Πανεπιστημίου: Πεζοδρόμηση χωρίς αντίκρυσμα

του Γ.Λιναρδάκη,αρχιτέκτονα

Τριάντα περίπου χρόνια μετά τον επί Τριτση αρχικό σχεδιασμό, τα ιδιωτικά αυτοκίνητα φαίνεται πως θα αποκλεισθούν από την οδό Πανεπιστημίου (που θα πάνε και θα υπάρχει άραγε ικανοποιητικός έλεγχος για τον αποκλεισμό των μοτοσυκλετών;) για να αποδοθεί (η Πανεπιστημίου) στους πεζούς στους ποδηλάτες και στα τραμ στο πλαίσιο ενός "μεγαλόπνοου" σχεδίου για το κέντρο της Αθήνας. Ποιος είναι ο αριθμός των πεζών και των ποδηλάτων στους οποίους θα αποδοθεί ο δρόμος;

Πεζοί: Εκτός από την διασταύρωση με Βουκουρεστίου και τις αφετηρίες των τρόλεϊ κοντά στο REX (που όμως σχετίζονται με το Σύνταγμα και την Ομόνοια) τα πεζοδρόμια της ποτέ δεν έχουν μεγάλη πυκνότητα πεζών γιατί (οι πεζοί) δεν έχουν λόγο να είναι εκεί.

Ποδηλάτες: Από Μεταξουργείο, Ψυρη, Μοναστηράκι, αλλά και προς Αλεξάνδρας, Κολωνάκι, Hilton είναι συνεχής ανηφόρα με μεγάλες κλίσεις (μόνο η οδός Πατησίων είναι για μεγάλο μήκος οριζόντια) πόσοι ποδηλάτες θα καταφέρουν να φτάνουν η να φεύγουν από εκεί και πόσο συχνά; Ποιος λοιπόν θα πάει να περπατήσει η να κάνει ποδήλατο στην οδό Πανεπιστήμιου; Τι θα βρει και τι θα κάνει εκεί;

Κτίρια: Διάβασα, θα αναδειχτεί η λεγόμενη Αθηναϊκή τριλογία. Ε και; Υπολόγισα ότι τα σχετικά ενδιαφέροντα κτίρια του δρόμου και των πλατειών Κοραή και Δικαιοσύνης μαζί με την τριλογία είναι 27. Ποιος θα αλλάξει δυο τρεις συγκοινωνίες μόνο και μόνο για να τα θαυμάσει, και αν το κάνει πόσες φορές θα το ξανακάνει;

Μητροπολιτικές χρήσεις (υπηρεσίες, πολιτισμός, διασκέδαση, εμπόριο): Υπάρχουν η θα εγκατασταθούν στην περιοχή κάποιοι μητροπολιτικού επιπέδου πόλοι έλξης η σημεία αναφοράς για να στηριχτούν παράπλευρες και συμπληρωματικές τους δραστηριότητες που προσελκύουν κόσμο; Μεθοδικά σχεδόν τα πάντα έχουν απομακρυνθεί ξεκινώντας από την δεκαετία του 1960 (το πανεπιστήμιο, τα δικαστήρια, ο Άρειος Πάγος, το δημοτικό νοσοκομείο και σύντομα η λυρική σκηνή και η εθνική βιβλιοθήκη που δεν αφορούν πολύ κόσμο είναι όμως εμβληματικές λειτουργιές). Παραμένουν η Ακαδημία το γενικό λογιστήριο οι κεντρικές υπηρεσίες των τριών τραπεζών και το Συμβούλιο της Επικρατείας, λίγα πράγματα.

Κανένας νέος σπουδαίος μαζικός πολιτιστικός χώρος η χώρος διασκέδασης δεν βρίσκεται στην οδό Πανεπιστήμιου και κάποια κέντρα διασκεδάσεως που κάποτε υπήρχαν αποτελούν (ξεχασμένη) ιστορία, απομένουν μόνο μερικά σινεμαδακια θεατράκια καφέ και πιτσαριες. Το εμπόριο ασήμαντων από κάθε άποψη προϊόντων που συνήθως πουλιούνται σε παράδρομους περιφερικών και επαρχιακών εμπορικών κέντρων ασφαλώς δεν είναι μητροπολιτική χρήση.

Τουρισμός: Μήπως υπάρχει κάποιο ισχυρό τουριστικό ενδιαφέρον για τους (ποιους;) επισκέπτες της Αθήνας; Δεν νομίζω.

Απασχόληση: Οι υπάλληλοι των ιδρυμάτων (και τραπεζών) με προσέλευση το πρωί παραμονή εντος των γραφείων και αναχώρηση με την λήξη του ωραρίου η το προσωπικό των φθινόντων μαγαζιών και γραφείων μαζί με τους συναλλασσομένους είναι αρκετοί ως πεζοί η ποδηλάτες για τον πεζόδρομο;

Ευρύτερη (επηρεαζόμενη;) περιοχή: Οι οικονομικά και οικιστικά υποβαθμισμένες κάθετες οδοί (πλην Βουκουρεστίου και Αμερικής) αλλά και οι μίζερες οδοί Σταδίου και Ακαδημίας θα αναβαθμιστούν αν πεζοδρομηθεί η οδός Πανεπιστήμιου ώστε να υπάρξουν δουλειές (άρα πεζοί); Η μήπως απαξιώσουν την επένδυση;

Η οδός Πανεπιστήμιου με τις σημερινές κατά είδος και (αντίστοιχο ποσοστό) χρήσεις γης δεν προσφέρει ούτε ισχυρό αστικό θέαμα ούτε δουλειές ούτε παιδεία ούτε διασκέδαση δεν είναι καν τουριστικός πόλος η έστω σημαντική διάβαση πεζών. Η οδός Πανεπιστήμιου αρχικά σχεδιάστηκε σαν δρόμος κύρους (όπως φανερώνει το παρελθόν της και τα απομεινάρια του στο παρόν της) και όχι σαν δρόμος αγοράς. Η συμβολική αξία της ίσως αποδεδειχθεί ωφελιμότερη για την πόλη και την χώρα αν της ξανά-αποδοθει αυτός ο ρόλος (σε συνεχεία ακριβώς ως το κέντρο της πόλης των λεωφόρων Βασιλίσσης Σοφίας και Αμαλίας, των δυο δρόμων που, και αυτές, διατηρούν ακόμη κάποια υπολείμματα κύρους) και αν διατηρηθεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό η υποχρεωτική μαζική διέλευση αντί να μετατραπεί σε πεζόδρομο μειωμένης προσβασιμότητας. Τα πεζοδρόμια με τις δενδροστοιχίες τους (που δεν κρύβουν τα κτίρια) είναι υπεραρκετά για τους πεζούς αρκεί να ένια βατά, καθαρά και κυρίως ασφαλή.

Αν γίνει συγκροτημένη προσπάθεια προς την κατεύθυνση του δρόμου κύρους ίσως ακολουθήσουν και οι οδοί Ακαδημίας, Σταδίου (με την πλατεία Κλαύθμωνος) και, σε τρίτη κατηγορία, δια της Ομονοίας οι οδοί Αγίου Κωνσταντίνου και Πειραιώς μέχρι τις πλατείες Καραϊσκάκη και Κουμουνδούρου. Σε τέτοια περίπτωση ίσως ανασυγκροτηθεί το κέντρο της Αθήνας ως αξιόλογη έδρα υπηρεσιών τουλάχιστον και ως σύμβολο ενός φιλικού (και) προς την παραγωγή (όχι μόνο την κατανάλωση) φιλόδοξου κράτους, μιας δυναμικής κοινωνίας αν η Ελλάδα μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο. Τελικά, επειδή τον λογαριασμό θα τον πληρώσουν οι πολίτες και όχι οι πολεοδόμοι η οι υπουργοί, καλό είναι (οι πολίτες) να έχουν σαφή και συνολική εικόνα για το έργο και όχι μόνο για κάποια τεχνικά χαρακτηριστικά του.

Για να το γράψω αλλιώς. Όλοι θέλουμε να ανακαινίσουμε το παλιό μας σπίτι, λογαριάζουμε όμως τι θα ξοδέψουμε, που θα βρούμε τα λεφτά, που αποσκοπούμε με την ανακαίνιση και ποιο θα είναι το όφελος μας τεκμηριωμένα.