Το κράτος αδιαφορεί για την ακίνητη περιουσία

Η απαξίωση της περιουσίας από το 2008 και μετά έχει δημιουργήσει ένα σκηνικό πλήρους στρέβλωσης. Από τη μια οι δανειολήπτες έχουν μια περιουσία που δεν κοστίζει ούτε το μισό απ’ ό,τι αρχικά κι από την άλλη πληρώνουν δάνειο, αλλά και φόρους, με βάση τις εξωπραγματικές τιμές που αγόρασαν πριν από μερικά χρόνια.

Η συνολική πτώση των τιμών πώλησης κατοικιών από το 2008 έως το τρίτο τρίμηνο του 2015 αγγίζει πλέον το 41% (και πάνω από 43% σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη) και θα ξεπεράσει το 45%. Ωστόσο, η πραγματική μείωση μπορεί σε ορισμένες περιοχές να ξεπερνά το 70%. Όλα τα στοιχεία από την αγορά ακινήτων δείχνουν ότι ούτε το 2016 θα αποτελέσει έτος ανάκαμψης καθώς η έλλειψη ρευστότητας, τα capital controls και η αβεβαιότητα στην οικονομία, το μεγάλο απόθεμα και τα σενάρια για μαζικό ξεπούλημα κατοικιών που είναι συνδεδεμένα με «κόκκινα» δάνεια, δημιουργούν ένα ιδιαίτερα ασφυκτικό πλαίσιο. Ελλείψει αγοραστών, με τους ξένους να απέχουν από την αγορά εξοχικών, με τις επιχειρήσεις να φυτοζωούν και να μην προχωρούν σε μισθώσεις νέων κτιρίων και με το εμπόριο να πνέει τα λοίσθια συμπαρασύροντας την αγορά καταστημάτων, θεωρείται δεδομένο ότι θα έχουμε μια ακόμη χαμένη χρονιά.

Υπάρχουν περίπου 1,2 εκατ. στεγαστικά δάνεια και σύμφωνα με την ΤτΕ, το 38% αυτών δεν εξυπηρετείται κανονικά, δηλαδή πάνω από 450 χιλιάδες στεγαστικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρατηρείται ραγδαία αύξηση στο ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων, καθώς τα περισσότερα στεγαστικά συμφωνήθηκαν την εποχή της «τρέλας» στην κτηματαγορά και όταν οι τιμές ήταν στα ύψη. Τα μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά το 2008 ήταν λίγο πάνω από 8% . Σήμερα είναι στο 38% και με αξία κοντά στα 39 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η κτηματαγορά αντιμετωπίζει επίσης το μείζον πρόβλημα των αντικειμενικών αξιών και της εντολής που έχει δώσει το ΣτΕ για αναδρομική αναπροσαρμογή τους. Η μείωση από 5% έως 20% που έχει προτείνει η ειδική επιτροπή μπορεί να «ανακουφίσει» μερικούς ιδιοκτήτες από υψηλούς φόρους, ωστόσο, θεωρείται και πάλι ότι πρόκειται για αναπροσαρμογή χωρίς αντίκρισμα, αφού και πάλι οι εμπορικές τιμές θα είναι κατά πολύ χαμηλότερες.

Σε ορισμένες περιοχές μάλιστα οι αντικειμενικές αξίες είναι έως και 60% υψηλότερες, με αποτέλεσμα η μικρή μείωση που σχεδιάζει το υπουργείο Οικονομικών να είναι «σταγόνα στον ωκεανό» της υπερβολικής φορολόγησης των ακινήτων. Ειδικοί της αγοράς που κάνουν την αποτίμηση της χρονιάς που πέρασε μιλούν για τη χαμένη ευκαιρία για ανάκαμψη του κλάδου για πρώτη φορά μετά το 2008. Μάλιστα, με την οικοδομή να είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη, χιλιάδες εργαζόμενοι, τεχνίτες και μη, παραμένουν στην ανεργία ενώ έχουν κλείσει δεκάδες επιχειρήσεις που συνδέονται με τον κλάδο.

Κι όμως, πριν από ένα χρόνο οι παράγοντες της αγοράς προέβλεπαν ισχνή ανάκαμψη στο β΄ εξάμηνο του 2015, ανάκαμψη που όχι μόνο δεν ήρθε ποτέ αλλά αντιθέτως καταγράφηκε νέα υποχώρηση της ζήτησης και των τιμών. Οι πολύμηνες διαπραγματεύσεις με τους δανειστές, το δημοψήφισμα και ο φόβος της εξόδου από το ευρώ, τα capital controls και οι διαλυμένες, πριν την ανακεφαλαιοποίηση, τράπεζες έφεραν όπως αναμενόταν «μαυρίλα» στην αγορά ακινήτων, η οποία δεν έφυγε ούτε μετά τη συμφωνία με τους δανειστές.