Συνεχόμενα άλματα εξακολουθούν να καταγράφουν οι τιμές των ακινήτων στην Κίνα, διαψεύδοντας τις απαισιόδοξες προβλέψεις για σκάσιμο της φούσκας, οι οποίες κυριαρχούσαν έως πολύ πρόσφατα στα ΜΜΕ. Οπως γράφουν οι Financial Times, τον Οκτώβριο οι τιμές των νέων κατοικιών αυξήθηκαν σε 35 από τις 70 μεγαλουπόλεις της χώρας που παρακολουθεί η εθνική στατιστική υπηρεσία, έναντι 31 τον Σεπτέμβριο. Μειώθηκαν σε 17 πόλεις και έμειναν σταθερές σε 18, συμπεριλαμβανομένης της Σαγκάης.

Την ίδια ώρα, τις τελευταίες εβδομάδες, οι επενδυτές σπεύδουν να τοποθετηθούν σε μετοχές και ομόλογα συνδεδεμένα με τον κλάδο ακινήτων της Κίνας. Μόλις πριν από δύο μήνες, η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποιούσε ότι μια «διόρθωση στην αγορά ακινήτων» είναι ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους που αντιμετωπίζει η Κίνα. Ισως μάλιστα και όλος ο κόσμος, καθώς αναλυτές έχουν χαρακτηρίσει την κινεζική αγορά ακινήτων ως «τον σημαντικότερο κλάδο στο σύμπαν» - τα κινεζικά ακίνητα υπήρξαν όχι μόνο ο βασικότερος κινητήριος μοχλός ανάπτυξης της χώρας την τελευταία δεκαετία, αλλά και η σημαντικότερη πηγή ζήτησης για πρώτες ύλες διεθνώς, από σιδηρομεταλλεύματα έως χαλκό. Πληθώρα αναλυτών και επενδυτών συνεχίζει να πιστεύει ότι το ράλι θα εκτονωθεί όσο η προσφορά στην αγορά αυξάνεται. Φαίνεται, όμως, ότι προς το παρόν αυτό δεν συμβαίνει. Οπως επισημαίνεται, «είναι βαθιά ριζωμένη η αντίληψη ότι υπάρχουν εκατομμύρια άδεια, απούλητα διαμερίσματα. Αυτό δεν είναι αλήθεια και οι άνθρωποι ξαφνιάζονται».

Οπως διαπιστώνει η Μoody’s, «η εύρωστη ζήτηση, η διαρκής αστικοποίηση, η χαλάρωση των όρων στα στεγαστικά δάνεια πρώτης κατοικίας και η συνεχιζόμενη έκρηξη στον κατασκευαστικό κλάδο θα καθορίσουν τις πωλήσεις και τον όγκο συναλλαγών για τις εταιρείες εκμετάλλευσης ακινήτων». Την περασμένη εβδομάδα, ο οίκος αξιολόγησης άλλαξε από «αρνητική» -βαθμίδα στην οποία τον διατηρούσε από τον Απρίλιο του 2011- σε «σταθερή» την προοπτική του κλάδου ακινήτων της Κίνας. Προέβλεψε δε, αύξηση των πωλήσεων κατοικιών με μονοψήφιους ρυθμούς το ερχόμενο 12μηνο. Σε όλες τις εκτιμήσεις της, πάντως, παρέλειψε να αναφερθεί στο γεγονός ότι οι ίδιες εταιρείες εκμετάλλευσης βρίσκουν όλο και εξυπνότερους τρόπους να παρακάμψουν κανόνες, οι οποίοι αποσκοπούν να αποτρέψουν υπερθέρμανση της αγοράς. Οπως υπενθυμίζουν οι Financial Times, η κινεζική κυβέρνηση έχει επιβάλει από το 2010 σειρά αυστηρών μέτρων, ώστε να μην εκτιναχθούν οι τιμές των ακινήτων σε απρόσιτα επίπεδα και να μην κατασκευαστούν σε υπερβολικό αριθμό πολυτελείς κατοικίες.

Οι τράπεζες έχουν λάβει εντολή να μειώσουν τον δανεισμό σε εταιρείες εκμετάλλευσης και έχει απαγορευθεί η αγορά δεύτερης κατοικίας στις περισσότερες μεγάλες πόλεις. Από τα μέτρα, περισσότερο έχει πληγεί η περιοχή Χανγκ Ζου, όπου η πτώση των τιμών φθάνει 8,7% σε ετήσια βάση, δεύτερη χειρότερη επίδοση μεταξύ των 70 πόλεων. Η Greentown, κορυφαία εταιρεία εκμετάλλευσης στην περιοχή, άλλοτε από τις πλέον περιζήτητες της Κίνας, αναγκάστηκε να πωλήσει πολλά ακίνητα για να επιβιώσει. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως φρόντισε να αλλάξει τη χρήση σε διαμερίσματά της, μετονομάζοντας κατοικίες σε εμπορικά ακίνητα, τα οποία δεν υπόκεινται στους προαναφερθέντες περιορισμούς. Οι αρχές γνωρίζουν τέτοιου είδους «παραθυράκια», προκειμένου όμως να επιτύχουν σταθεροποίηση της οικονομίας δεν σπεύδουν να τα κλείσουν...

Η οικοδομή φέρνει και ανεργία καθώς συρρικνώνει την δραστηριότητα δεκάδων συνδεδεμένων κλάδων της οικονομίας . Απο τα επίσημα στοιχεία προκύπτει ότι ο όγκος της οικοδομικής δραστηριότητας μειώθηκε κατά 26,5% το 2009, 23,7% το 2010, 37,7% το 2011 και με μέσο ετήσιο ρυθμό 23,0% τους πρώτους οκτώ μήνες του 2012 , ενώ ανάλογη ήταν και η μείωση των επενδύ- σεων σε κατοικίες (-20,7%, -21,6%, -18,0% και -30,5% το 2009, το 2010, το 2011 και τους πρώτους έξι μήνες του 2012 αντίστοιχα). Ο αριθμός των απασχολουμένων στον κλάδο των κατασκευών μειώθηκε δραματικά τα τελευταία τρία έτη.

Με βάση τα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ, ο συνολικός αριθμός απασχολου- μένων στις κατασκευές από 399,3 χιλιάδες το β’ τρίμηνο του 2008 μειώθηκε στις 213,5 χιλιά- δες το β’ τρίμηνο του 2012 (μείωση κατά 6,6% το 2009, 12,7% το 2010, 22,5% το 2011 και 18,3% το πρώτο εξάμηνο του 2012. Οικονομικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι η οικοδομή και τα συνδεόμενα επαγγέλματα είναι μία απο τις βασικές αιτίες που η ανεργία βρίσκεται στο 26%.Ο αριθμός των ανέργων προσεγγίζει το 1,3 εκατ. άτομα και είναι αυξημένος κατά 356 χιλιάδες άτομα ή 38% σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο του 2011.

Δηλαδή μέσα στο τελευταίο δωδεκάμηνο ο αριθμός των ανέργων αυξανόταν με ρυθμό 1.370 ατόμων κάθε εργάσιμη ημέρα. Το πιο ανησυχητικό είναι πως όλες οι προβλέψεις κάνουν λόγο για περαιτέρω άνοδό της μέσα στους επόμενους μήνες. Μάλιστα έχουν διατυπωθεί εκτιμήσεις για ποσοστό ανεργίας στο 30%, ενδεχόμενο το οποίο δεν απέκλεισε σε πρόσφατη συνέντευξή του ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας. Οπως είπε, αν το οικονομικό πρόγραμμα δεν πετύχει, είναι πιθανό να δούμε τέτοιο ποσοστό, εκφράζοντας παράλληλα την αισιοδοξία του ότι το κλίμα θα αρχίσει να βελτιώνεται εντός του 2013.

Υπό διάλυση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η κατάσταση στην αγορά του real estate στην Ιταλία για το γ' τρίμηνο του έτους. Σύμφωνα με το ANSA, οι πωλήσεις κατοικιών το γ’ τρίμηνο του 2012 υποχώρησαν κατά 25,8%, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι. Η βουτιά που πραγματοποιεί ο κλάδος είναι η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί από το 2004, όπου η ιταλική κυβέρνηση άρχισε την συλλογή στατιστικών στοιχείων. Η Μπολόνια παρουσίασε τη μεγαλυτέρη πτώση στις πωλήσεις κατοικιών κατά 30%. Το Παλέρμο σημείωσε πτώση 28,1%. Η Ρώμη 27,5%. Το Μιλάνο 27,2% και η Φλορεντία με 26,6%. Ωστόσο, η Νάπολη κατέγραψε οριακές απώλειες 0,4%

Ζούμε στην καρδιά μιας πρωτόγνωρης δομικής οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, με κύριο χαρακτηριστικό την αμφισβήτηση ή κατάργηση συνταγματικά κατοχυρωμένων ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών. Λόγω των ιστορικών συγκυριών (εσωτερική μετανάστευση ιδιαίτερα μετά τον Εμφύλιο και ρεύμα αστυφιλίας), όλοι οι Έλληνες είχαν το όνειρο «να βάλουν ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους". Για την εκπλήρωση αυτού του ονείρου, ένας ολόκληρος κλάδος, ο κατασκευαστικός, μεταπολεμικά γνώρισε άνθηση και αποτέλεσε την «ατμομηχανή» της ανάπτυξης της οικονομίας. Άλλωστε, σύμφωνα με την παρ. 4 άρθρ. 21 (που επιγράφεται «κοινωνικά δικαιώματα») του Ελληνικού Συντάγματος προβλέπεται ότι

«...Η απόκτηση κατοικίας από αυτούς που τη στερούνται ή που στεγάζονται ανεπαρκώς αποτελεί αντικείμενο ειδικής φροντίδας του κράτους…» υποδεικνύοντας στον Έλληνα νομοθέτη τη λήψη μέτρων («ειδική φροντίδα») προκειμένου το δικαίωμα στη στέγη να το απολαμβάνουν όσοι τη στερούνται ή στεγάζονται «ανεπαρκώς». Ωστόσο, τα μόνα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση ήταν η χορήγηση στεγαστικών δανείων μέσω του ΟΕΚ, του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, και η παροχή ποικιλόμορφων διευκολύνσεων (φορολογικές απαλλαγές κ.λπ.) εν όψει απόκτησης πρώτης κατοικίας. Αποκλειστικό όχημα για την εφαρμογή αυτής της «κολοβής» στεγαστικής πολιτικής- που κινήθηκε μέσα στα όρια των ιδιωτικών εργολαβικών συμφερόντων- ήταν η δανειοδότηση των πολιτών με υψηλά επιτόκια από τις τράπεζες. Τα κριτήρια χορήγησης αυτών των δανείων (που χορηγούνταν και ως «επισκευαστικά») ήταν ιδιαίτερα «χαλαρά».

Και τώρα, σε συνθήκες «μνημονιακού στραγγαλισμού» της οικονομίας, άγριας οριζόντιας περικοπής μισθών και συντάξεων και κατακόρυφης πτώσης του βιοτικού επιπέδου, παρατηρείται το φαινόμενο να μην εξυπηρετούνται τα «δάνεια» αυτά. Τα στεγαστικά δάνεια το 2007 ανέρχονταν στα 69.363 εκ. ευρώ, το 2008 σε 77.700 εκ. ευρώ (+12,57%), το 2009 στα 80.559 εκ. ευρώ (+2,08%), ενώ από το 2010 (80.507 εκ. ευρώ) σημειώνουν κάμψη (-0,06%), το 2011 ανέρχονται στα 78.393 (-2,63%) και μέχρι τον Ιούλιο του 2012 στα 75.747 (-4,11%) με ποσοστά καθυστερήσεων αντίστοιχα 3,60% (2007), 5,30% (2008), 7,40% (2009), 10,00% (2010), 14,00% (2011) και 22,00% (μέχρι Ιούλιο του 2012). Παρατηρείται δηλαδή σταδιακή μείωση των στεγαστικών δανείων και ραγδαία αύξηση των «καθυστερήσεων», με άμεσο κίνδυνο μέσω της διαδικασίας των πλειστηριασμών να στερηθούν το κοινωνικό δικαίωμα στην κατοικία χιλιάδες δανειολήπτες. Αν δεν είχε τεθεί σε εφαρμογή ο θεσμός της «προστασίας των υπερχρεωμένων νοικοκυριών» και η αναστολή πλειστηριασμών, για χρηματικές απαιτήσεις που δεν υπερβαίνουν το ποσό των 200.000 ευρώ από πιστωτικά ιδρύματα, εταιρείες παροχής πιστώσεων και από τους εκδοχείς των απαιτήσεων αυτών (άρθρο 46 παρ. 1 του Ν 3986/2011) και η απαγόρευση πλειστηριασμών κύριας ή μοναδικής κατοικίας, η οποία παρατάθηκε ήδη για ένα χρόνο, θα είχαμε μεγάλο αριθμό «άστεγων» οικογενειών και ατόμων, που θα έχαναν το σπίτι τους.

Τέτοια προστασία βέβαια δεν παρέχεται σε όσους «πετιούνται» στο δρόμο από μισθωμένη κατοικία, για την οποία δεν μπορούν να πληρώσουν το ενοίκιο. Και βέβαια οι εξαγγελλόμενες νέες ρυθμίσεις για τα «υπερχρεωμένα νοικοκυριά», αντί να βοηθήσουν τους οφειλέτες, θα επιδεινώσουν τη θέση τους. Υπολογίζεται ότι οι άστεγοι στην Ελλάδα σήμερα ξεπερνούν τις 20.000. Τον τελευταίο χρόνο μία αύξηση -της τάξης του 25%- οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά σε μία νέα γενιά αστέγων, τους νεοάστεγους οι οποίοι στην πλειονότητά τους είναι άνδρες, πρώην εργαζόμενοι σε επαγγελματικούς κλάδους που έχουν πληγεί από την κρίση, με μέτριο έως υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Είναι άτομα που διαβιούν εκτός στέγης ή σε επισφαλείς καταστάσεις στέγασης λόγω ανεργίας και χαμηλών ή ανύπαρκτων εισοδημάτων, με αδυναμία στήριξής τους από το οικογενειακό ή ευρύτερο δίκτυο. Σημειώνεται ότι οι «άστεγοι» δεν έχουν αναγνωριστεί επίσημα από το κράτος ως ευπαθής ομάδα και έτσι δεν «απολαμβάνουν» κανενός είδους προνοιακό ευεργέτημα από την πολιτεία, συμπεριλαμβανομένης της ιατρικής φροντίδας και περίθαλψης. Σύμφωνα με σχετικές έρευνες που είδαν το φως της δημοσιότητας, ο ένας στους πέντε άστεγους είναι πτυχιούχος. Το προφίλ όσων δεν έχουν να φάνε ή είναι σχεδόν άστεγοι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Δεν είναι μόνο παράνομοι μετανάστες, τοξικομανείς, ψυχικά ασθενείς ή αλκοολικοί. Είναι και άνεργοι σε παραγωγική ηλικία (20 έως 45 ετών), με μέτριο ως υψηλό μορφωτικό επίπεδο.

Η έρευνα διενεργήθηκε σε 214 άτομα και χρησιμοποιεί έναν όρο που η κρίση έχει εισάγει στο ελληνικό λεξιλόγιο, τον όρο «νεοάστεγος». Ως νεοάστεγος χαρακτηρίζεται όποιος βρίσκεται ένα βήμα από τον δρόμο, και ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Άνεργοι που έχασαν το σπίτι τους, ή δεν μπορούσαν να το συντηρήσουν, εργαζόμενοι που απολύθηκαν λίγο πριν τη σύνταξη και κοινωνικά ενταγμένοι μετανάστες. Το προφίλ των 214 ατόμων είναι: Το 50% έχει ολοκληρώσει τουλάχιστον την υποχρεωτική εκπαίδευση. Το 25% έχει ολοκληρώσει τη μέση εκπαίδευση. Το 19,6% έχει πτυχίο. Τα άτομα αυτά είναι ηλικίας 25-45 ετών και οι περισσότεροι είναι άνεργοι από κλάδους που μαστίζονται από την κρίση. Το 24,8% προέρχεται από τις κατασκευές. Το 21,9% ήταν ιδιωτικοί υπάλληλοι. Το 18,1% είχαν επιχείρηση. Το 16,2% απασχολούνταν σε τουριστικά επαγγέλματα. Το 6,7% εργάζονταν στη ναυτιλία Και ο χορός καλά κρατεί! Επομένως, σήμερα, για να μη γεμίσουν οι πόλεις από «άστεγους» και «νεοάστεγους» επιβάλλεται πρώτα απ' όλα η αποτίναξη της «μνημονιακής» και έντονα «υφεσιακής» οικονομικής πολιτικής και η λήψη ριζοσπαστικών άμεσων και μακροπρόθεσμων μέτρων με τη μορφή της «σεισάχθειας» με κατεύθυνση την αναστολή πλειστηριασμών και εξώσεων (από πρώτη κατοικία) για τουλάχιστον τρία χρόνια, παρέχοντας στους εκμισθωτές «αντισταθμιστικά» οφέλη, φορολογικού ή άλλου τύπου. Γιατί δεν πρέπει να επιτρέψουμε το κράτος να στηρίζει τους «κατέχοντες» και να αφήνει να «πεταχτούν στον δρόμο» οι «μη έχοντες». Αναδημοσίευση απο την ΑΥΓΗ άρθρου Του Μανόλη Λαμτζίδη* * Ο Μανόλης Λαμτζίδης είναι δικηγόρος, πρ. Πρόεδρος και μέλος του Δ.Σ. του ΔΣΘ