Εστω κι αν η Ελλάδα έχει ξαναμπεί στο «κάδρο» από πλευράς διερευνητικού ενδιαφέροντος των μεγάλων ξένων επενδυτών ακινήτων, παρ’ όλα αυτά η χώρα μας ούτε το 2014 θα καταφέρει να προσελκύσει μεγάλες επενδύσεις. Η ελληνική πρωτεύουσα παραμένει και για το 2014 τελευταία, 28η, στη λίστα των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών πόλεων όσον αφορά τις ξένες επενδύσεις σε ακίνητα και τα νέα έργα, ενώ σαφώς βελτιωμένες, λόγω της μεγάλης πτώσης των τιμών, είναι οι επιδόσεις της όσον αφορά τις προβλέψεις για μελλοντικές επενδύσεις. Πράγματι, η Αθήνα κατατάσσεται στη 13η θέση στο σύνολο των 28 πόλεων όσον αφορά το αν αξίζει να παρακολουθεί κάποιος τις εξελίξεις στην ελληνική πρωτεύουσα κυρίως για ακίνητα ευκαιρίας (distressed). Τα παραπάνω προκύπτουν με βάση τις συνεντεύξεις που πραγματοποίησε η PricewaterhouseCoopers και ο οργανισμός Urban Land Institute σε διαχειριστές μεγάλων επενδυτικών κεφαλαίων, συμβούλους και μεγαλοστελέχη του κλάδου των ακινήτων, στο πλαίσιο της ετήσιας έρευνας «Αναδυόμενες Τάσεις στο Real Estate στην Ευρώπη για το 2014». «Λόγω των αρνητικών αντιλήψεων για την ελληνική οικονομία, η Αθήνα είναι μία αγορά στην οποία πιθανότατα οι ξένοι επενδυτές θα προτιμήσουν να μείνουν εκτός», ήταν μία από τις απαντήσεις που δόθηκαν στο πλαίσιο των συνεντεύξεων από διεθνείς fund managers, «παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα κατάφερε να μείνει εντός της ευρωζώνης και έχει δεσμευθεί σε ένα σκληρό πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής». Η χρηματοδότηση από τις σημαντικότερες ελληνικές συστημικές τράπεζες αυτή τη στιγμή είναι πολύ περιορισμένη, πράγμα που σημαίνει ότι οι - όποιες - αγοραπωλησίες ακινήτων είναι πολύ δύσκολο να χρηματοδοτηθούν με δανειακά κεφάλαια.

Στην τελική ευθεία εισέρχεται η αποκρατικοποίηση του Ελληνικού. Αύριο Πέμπτη αναμένεται το διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) να εγκρίνει το σχέδιο σύμβασης αξιοποίησης της δημόσιας έκτασης, προκειμένου αυτό να παραδοθεί στους ενδιαφερόμενους επενδυτές. Οι τελευταίοι, βάσει του σχεδίου, θα κληθούν να υποβάλουν την τελική και δεσμευτική προσφορά τους. Η όλη αυτή διαδικασία εκτιμάται ότι θα απαιτήσει περίπου ένα μήνα, οπότε μια οριστική υποβολή δεσμευτικών προσφορών αναμένεται περί τα τέλη Φεβρουαρίου. Η αποκρατικοποίηση του Ελληνικού το τελευταίο διάστημα έχει καθυστερήσει, αφού το κείμενο της σύμβασης παραχώρησης του Ελληνικού είχε «κολλήσει» σε υπουργικά γραφεία. Το ΤΑΙΠΕΔ, λόγω του μεγέθους και της πολιτικής σημασίας του έργου, απέστειλε το κείμενο της σύμβασης σε Μέγαρο Μαξίμου και ορισμένους υπουργούς, προκειμένου να διατυπώσουν τυχόν παρατηρήσεις. Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, η διαδικασία αυτή «κόλλησε» σε υπουργικό γραφείο, και ότι απαιτήθηκε η παρέμβαση του Μεγάρου Μαξίμου, προκειμένου να ξεμπλοκάρει. Παράλληλα, φαίνεται να κορυφώνονται και οι διεργασίες των άμεσα ενδιαφερόμενων επενδυτών για το έργο.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι τρεις υποψήφιοι επενδυτές (Elbit, Lamda Development και London Regional Properties) βρίσκονται σε συζητήσεις με αρκετά επενδυτικά κεφάλαια (funds) ή/και τράπεζες που θ’ αναλάβουν τη χρηματοδότηση του έργου. Επίσης, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, συζητήσεις φέρεται να διεξάγονται και μεταξύ των ενδιαφερόμενων επενδυτών, με απώτερο στόχο τη συνεργασία τους στο συγκεκριμένο έργο. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και στην περίπτωση του Αστέρα Βουλιαγμένης, όπου η τουρκική Dogus, η οποία ενώ αρχικά συμμετείχε με δική της προσφορά στον συγκεκριμένο διαγωνισμό, στο τέλος επέλεξε να συμμετάσχει στην προσφορά των αραβικών συμφερόντων Jermyn. Σαν συνέπεια πολλοί είναι εκείνοι που βλέπουν στο τέλος αυτής της διαδικασίας την υποβολή λιγότερων από τρεις προσφορές. Το ΤΑΙΠΕΔ παρόλο που δεν θα έχει νομικό πρόβλημα να κατακυρώσει ένα διαγωνισμό με μια προσφορά, εντούτοις τόσο για λόγους ανταγωνισμού, όσο και για πολιτικούς λόγους, απεύχεται το ενδεχόμενο οι τρεις προσφορές να γίνουν μία. Αλλωστε, ήδη, μαζί με τους άμεσα ενδιαφερόμενους φαίνεται να κινητοποιούνται και οι έμμεσα ενδιαφερόμενοι και όσοι δεν επιθυμούν την αποκρατικοποίηση του Ελληνικού.

Χθες οι δήμαρχοι των τριών όμορων δήμων με την προς παραχώρηση έκταση, τάχθηκαν γι’ άλλη μια φορά κατά της σχετικής αποκρατικοποίησης. «Η κυβέρνηση και το ΤΑΙΠΕΔ, έπειτα από αλλεπάλληλες παρατάσεις του διαγωνισμού για την επιλογή επενδυτή, κάνουν τα πάντα για να ολοκληρωθεί το συντομότερο η ιδιωτικοποίηση του Ελληνικού», ανέφερε η σχετική ανακοίνωση που υπογράφουν οι δήμαρχοι Αλίμου, Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης. Οι ίδιοι αναφέρουν ότι το σχέδιο που έχει δρομολογηθεί καταστρέφει «το μέλλον των επόμενων γενιών» και ότι βάζει «τους δημοσιονομικούς στόχους πάνω από την ποιότητα ζωής των κατοίκων της Αθήνας, την προστασία του περιβάλλοντος και την αξιοπρέπειά μας». Τέλος αναφέρουν ότι παραμένουν σταθεροί υποστηρικτές των μελετών αξιοποίησης του Ελληνικού που έχουν εκπονήσει το ΕΜΠ και το Πανεπιστήμιο Αθηνών, οι οποίες προβλέπουν τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου.

Υπόθεση των μεγάλων είναι πλέον η αγορά ακινήτων. Αυτό , γίνεται φανερό τόσο απο την κατακόρυφη μείωση των συμφωνιών όσο και απο τις μεγάλες συμφωνίες που έγιναν τους προηγούμενους μήνες. Οι μεγαλύτερες συμφωνίες αφορούσαν:

Σκορπιός Μέσα στο 2013 έκλεισε και η συμφωνία για την αγορά του θρυλικού νησιού του Ωνάση από τον Ρώσο μεγιστάνα, Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ. Το ποσό που δόθηκε ξεπέρασε τα 100 εκατ. ευρώ με ένα deal που έκανε το γύρο του κόσμου.

Αστέρας Βουλιαγμένης Deals 1,8 δισ. ευρώ το 2013 στο Real Estate Για πολλούς το τίμημα που προσέφερε η Jermyn Street Real Estate Fund IV LP, δηλαδή τα 400 εκατ. ευρώ, ήταν μια θετική έκπληξη. Το ποσό αφορά στο 90% της εταιρείας που διαχειρίζεται το «φιλέτο» και μπορεί να ανέβει άλλα 50 εκατ. ευρώ για το υπόλοιπο ποσό. Ωστόσο, το ενδιαφέρον εστιάζεται στις επενδύσεις που θα υλοποιήσει το σχήμα των αραβικών και τουρκικών κεφαλαίων που αναλαμβάνει τον Αστέρα. Η δημιουργία πολυτελούς ξενοδοχείου αλλά και πανάκριβων βιλών είναι στα βασικά σχέδια, κάτι που σημαίνει ότι θα επενδυθούν μερικά εκατομμύρια ευρώ. Στοίχημα αποτελεί και η αξιοποίηση της έκτασης των 80 και πλέον στρεμμάτων του όμορου οικοπέδου που ανήκει στην Εκκλησία. Πάντως, το deal για τον Αστέρα κλείνει με τον καλύτερο τρόπο τη χρονιά. Εθνική

Πανγαία - Karela Α.Ε. Εντός του 2013 η Πανγαία ολοκλήρωσε μια σημαντική εξαγορά. Απέκτησε κτίριο 61 χιλ. τ.μ. σε οικόπεδο 35 στρεμμάτων στην Αττική Οδό στο ύψος της Παιανίας. Το ποσό για το κτίριο που στεγάζει της υπηρεσίες της Cosmote ξεπέρασε τα 100 εκατ. ευρώ. Deals 1,8 δισ. ευρώ το 2013 στο Real Estate

Οικονομικό Πανεπιστήμιο Το ποσό των 10,5 εκατ. ευρώ έδωσε ο ΟΠΑ για την απόκτηση κτιρίου 5.000 τ.μ. στο κέντρο της Αθήνας. Το κτίριο θα παραδοθεί ανακαινισμένο από την ΟΤΕ Ακίνητα

Πράντα - Μεγανήσι Περί τα 4 εκατ. ευρώ έδωσε η γνωστή σχεδιάστρια μόδας Μ. Πράντα για την απόκτηση δύο οικοπέδων στο πανέμορφο νησί του Ιονίου, με σκοπό την κατασκευή πολυτελών κατοικιών.

Ηλεκτρονικές δημοπρασίες Περί τα 11 εκατ. ευρώ εισέπραξε το Δημόσιο από τις πρώτες έξι ηλεκτρονικές δημοπρασίες ακινήτων που ολοκληρώθηκαν

Πανγαία - Invel Ηταν η μεγαλύτερη σε ό,τι αφορά το τίμημα, συμφωνία για το 2013. Το ποσό που θα πάρει η Εθνική Τράπεζα έφτασε τα 653 εκατ. ευρώ για το 66% της θυγατρικής, ενώ η τράπεζα διατηρεί το 34% και το management για την επόμενη πενταετία. Πρόκειται για την πρώτη μεγάλη επένδυση από ξένο funds μετά το ξέσπασμα της κρίσης και είναι και μια σημαντική κίνηση στον τομέα του θεσμικού real estate, ήτοι των επενδυτικών εταιρειών σε ακίνητη περιουσία (ΑΕΕΑΠ). Αλλωστε, η Πανγαία έχει ακίνητα αξίας άνω των 750 εκατ. ευρώ, ενώ η Invel θα εισφέρει ακίνητα στην Ιταλία και την εμπειρία της στην αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας.

Eurobank Properties - Fairfax Το ποσό των 164 εκατ. επένδυσε το καναδικό fund του Πρεμ Γουάτσα για να αυξήσει το ποσοστό του στην εισηγμένη ΑΕΕΑΠ από το 19% στο 41%. Πρόκειται για μια πολύ σημαντική συμφωνία που αλλάζει τα δεδομένα, τόσο για την ελληνική εταιρεία όσο και για τις επενδυτικές εταιρείες ακινήτων στη χώρα μας.

28 ακίνητα του Δημοσίου  Το ποσό των 261 εκατ. ευρώ θα βάλει  στα ταμεία του το ΤΑΙΠΕΔ αν ξεμπλκάρει η συμφωνία  για 28 κτίρια που ανήκουν στο Δημόσιο. Αγοραστές οι δύο μεγαλύτερες ΑΕΕΑΠ στην Ελλάδα, η Eurobank Properties, η οποία απέκτησε για 20 χρόνια κτίρια στα οποία θα συνεχίσουν να στεγάζονται τα υπουργεία Παιδείας, Υγείας, Δικαιοσύνης, η ΓΑΔΑ κ.λπ., και η Εθνική Πανγαία που είναι πλέον ιδιοκτήτης κτιρίων που στεγάζουν τα υπουργεία Δικαιοσύνης και Πολιτισμού, την ΕΛΣΤΑΤ, τη ΓΓΠΣ, το κτίριο του Κεράνη στη Λ. Θηβών κ.λπ.

Κτίριο BNP Paribas Το κτίριο γραφείων 5.000 τ.μ. της γαλλικής τράπεζας στη Λ. Βασιλίσσης Σοφίας αγοράστηκε έναντι 10,3 εκατ. ευρώ από την αργεντίνικη εταιρεία Grupo Dolphin/Pampa Energia. Ηταν η πρώτη μετά από καιρό τοποθέτηση σε ένα μεγάλο επαγγελματικό χώρο.

Executive Apartments Το ποσό των 8 εκατ. ευρώ δόθηκε από την πρεσβεία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων για το πολυτελές κτίριο του ομίλου Δεβερίκου που βρίσκεται στο Παλαιό Ψυχικό. Στα 15 πολυτελή διαμερίσματα θα φιλοξενηθεί η διπλωματική αποστολή των ΗΑΕ.

Eurobank Properties - Praktiker Σημαντική είναι η ενίσχυση του χαρτοφυλακίου της εισηγμένης ΑΕΕΑΠ με την εξαγορά τεσσάρων κτιρίων εμπορικής χρήσης, συνολικής επιφάνειας 65.100 τ.μ. στα οποία φιλοξενούνται η αλυσίδα Praktiker.

Οξιά Η δεύτερη μεγάλη αγορά νησιού στην Ελλάδα έγινε από τον πρώην εμίρη του Κατάρ, Αλ Θάνι. Μπορεί το ποσό που δόθηκε να ήταν μόλις? 5 εκατ. ευρώ, ωστόσο, το σχέδιο για τη δημιουργία ενός κέντρου πολιτισμού και τουρισμού προβλέπει επενδύσεις ύψους 300 εκατ. ευρώ. Deals 1,8 δισ. ευρώ το 2013 στο Real Estate

Συνεχίστηκε και κατά το τρέχον έτος η πορεία υποχώρησης των τιμών των ενοικίων, αλλά και των αξιών των επαγγελματικών ακινήτων, ως αποτέλεσμα της πτώσης της ζήτησης, της κρίσης στην κτηματαγορά, αλλά και της συνεχιζόμενης επαναδιαπραγμάτευσης ενοικίων μεταξύ ενοικιαστών και ιδιοκτητών. Σύμφωνα με την ενδιάμεση έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη νομισματική πολιτική, η οποία δημοσιοποιήθηκε πριν από λίγες ημέρες, τόσο τα ενοίκια, όσο και οι αγοραίες αξίες των επαγγελματικών ακινήτων κατέγραψαν μείωση της τάξεως του 18,6% και 18,2% αντίστοιχα, κατά την περίοδο του φετινού εννεαμήνου. Το μεγαλύτερο πλήγμα πάντως το έχει δεχθεί ο κλάδος των εμπορικών καταστημάτων, όπου η μείωση των ενοικίων κινείται μεταξύ 40% - 70% από την αρχή της κρίσης, ανάλογα με την οδό και την ποιότητα του ακινήτου. Η αντίστοιχη πτώση στα παλαιότερης κατασκευής γραφεία ξεπερνά το 50%, ενώ στα πιο σύγχρονα γραφεία κινείται πέριξ του 40% κατά μέσο όρο. Ανάλογη είναι και η μείωση των τιμών. Πάντως, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, φαίνεται πως τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα καταστήματα, που έχουν υποστεί και την πιο «βίαιη» προσαρμογή στα νέα δεδομένα, καταγράφουν πλέον τα πρώτα –έστω αμυδρά– σημάδια σταθεροποίησης. Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει και πρόσφατη έρευνα της Cushman & Wakefield: τον Ιούνιο η πτώση των ενοικίων στην οδό Ερμού δεν ήταν μεγαλύτερη του 3% σε 12μηνη βάση, καθώς διαμορφώθηκαν σε 1.980 ευρώ/τ.μ. ετησίως. Πρόκειται για τη μικρότερη υποχώρηση από την έναρξη της κρίσης.