Ένα από τα βασικά προβλήματα κακοδιοίκησης στον τομέα του οικιστικού περιβάλλοντος είναι η ελλιπής στελέχωση και οργάνωση των αρμόδιων πολεοδομικών υπηρεσιών των πρωτοβάθμιων ή δευτεροβάθμιων οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι δομικές αυτές αδυναμίες παρακωλύουν την αποτελεσματική άσκηση των αρμοδιοτήτων της διοίκησης ή οδηγούν ακόμη και στην έμμεση άρνηση ανάληψης αυτών των αρμοδιοτήτων, με αποτέλεσμα τη μεγάλη καθυστέρηση στην έκδοση διοικητικών πράξεων, εις βάρος των δικαιωμάτων των πολιτών.

Ενδεικτική υπόθεση

Ο ΣτΠ δέχθηκε αναφορές πολιτών για την υπερβολική καθυστέρηση (περισσότερο από ένα έτος) στην έκδοση οικοδομικών αδειών από το πολεοδομικό γραφείο του Δήμου Ναυπάκτου. Από τη διερεύνηση της υπόθεσης προέκυψε ότι είχαν μεταβιβαστεί (με προεδρικό διάταγμα) οι αρμοδιότητες του πολεοδομικού γραφείου του Δήμου Ναυπάκτου στη ΝΑ Αιτωλοακαρνανίας. Στη συνέχεια, η ΝΑ Αιτωλοακαρνανίας προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την ακύρωση του σχετικού προεδρικού διατάγματος. Παράλληλα, ο Νομάρχης Αιτωλοακαρνανίας επικαλέστηκε αδυναμία άσκησης των σχετικών αρμοδιοτήτων, λόγω ανεπαρκούς στελέχωσης της αρμόδιας υπηρεσίας, και με εντολή του απαγόρευσε στην αρμόδια πλέον πολεοδομική υπηρεσία της νομαρχίας να παραλαμβάνει νέες αιτήσεις και φακέλους εκκρεμών υποθέσεων της περιοχής αρμοδιότητας του καταργηθέντος πολεοδομικού γραφείου του Δήμου Ναυπάκτου, έως ότου εκδοθεί η οριστική απόφαση του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου. Ο Συνήγορος του Πολίτη επισήμανε στον Νομάρχη Αιτωλοακαρνανίας τόσο ότι η αρμόδια τότε πολεοδομική υπηρεσία του Δήμου Ναυπάκτου καταστρατήγησε τη διαδικασία έκδοσης οικοδομικών αδειών και τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις όσο και το αδιέξοδο στο οποίο περιήλθαν οι πολίτες της Ναυπάκτου λόγω έλλειψης πολεοδομικής υπηρεσίας. Επίσης, ζήτησε την ανάκληση της σχετικής εντολής του νομάρχη, καθώς και την τήρηση του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας προκειμένου να διεκπεραιωθούν οι εκκρεμείς υποθέσεις. Παράλληλα, η Αρχή κοινοποίησε στον Υπουργό Εσωτερικών και στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος την αλληλογραφία με τον νομάρχη, προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες για την έγκαιρη στελέχωση της αρμόδιας πολεοδομικής υπηρεσίας της ΝΑ Αιτωλοακαρνανίας, και ζήτησε από τον Δήμο Ναυπάκτου να μεριμνήσει για την καταγραφή όλων των υποθέσεων που βρίσκονται στο αρχείο, καθώς και των εκκρεμών υποθέσεων, ώστε να αποφευ- χθεί η πιθανότητα απώλειας δημόσιων εγγράφων ή ακόμη και ολόκληρων φακέλων. Η διαμεσολαβητική παρέμβαση του ΣτΠ είχε ως αποτέλεσμα την κινητοποίηση της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης και των συναρμόδιων φορέων για τη στελέχωση του αρμόδιου τμήματος πολεοδομικών εφαρμογών, καθώς και την ανάκληση της προαναφερθείσας εντολής του Νομάρχη Αιτωλοακαρνανίας (Ιούνιος 2009). Μετά τη στελέχωσή του, το Τμήμα Πολεοδομικών Εφαρμογών Ναυπάκτου της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης άρχισε πλέον να λειτουργεί κανονικά, παραλαμβάνοντας και διεκπεραιώνο- ντας τις υποθέσεις χωρικής αρμοδιότητας του Δήμου Ναυπάκτου. Σχετικά με τις υποθέσεις των πολιτών που προσέφυγαν στην Αρχή, ο ΣτΠ ενημερώθηκε από τις αρμόδιες υπηρεσίες ότι μετά τη μεταφορά των αιτημάτων τους στο Τμήμα Πολεοδομικών Εφαρμογών της ΝΑ Αιτωλοακαρνανίας, ο φάκελος του πρώτου ενδιαφερομένου βρίσκεται στη φάση του ελέγχου, ενώ το αίτημα του δεύτερου ικανοποιήθηκε με την έκδοση οικοδομικής αδείας που είχε ζητηθεί (υποθέσεις 18361/2008 και 4542/2009). Πολεοδομικός σχεδιασμός παλαιών οικοδομικών συνεταιρισμών

Η εφαρμογή ρυμοτομικών σχεδίων σε εκτάσεις παλαιών οικοδομικών συνεταιρισμών, που είχαν εγκριθεί στο παρελθόν χωρίς ωστόσο μέχρι σήμερα να υλοποιηθούν, δημιουργεί πολλά προβλήματα, καθώς η ισχύουσα νομοθεσία, αλλά και οι πραγματικές περιβαλλοντικές συνθήκες έχουν πλέον αλλάξει σημαντικά από την αρχική έγκριση των σχεδίων αυτών. Λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδο- μένα, καθίσταται αναγκαία η αναθεώρηση των παλαιών ρυμοτομικών σχεδίων για την προσαρμογή τους στις απαιτήσεις του σύγχρονου πολεοδομικού σχεδιασμού.

Ενδεικτική υπόθεση

Ο Συνήγορος του Πολίτη διερεύνησε υπόθεση (9515/2005) ύστερα από την αναφορά του Εξωραϊστικού και Πολιτιστικού Συλλόγου «Θέμις», o οποίος συστήθηκε μετά τη διάλυση του Οικοδομικού Συνεταιρισμού Δικαστικών Υπαλλήλων Ελλάδος, σχετικά με τη δυνατότητα έκδοσης οικοδομικών αδειών στους οικισμούς «Πετρούσα» και «Ακρωτήριο Τάμελος» της νήσου Κέας, τα ρυμοτομικά σχέδια των οποίων είχαν εγκριθεί ήδη από το 1969. Έπειτα από συστηματική εξέταση των στοιχείων της υπόθεσης και εκτεταμένη αλληλογραφία με τις συναρμόδιες υπηρεσίες (ΥΠΕΧΩΔΕ, Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και ΝΑ Κυκλάδων), ο ΣτΠ εντόπισε μια σειρά από σημαντικές ελλείψεις στα υφιστάμενα ρυμοτομικά σχέδια των παραπάνω οικισμών, όπως τη μη οριοθέτηση των υπαρχόντων υδατορεμάτων, την έλλειψη συνολικής υψομετρικής μελέτης και μελέτης γεωλογικής καταλληλότητας.

Επίσης, ο ΣτΠ τόνισε την αναγκαιότητα να συνταχθούν μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την κατασκευή των έργων υποδομής, αλλά και για την πρόληψη δυσμενών επιπτώσεων λόγω της γειτνίασης των εκτάσεων αυτών με προστατευόμενη περιοχή του Δικτύου Natura 2000. Συνεκτιμώντας όλα τα πραγματικά δεδομένα, ο Συνήγορος του Πολίτη κατέληξε στις ακόλουθες επισημάνσεις και προτάσεις προς τις αρμόδιες πολεοδομικές αρχές και το ΥΠΕΧΩΔΕ:

• Παρά το γεγονός ότι τα εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια εξακολουθούν να ισχύουν, οι ελλείψεις που έχουν διαπιστωθεί από τις αρμόδιες υπηρεσί- ες, καθώς και τα νέα νομικά και πραγματικά δεδομένα καθιστούν πλέον αναγκαία την αναθεώρηση των σχεδίων πριν από την εφαρμογή τους.

• Η υλοποίηση του πολεοδομικού σχεδιασμού στους προαναφερόμενους οικισμούς που γειτνιά- ζουν με περιοχή ειδικής προστασίας του Δικτύου Natura 2000 καθιστά αναγκαία την υιοθέτηση μιας συνολικής και όχι αποσπασματικής προσέγγισης. Η αναθεώρηση της εφαρμογής των ρυμοτομικών σχεδίων θα πρέπει να κινείται στην κατεύθυνση της ήπιας οικιστικής, τουριστικής και οικονομικής ανάπτυξης των μικρών νησιών, συμμορφούμε- νη με τη σχετική νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας.

• Η ανάγκη αναθεώρησης παλαιών ρυμοτομικών σχεδίων θα πρέπει επίσης να λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις νόμιμα θεμελιωμένες προσδοκίες των ιδιοκτητών του πρώην οικοδομικού συνεταιρισμού για την αξιοποίηση της ιδιοκτησίας τους (αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης), ώστε να μη θίγει τα δικαιώματα ιδιοκτησίας των πολιτών.

ΠΗΓΗ : Συνηγορος του Πολίτη

Την πρώτη του συνεδρίαση, παρουσία του Υφυπουργού Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων Νίκου Σηφουνάκη, πραγματοποίησε σήμερα, Δευτέρα 14 Ιουνίου, το ανασυγκροτημένο Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Τοπίου της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής.
Ο Υφυπουργός στην εισήγησή του έθεσε το πλαίσιο και τις κατευθύνσεις βάσει των οποίων θα λειτουργήσει το ανώτατο αυτό όργανο, το οποίο, όπως είπε "δεν θα επιλαμβάνεται επί πάντων, αλλά σε αυτό θα παραπέμπονται μεγάλης σημασίας θέματα, που χρειάζονται πράγματι μία απόφαση η οποία να είναι αντικειμενική. Πρόκειται για ένα όργανο προγραμματισμού, το οποίο θα καταλήγει και θα εισηγείται στην πολιτική ηγεσία, η οποία εν συνεχεία θα νομοθετεί". Εξάλλου, επισήμανε ότι "η Πολιτεία έχει χρέος να πηγαίνει πέρα από όλα και να μην είναι παρατηρητής", ενώ υπογράμμισε την επιτακτική ανάγκη "να σωθεί αυτό που επί 2,5 χιλιάδες χρόνια υπήρχε". Ο κ. Σηφουνάκης τόνισε επίσης ότι η εκπόνηση των αρχιτεκτονικών μελετών θα πρέπει να γίνεται από τους καθ΄ ύλην αρμόδιους αρχιτέκτονες.
Του Συμβουλίου προεδρεύει ο Γ.Γ. Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Δημ. Χαλκιώτης, ο οποίος επισήμανε ότι ο ρόλος του Συμβουλίου είναι "να χαράσσει τις γενικές κατευθύνσεις προς τις Υπηρεσίες της Γ.Γ. Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, να εισηγείται και να γνωμοδοτεί επί θεμάτων προστασίας του τοπίου και προστασίας της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς".
Παράλληλα, το ΚΕΣΑΤΟ θα αποφαίνεται επί μεγίστων θεμάτων τοπίου, αρχιτεκτονικής ως όργανο κατευθύνσεων στη Γ.Γ. Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής.
Στο Συμβούλιο συμμετέχουν επίσης, ως ειδικοί εμπειρογνώμονες, καθηγητές του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, και του Πανεπιστημίου Αιγαίου στους τομείς αρχιτεκτονικής και περιβάλλοντος, εκπρόσωποι του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών και αρχαιολόγοι.
Στο πλαίσιο της συνεδρίασης, οι εκπρόσωποι του επιστημονικού κόσμου κατέθεσαν τη δική τους εμπειρία όσον αφορά στα ζητήματα αρχιτεκτονικής και προστασίας του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, δίνοντας έμφαση στην πολιτισμική και περιβαλλοντική διάσταση του προβλήματος της καταστρατήγησης των όρων δόμησης και προτείνοντας στρατηγικές για την αντιμετώπισή του. Υπογράμμισαν δε τη σημασία της λειτουργίας του οργάνου για την ανάταξη και πρόληψη των προβλημάτων που εντοπίζονται.

Την απλοποίηση των διαδικασιών έγκρισης πολεοδομικών μελετών, για να προχωρήσουν τα σχέδια πόλης, ζητά από την υπουργό Περιβάλλοντος, Τίνα Μπιρμπίλη, ο δήμαρχος Ηρακλείου, Γιάννης Κουράκης. Ο δήμαρχος φέρνει μάλιστα συγκεκριμένα παραδείγματα, όπως τις πολεοδομικές μελέτες των δημοτικών διαμερισμάτων, Σκαλανίου και Βασιλειών, που βρίσκονται για έγκριση από το 2007 στο υπουργείο. Ο κ. Κουράκης προτείνει συγκεκριμένα μέτρα στην υπουργό, μέσω των οποίων μπορεί να συντομευθεί η διαδικασία και να μην ταλαιπωρούνται οι πολίτες.

«Ο Δήμος Αθηναίων για το θέμα των αυθαίρετων κατασκευών στον εξωτερικό χώρο του θεάτρου Badminton δεν χρειάζεται υποδείξεις από κανέναν και πολύ περισσότερο από την κα Μπέη, η οποία δεν έχει εκτελεστικές αρμοδιότητες, δήλωσε σήμερα ο Δήμαρχος Αθηναίων Νικήτας Κακλαμάνης, με αφορμή τις πρόσφατες δηλώσεις της Υπερνομάρχη Αθηνών Κων. Μπέη για το θέμα των αυθαίρετων κατασκευών στον εξωτερικό χώρο του θεάτρου Badminton
Εν προκειμένω η κα Μπέη όφειλε, προσθέτει ο κ. Κακλαμάνης, πριν στείλει επιστολή προς τη Διεύθυνση Πολεοδομίας του Δήμου Αθηναίων, να έχει ενημερωθεί για τις ενέργειες του Δήμου, ιδιαίτερα όταν στο Δημοτικό Συμβούλιο μετέχει άμεσα συγγενικό της πρόσωπο. Εάν λοιπόν είχε ρωτήσει θα γνώριζε ότι:
Από τις 28/4/2010 και μετά από αυτοψία η Πολεοδομία του Δήμου Αθηναίων, έδωσε διακοπή εργασιών στον εξωτερικό χώρο του θεάτρου Badminton, και ζήτησε από την αρμόδια για την έκδοση οικοδομικής άδειας υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ ( ΔΟΚΚ) να προσκομίσει σχετική οικοδομική άδεια.
Στη συνέχεια στις 9/6/2010 διενεργήθηκε δεύτερη αυτοψία, ενώ υπήρχε συνεχής παρουσία της Δημοτικής Αστυνομίας στο χώρο.
Ο Δήμος Αθηναίων από την πρώτη στιγμή ήταν σε διαρκή επικοινωνία με τα Ολυμπιακά Ακίνητα, τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ), και την ΔΟΚΚ, ώστε με συντονισμένες ενέργειες να αντιμετωπιστεί συνολικά το πρόβλημα.
Τέλος υπενθυμίζεται ότι ο Δήμος Αθηναίων, έχει καταθέσει τόσο στην προηγούμενη όσο και στην παρούσα κυβέρνηση ολοκληρωμένες προτάσεις για την αναβάθμιση - αξιοποίηση ενός σημαντικού τμήματος του Μητροπολιτικού Πάρκου Γουδή, και την άμεση απόδοσή του στους πολίτες».