Μέτρα για μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από τα πλοία

Το θέμα της μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τα πλοία αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα της Ημερήσιας Διάταξης της Επιτροπής Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος (MEPC) του ΙΜΟ τα τελευταία χρόνια και πρόκειται εκ νέου να απασχολήσει την εν λόγω επιτροπή κατά την 61η Σύνοδό της που πρόκειται να λάβει χώρα στο Λονδίνο από 27/09/10 έως 01/10/10. Το ίδιο θέμα περιλαμβάνεται και στην πολιτική agenda των Ηνωμένων Εθνών για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων της Διάσκεψης της Κοπεγχάγης (Δεκέμβριος 2009), η Ε.Ε. υποστήριξε, στη βάση των Συμπερασμάτων του Συμβουλίου Υπουργών Περιβάλλοντος (Οκτώβριος 2009), ποσοστό μείωσης 20% για τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από τα πλοία (διεθνείς θαλάσσιες μεταφορές) μέχρι το 2020 βάση των στατιστικών δεδομένων του 2005.
Αντιθέτως, οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν υπαναχώρησαν στο θέμα εφαρμογής της αρχής της κοινής, αλλά διαφοροποιημένης ευθύνης, γεγονός το οποίο δημιούργησε δυσκολίες και τελικά αδιέξοδο στην εξεύρεση λύσης στο θέμα της υιοθέτησης, χωρίς διάκριση σημαίας-νηολογίου, ρύθμισης παγκοσμίως για τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου των πλοίων μέσω του ΙΜΟ.
Επισημαίνεται ότι, στο πλαίσιο της 60ης συνόδου της Επιτροπής Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος (ΙΜΟ), δεν υπήρξε πρόοδος στο θέμα της δέσμευσης των αναπτυσσομένων χωρών για μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τα πλοία που φέρουν τη σημαία τους για τους ίδιους ακριβώς λόγους που αναφέρθηκαν και στη Διάσκεψη της Κοπεγχάγης. Ωστόσο, η MEPC κατέληξε στο συμπέρασμα ότι χρειάζεται να επιτευχθεί περισσότερη πρόοδος, πριν από την ολοκλήρωση της εξέτασης της προτεινόμενης υποχρεωτικής εφαρμογή των τεχνικών και επιχειρησιακών μέτρων που αποσκοπούν στη ρύθμιση και τη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου από τη διεθνή ναυτιλία.
Στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών και δράσεων του ΙΜΟ για μείωση των αέριων εκπομπών από τα πλοία, αποφασίσθηκε ομόφωνα στην αρμόδια Επιτροπή του Οργανισμού η υιοθέτηση δέσμης τροποποιήσεων των διατάξεων του Παραρτήματος VI της Δ.Σ MARPOL 73/78 (Κανονισμοί για την Πρόληψη Ρύπανσης του Αέρα από Πλοία).
Επί του ιδίου ζητήματος η Ευρ. Επιτροπή έχει προτείνει την ένταξη της ναυτιλίας στο σύστημα εμπορίας αερίων θερμοκηπίου (GHG - EETS). Η Ελλάδα έχει εκφράσει αντιρρήσεις, επί της αρχής, για την υιοθέτηση περιφερειακών λύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο ούτως ώστε να αποφευχθούν μέτρα που τελικώς θα θέσουν την Ευρωπαϊκή ναυτιλία σε δυσμενέστερη μοίρα. Προς τούτο, επιζητείται η συνεργασία με όλες τις συμμετέχουσες αντιπροσωπείες στο πλαίσιο του ΙΜΟ ώστε οι λύσεις που θα προκύψουν να είναι ρεαλιστικές, πρακτικά εφαρμόσιμες και να έχουν παγκόσμιο χαρακτήρα.
Επί του εν λόγω ζητήματος, η θέση της χώρας μας είναι ότι θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι της ακολουθητέας στρατηγικής, η θέσπιση διεθνών κανόνων για το θέμα της μείωσης των αερίων εκπομπών από τη ναυτιλία, μέσω του κατεξοχήν αρμόδιου οργάνου των Ηνωμένων Εθνών, του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), οι οποίοι θα τυγχάνουν εφαρμογής σε όλα τα πλοία ανεξαρτήτως σημαίας (flag neutral) και περιοχής δραστηριοποίησης. Κατόπιν τούτου περιφερειακές ρυθμίσεις θα πρέπει να αποφευχθούν, ενώ εκκρεμή ζητήματα και τυχόν περιφερειακές προτάσεις, θα πρέπει να αντιμετωπισθούν στο πλαίσιο του ΙΜΟ και της Δ.Σ. MARPOL. Η ελληνική θέση εδράζεται στο επιχείρημα ότι η ναυτιλιακή βιομηχανία δραστηριοποιείται παγκοσμίως και η λειτουργία της δεν μπορεί να ρυθμίζεται από εθνικά ή περιφερειακά όργανα. Νομοθετικά μέτρα που θα έχουν εφαρμογή σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο δύνανται να πλήξουν καίρια την ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού στόλου που δραστηριοποιείται σε ένα, έντονα, ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον, χωρίς να δίδουν επαρκείς απαντήσεις σε παγκόσμιες προκλήσεις, όπως ο περιορισμός των αερίων του θερμοκηπίου. Η Ελλάδα, σε όλες τις μέχρι σήμερα διαπραγματεύσεις που έχει συμμετάσχει έχει εκφράσει επιφυλάξεις, σε προτάσεις επιβολής μέτρων εδραζoμένων στη βάση της αγοράς (market based measures - MBM) και ειδικότερα στην εγκαθίδρυση συστημάτων εμπορίας εκπομπών αερίων (ETS).
Η χώρα μας μαζί με τη Δανία και Κύπρο κυρίως έχουν υποστηρίξει την επιβολή ενός τέλους (levy) στα ναυτιλιακά καύσιμα και τη σύσταση ενός Διεθνούς Ταμείου (GHG Fund) υπό τον ΙΜΟ με το αιτιολογικό ότι αυτό το σύστημα είναι το πλέον αντικειμενικό ως προς την εφαρμογή του και θα συμβάλει ουσιαστικά και κατά τρόπο διαφανή στη χρηματοδότηση δράσεων και εφαρμογών στις αναπτυσσόμενες χώρες για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου σε εθνικό επίπεδο.
Από τις λοιπές Κοινοτικές χώρες, η Γερμανία, Γαλλία, Νορβηγία, και Ηνωμένο Βασίλειο εν αντιθέσει με την χώρα μας υποστηρίζουν την καθιέρωση ενός συστήματος εμπορίας ρύπων (Emissions Trading Scheme) για τη ναυτιλία, δηλαδή πρόταση που υποστηρίζεται από χώρες στις οποίες, όπως είναι γνωστό, υπάρχουν χρηματιστήρια αξιών και αγαθών και ως εκ τούτου η καθιέρωση ενός Ναυτιλιακού συστήματος εμπορίας ρύπων (METS) θα ενίσχυε τις εθνικές οικονομίες τους μέσω των συναλλαγών για την αγορά-πώληση δικαιωμάτων (credits) εκπομπής αερίων θερμοκηπίου (GHG).
Το σημείο, στο οποίο εμφανίζεται να υπάρχει συμφωνία από όλες τις κοινοτικές χώρες, είναι ο ρόλος του ΙΜΟ καθώς και του μέχρι σήμερα έργου του ως προς τη μείωση των αερίων εκπομπών των πλοίων, ενώ κάθε ρύθμιση που θέλει υιοθετηθεί για το θέμα θα πρέπει να είναι μέσω του ΙΜΟ και για όλα ανεξαιρέτως τα νηολόγια χωρίς ουδεμία διάκριση, θέση που υποστηρίζεται από τη χώρα μας.