Πριν από μερικές μέρες μία έγκριτη βρετανική εφημερίδα ανέφερε ότι στο Λονδίνο η αγορά πολυτελών κατοικιών πήρε το δρόμο της ανάκαμψης. Μοχλοί σε αυτή την διαδικασία δεν ήταν οι πλούσιοι βρετανοί αλλά μεσογειακοί ευρωπαίοι ανάμεσα στους οποίους και πολλοί έλληνες αλλά και επιχειρηματίες από την Άπω ανατολή. Ο αριθμός των ελλήνων μάλιστα σύμφωνα με εκτιμήσεις μεσιτών έχει αυξηθεί σημαντικά τον τελευταίο καιρό προφανώς για φορολογικούς λόγους Αν σκεφτεί κανείς ότι η συγκεκριμένη αγορά αφορά σε κατοικίες που η αξία τους ξεπερνά τα δύο εκατομμύρια λίρες εύκολα καταλαβαίνει το ύψος των συνολικών επενδύσεων. Η «συνταγή» της ανάκαμψης , σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα απλή: σταθερό περιβάλλον , status και ανταγωνιστικές τιμές –σε αυτό συνέβαλλε και η ισοτιμία της στερλίνας. Οι εξελίξεις αυτές μάλιστα καταγράφηκαν στο δίμηνο Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου. Αν κανείς συγκρίνει τα τεκταινόμενα στο μεγάλο νησί με τα αντίστοιχα στην Ελλάδα στην αρχή θα απορήσει και στην συνέχεια θα μελαγχολήσει καθώς στον τόπο μας όχι μόνο δεν κάνουμε τίποτε για να προσελκύσουμε αυτούς τους ανθρώπους αλλά αντίθετα πράττουμε ότι περνά από το χέρι μας για να τους διώξουμε. Τα πρόσφατα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας που αφορύν στην εισαγωγή κεφαλαίων για αγορές ακινήτων είναι αποκαλυπτικά καθώς την χρονιά αυτή κινούμεθα σε επίπεδα αρνητικού ρεκόρ. Από την άλλη πλευρά τα εμπορικά δίκτυα προώθησης του ελληνικού προϊόντος είναι ουσιαστικά ανύπαρκτα αφού βασίζονται σε ορισμένες εταιρίες ο αριθμός των οποίων μετριέται στα δάκτυλα του ενός χεριού. Η συμμετοχή του κράτους σε αυτή την διαδικασία; Ανύπαρκτη. Και δεν φτάνει αυτό. Οι αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο είναι καταιγιστικές. Φτάνει να σκεφτεί κανείς πόσες φορές άλλαξε η φορολογία των ακινήτων τα τελευταία δέκα χρόνια για να συνειδητοποιήσει το μέγεθος των αλλαγών. Κοντολογής ένας πλούσιος αλλοδαπός μόλις συνειδητοποιήσει ότι στη χώρα μας οι νόμοι αλλάζουν τουλάχιστον μία φορά τα δύο χρόνια, θα το βάλει στα πόδια. Ε και λοιπόν μπορεί να πεί κάποιος . Αλλά τα πράγματα δεν είναι έτσι ακριβώς. Η αγορά ακινήτων έχει οργανωθεί και αυτή με όρου παγκοσμιοποίησης. Σε ολόκληρο τον κόσμο δίνουν αγώνα για να αναδείξουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των αγορών τους χρησιμοποιώντας ως δέλεαρ την φορολογία , τη φύση , την ασφάλεια και την σταθερότητα. Εμείς εδώ , ίσως να είμαστε η μοναδική χώρα της Ευρώπης η οποία έχει το κατάλληλο περιβάλλον αλλά ακατάλληλες πολιτικές για οποιαδήποτε επένδυση στη ν συγκεκριμένη αγορά. Φυσικά υπάρχουν και κάποιοι που ταυτίζουν το real estate με την αλλοίωση του περιβάλλοντος χρησιμοποιούν μάλιστα ως επιχείρημα την Ισπανία . Όμως σε αυτό ακριβώς το σημείο μπαίνει η ουσία της πολιτικής η οποία θα πρέπει να στοχεύει στην προστασία . Οι λύσεις και πρακτικές που παραπέμπουν σε απομονωτισμό, τους σημερινούς καιρούς είναι τουλάχιστον εγκληματικές.

Η άλλη όψη του νομίσματος της κρίσης φέρει την απεικόνιση της «ευκαιρίας». Όσο και να μη θέλουν να το ομολογήσουν οι περισσότεροι οικονομολόγοι η πραγματικότητα είναι ότι όσο πιο πολύ θα βαθαίνει η κρίση στην οικονομία τόσο πιο βίαιη και έντονη θα είναι η ανακατανομή της περιουσίας εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο. Σπίτια που χάνονται από τους ιδιοκτήτες τους που βρέθηκαν σε αδυναμία να πληρώσουν τις δόσεις των δανείων τους, πάγια περιουσιακά στοιχεία επιχειρήσεων που χρεοκοπούν, υποθηκευμένα ακίνητα επιχειρηματιών αλλά και απλών καταναλωτών που αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τον δανεισμό τους συνθέτουν το παζλ της κρίσης. Και ενώ όλοι μιλούν για αυτά που χάνονται κανείς δεν μιλά για αυτούς που τα αποκτούν αλλά και τις αξίες στις οποίες τα αποκτούν . Αυτή η ανακατανομή του πλούτου είναι μία αλήθεια την οποία κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει. Το χειρότερο από όλα είναι ότι πολλές φορές εκείνοι που αποκτούν χρεοκοπημένες επιχειρήσεις και άλλα περιουσιακά στοιχεία ,μεταξύ των οποίων και ακίνητα ή υποθήκες ,για ένα κομμάτι ψωμί –πρόσφατη περίπτωση είναι η παρέμβαση του Μπαφετ – αντιμετωπίζονται και ως εθνικοί ευεργέτες . Φυσικά , αυτοί εκμεταλλεύτηκαν το πλέον σπανίζον αγαθό στις περιόδους κρίσης : Το ΡΕΥΣΤΟ. Θα μπορούσαν να υποστηρίξουν κάποιοι ότι η αξιοποίηση των ευκαιριών αποτελεί την πεμπτουσία της ελεύθερης οικονομίας αφού με τον τρόπο αυτό απορροφάται τον πλεονάζον απόθεμα και διαμορφώνονται συνθήκες ισορροπίας στην αγορά. Αυτό , είναι μία πραγματικότητα όσο αφορά την λογική των αριθμών. Αν όμως η οικονομία ήταν υπόθεση αριθμών τότε σίγουρα δεν θα είχαμε φτάσει στην τωρινή κατάσταση του πανικού. Η οικονομία είναι η κατεξοχήν επιστήμη της ανθρώπινης συμπεριφοράς που καθορίζεται από την μνήμη, την γνώση, την προσδοκία , την απογοήτευση ακόμα και τον φόβο. Κάθε φορά που οι οικονομικές αρχές λησμονούν αυτά τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά οι αγορές χάνουν τα κοινωνικά τους χαρακτηριστικά και μετατρέπονται σε ρουλέτα. Αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος ο οποίος ελλοχεύει και ο οποίος δεν περιορίζεται μόνο στις καταθέσεις αλλά και σε άλλες αγορές όπως αυτή των ακινήτων. Ο μοναδικός φορέας που μπορεί να βάλει τους κανόνες του παιγνιδιού της κρίσης είναι η κεντρική εξουσία . Αν επιλέξει το δρόμο της απάθειας τότε μπορεί να βρεθούν μερικές χιλιάδες άνθρωποι με ακίνητη περιουσία εκατοντάδων εκατομμυρίων αλλά το πλήγμα που θα έχει δεχθεί η ίδια η αγορά με την ανασφάλεια και το φόβο εκατομμυρίων μικροϊδιοκτητών θα είναι …ανεπανόρθωτο. Στα πλαίσια αυτά θα πρέπει να αναζητηθεί άμεσα μία φόρμουλα ουσιαστικής προστασίας της αγοράς ακίνητης περιουσίας ώστε να περάσει στην αγορά ένα μήνυμα ασφάλειας και σταθερότητας. Σε διαφορετική περίπτωση η επόμενη μέρα θα ξεκινήσει με μαθήματα αξιοπιστίας.

Νέα δεδομένα για την αγορά ακινήτων από το πακέτο μέτρων που έχει ανακοινώσει τους τελευταίους μήνες η Κυβέρνηση. Η αγορά έχει πλέον να αντετωπίσει ένα ιδιαίτερα αρνητικό φορολογικό περιβάλλον το οποίο θα γίνει ακόμα πιο δυσμενές από την αύξηση των αντικειμενικών αξιών. Παράλληλα η συρρίκνωση των εισοδημάτων τουλάχιστον 3.000.000 ανθρώπων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν πηγή ζήτησης για κατοικίες έως 90 τετραγωνικά μέτρα έχουν βγεί τουλάχιστον για την επόμενη τριετία από την αγορά. Σε αυτούς θα πρέπει να προστεθούν και εκείνοι οι οποίοι θα επηρεαστούν από το αρνητικό ψυχολογικό κλίμα και θα προτιμήσουν την σιγουριά του ρευστού από την επένδυση σε ακίνητα. Από την άλλη πλευρά η συρρίκνωση της ιδιωτικής κατανάλωσης θα έχει άμεση επίπτωση στην αγορά εμπορικών χώρων και των γραφείων.Κορυφαία συνδικαλιστικά στελέχη των εμπόρων έκαναν λόγο πριν απο λίγο για το κλείσιμο του 30% περίπου των επιχειρήσεων που λειτουργούν στο κέντρο της Αθήνας Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι θα καταγραφεί κατακόρυφη αύξηση των κενών χώρων καταστημάτων σε περιφερειακούς δρόμους και σε συνοικιακές αγορές.

Εκρηκτικό είναι πλέον το πρόβλημα των αδιάθετων κατοικιών καθώς ο αριθμός τους όχι μόνο δεν περιορίζεται αλλά μέρα με την μέρα μεγαλώνει. Σύμφωνα με εκτιμήσεις κορυφαίων στελεχών της αγοράς ακινήτων που βασίζονται σε στατιστικές μετρήσεις για τις νέες κατοικίες προκύπτει το συμπέρασμα ότι ο αριθμός των αδιάθετων νέων κατοικιών σε ολόκληρη την χώρα μπορεί να προσεγγίζει τις 200.000 περίπου. Ο αριθμός αυτός συνεχώς αυξάνεται καθώς η ζήτηση είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη. Η απορρόφηση της υπερβάλλουσας προσφοράς κατοικιών ερμηνεύεται από το γεγονός ότι η μείωση της ιδιωτικής κατασκευαστικής δραστηριότητας, με βάση τις άδειες οικοδομών το 2008 (-17,1%) και το 2009 (-27,6%) ήταν ταχύτερη από ό,τι η μείωση του αριθμού των ακινήτων που έγιναν αντικείμενο συμβολαιογραφικών πράξεων στα ίδια έτη (2008: -5,8%, 2009: -16,0%). Παράλληλα στις νέες κατοικίες θα πρέπει να προστεθεί και η αύξηση της προσφοράς των κατοικιών ηλικίας άνω των 5 χρόνων.