Οι αναγκαστικές πωλήσεις ακινήτων, κατοικιών, αλλά και οικοπέδων, εκτιμάται ότι θα εξακολουθήσουν να κυριαρχούν στην αγορά ακινήτων της χώρας και τους επόμενους μήνες, καθώς οι φορολογικές μεταβολές συνεχίζονται και μεταφράζονται σε σημαντικές φορολογικές επιβαρύνσεις για τα νοικοκυριά που επέλεξαν να επενδύσουν στην αγορά ακινήτων τα προηγούμενα χρόνια. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγουν αναλυτές, αλλά και θεσμικοί εκπρόσωποι του κλάδου, οι οποίοι εκτιμούν ότι, παρά τις μεταβολές και διορθώσεις που έγιναν στον ΕΝΦΙΑ, η ουσία παραμένει, δηλαδή τα περίπου 3,2 δισ. ευρώ, τα οποία θα κληθούν να πληρώσουν οι ιδιοκτήτες. Πρόκειται για μέγεθος που είναι πάνω από έξι φορές υψηλότερο από τα 500 εκατ. ευρώ του 2009, βάσει των τότε εσόδων του προϋπολογισμού. Ως εκ τούτου, οι πτωτικές πιέσεις των τιμών των κατοικιών θα διατηρηθούν και τους επόμενους μήνες, καθώς η πλειονότητα των αγοραπωλησιών θα αφορά τέτοιου είδους «υποχρεωτικές» πωλήσεις, που πραγματοποιούνται σε τιμές πολύ χαμηλότερες των αντικειμενικών και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και συμβολικές.

Πρόκειται για μια διαδικασία αντίστροφη εκείνης που πραγματοποιήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια των τελευταίων 15-20 ετών, όταν πολλά νοικοκυριά στράφηκαν προς την απόκτηση ακινήτων, αφενός μεν λόγω του ότι δεν είχαν ουσιαστική φορολογική επιβάρυνση, αφετέρου δε, λόγω της βεβαιότητας που είχαν ότι θα μπορούσαν εύκολα να ρευστοποιήσουν την επένδυσή τους μελλοντικά και μάλιστα με σημαντικά κεφαλαιακά κέρδη.

Οσοι δεν το έπραξαν πριν από την οικονομική κρίση διαπιστώνουν πλέον ότι τα ακίνητα αυτά επιβαρύνουν υπερβολικά τον οικογενειακό προϋπολογισμό και μάλιστα σε ετήσια βάση, ενώ ταυτόχρονα δεν μπορούν να πωληθούν, παρά μόνον αν το τίμημα είναι αδικαιολόγητα χαμηλό σε σχέση την πραγματική αξία του ακινήτου. Από την άλλη πλευρά, το μεγαλύτερο μέρος των ακινήτων που πρόκειται να διατεθούν προς πώληση στο άμεσο μέλλον είναι μεγάλης ηλικίας. Αυτό συνεπάγεται και χαμηλές τιμές, γεγονός που σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση του δελτίου οικονομικών εξελίξεων της Alpha Bank, θα συμβάλει στην αύξηση των αγοραπωλησιών στην αγορά κατοικίας και ακολούθως και στην αύξηση των επενδύσεων σε κατοικίες. Αυτό γιατί οι περισσότερες από τις κατοικίες που θα αγοραστούν θα απαιτούν εκτεταμένες εργασίες ανακαίνισης ή ακόμη και ανακατασκευή. Είναι σαφές, άλλωστε, ότι όλο και περισσότερα νοικοκυριά έχουν αντιληφθεί το όφελος ενός ενεργειακά αποδοτικού κτιρίου, όπως αποδεικνύεται και από το μεγάλο ενδιαφέρον για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον».

Περισσότερο από το 65% του χαρτοφυλακίου των 72.000 ακινήτων της ΕΤΑΔ «βρίσκεται υπό προβληματικό νομικό καθεστώς». Συγκεκριμένα, 28.234 κρατικά ακίνητα είναι καταπατημένα, 16.431 είναι αγνώστου νομικού καθεστώτος (δε γνωρίζουμε ποιος και πώς τα χρησιμοποιεί κ.λπ.) και 1.697 «αμφίβολου» νομικού καθεστώτος. Άλλα 10.626 ακίνητα είναι ελεύθερα και 1.435 «μερικώς ελεύθερα», δηλαδή δεν αξιοποιούνται, ενώ 7.386 είναι παραχωρημένα κατά κυριότητα και 1.322 «παραχωρημένα κατά χρήση». Στον ίδιο κατάλογο περιλαμβάνονται και 3.486 ακίνητα «ειδικής φύσης», καθώς και 161 ακίνητα που εμφανίζονται διεκδικούμενα από ιδιώτες στα δικαστήρια.

Παράταση 12 ημερών αποφάσισε να δώσει η διοίκηση της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) στην ημερομηνία κατάθεσης προσφορών για το διαγωνισμό που αφορά τον έλεγχο 3.000 κρατικών ακινήτων και το τεχνικό / νομικό ξεκαθάρισμα 1.000 εξ' αυτών προκειμένου στη συνέχεια να αξιοποιηθούν από το Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων (ΤΑΙΠΕΔ). Νέα ημερομηνία ορίστηκε η 29η Σεπτεμβρίου με τον προϋπολογισμό του διαγωνισμού να ξεπερνά τα 6.000.000 ευρώ. Πρόκειται να επιλεγούν τρεις κοινοπραξίες νομικών γραφείων και συμβούλων μηχανικών, καθώς και ένας όμιλος που θα αναλάβει τη διαχείριση ολόκληρου του έργου και την παραλαβή των παραδοτέων. Προϋπόθεση για την υλοποίησή του είναι η εξασφάλιση πόρων από το επόμενο ΕΣΠΑ, καθώς θα απαιτηθούν σημαντικά κεφάλαια, αλλά για πρώτη φορά θα ενταχθεί σε ενιαία βάση δεδομένων και θα ξεκαθαρίσει το νομικό καθεστώς χιλιάδων ακινήτων. Η επιλογή των 1.000 ακινήτων θα γίνει μετά από νομικό και τεχνικό έλεγχο μεταξύ 3.000 ακινήτων σε όλη τη χώρα, με κριτήρια οικονομικά, εμπορικότητας, γεωγραφικά και τεχνικά. Ο επιμερισμός του έργου είναι γεωγραφικός και κατανέμεται σε τρεις γεωγραφικές ενότητες: (α) Περιφέρειες Αττικής, Στερεάς Ελλάδας, Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου, (β) Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Ανατολικής Μακεδονίας- Θράκης, Δυτικής Μακεδονίας και (γ) Περιφέρειες Θεσσαλίας, Ηπείρου, Ιονίων Νήσων, Νήσων Β. Αιγαίου, Ν. Αιγαίου και Κρήτης.

Ρουσφέτι στους χιλιάδες ακριβοπληρωμένους μισθωτές του Δημοσίου κάνει η κυβέρνηση, εξαιρώντας, τουλάχιστον προς το παρόν, τα ενοικιασμένα κτήρια, όπου στεγάζονται υπουργεία, εφορίες, πολεοδομίες, σχολεία, ιατρεία και κάθε είδους υπηρεσίες του κεντρικού κράτους, της αυτοδιοίκησης και των δημόσιων οργανισμών, από την υποχρέωση ενεργειακής αναβάθμισης, ως προϋπόθεση για τη συνέχιση των μισθώσεων.Από το σχέδιο νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος, για την ενεργειακή απόδοση των κτηρίων, κατ' εναρμονισμό της εθνικής νομοθεσίας με την Οδηγία 2012/27/Ε.Ε. για την ενεργειακή απόδοση, που τέθηκε από χθες έως στις 26 Σεπτεμβρίου σε δημόσια διαβούλευση και προγραμματίζεται πριν από το τέλος του έτους να ψηφιστεί στη Βουλή, έχουν εξαφανιστεί οι ρυθμίσεις υποχρεωτικής ενεργειακής αναβάθμισης για τα μισθωμένα ακίνητα του Δημοσίου. Προβλέπεται ωστόσο υποχρέωση του Δημοσίου από τον ερχόμενο Ιούλιο να ξεκινήσει πρόγραμμα ανακαίνισης και ενεργειακής αναβάθμισης, τουλάχιστον σε ποσοστό 3% επί του συνολικού εμβαδού των ιδιόκτητων κτηρίων, που στεγάζουν υπηρεσίες του. Επίσης προβλέπεται ότι το Δημόσιο θα μπορεί να αγοράζει, όχι όμως και να ενοικιάζει, κτήρια μόνον υψηλής κατάταξης ενεργειακής απόδοσης. Η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας έχει ανακοινώσει από τον περασμένο Νοέμβριο ότι τα υπουργεία Οικονομικών και Περιβάλλοντος θα προωθήσουν από κοινού νομοθετική ρύθμιση, που θα προβλέπει ότι βασικό κριτήριο για τη μίσθωση ακινήτου από το Δημόσιο θα είναι, με βάση την υποχρεωτική έκδοση ενεργειακού πιστοποιητικού, η υψηλή κατάταξη ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου. Φαίνεται ότι υπό την πίεση των ισχυρών και σε πολλές περιπτώσεις οργανωμένων σε κεντρικό είτε τοπικό επίπεδο συμφερόντων των μισθωτών του Δημοσίου, προκειμένου οι ιδιώτες ιδιοκτήτες να αποφύγουν την οικονομική επιβάρυνση που συνεπάγονται οι εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης του ακινήτου τους (αλλαγές κουφωμάτων, μονώσεις, επιχρίσματα, συστήματα ψύξης, θέρμανσης κ.λπ.), το μέτρο ξεχνιέται και μένει στα χαρτιά. Αυτή η εξέλιξη δεν είναι άσχετη από το γεγονός ότι παράλληλα έχει εγκαταλειφθεί από τα συναρμόδια υπουργεία το πολυδιαφημισμένο κυβερνητικό πρόγραμμα καταγραφής και αξιοποίησης των ανεκμετάλλευτων ακινήτων του Δημοσίου, ώστε να περιοριστεί η σπατάλη εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ για μισθώσεις στέγασης δημόσιων υπηρεσιών. Επί δύο ολόκληρα χρόνια το υπουργείο Οικονομικών δεν έχει καταφέρει να εντοπίσει, από τα 71.000 ακίνητα ιδιοκτησίας του Δημοσίου (υπολογίζεται ότι από αυτά τουλάχιστον 15.000 είναι κτήρια και πάνω από 1.000 επιφάνειας άνω των 500 τετραγωνικών μέτρων), πόσα και ποια θα μπορούσαν να στεγάσουν δωρεάν δημόσιες υπηρεσίες. Στο μεταξύ εξακολουθούν αφ' ενός να ενοικιάζονται ακίνητα του Δημοσίου σε ιδιώτες πολλές φορές έναντι συμβολικού τιμήματος, αφ' ετέρου δε το Δημόσιο να διατηρεί ή και να επεκτείνει τις ακριβοπληρωμένες μισθώσεις ιδιωτικών κτηρίων ακόμη και για υπηρεσίες και οργανισμούς που καταργήθηκαν και οι υπάλληλοί τους απολύθηκαν είτε μετακινήθηκαν σε άλλες υπηρεσίες. Π.χ. στον τομέα ευθύνης του ΥΠΕΚΑ συνεχίζονται οι μισθώσεις των κτηρίων στην πλατεία Μαβίλη και στην οδό Πανόρμου, όπου στεγάζονταν ο ΟΚΧΕ (Οργανισμός Κτηματολογίου και Χαρτογραφήσεων Ελλάδος) και ο Οργανισμός Αθήνας, δύο οργανισμοί που έχουν καταργηθεί.