ. για τους ενεργειακούς επιθεωρητές (θα περιλαμβάνει και ποινές για τυχόν παραβάσεις από τους μηχανικούς), η σύσταση Μητρώου Επιθεωρητών με τους πιστοποιημένους να κάνουν επιθεωρήσεις μηχανικούς και η προκήρυξη του προγράμματος τον Ιούνιο, του πλήρους δηλαδή Οδηγού με όλες τις λεπτομέρειες.