Η κρίση στην αγορά κατοικίας έχει κοστίσει απώλειες της αξίας των κατοικιών που ξεπρνά τα 35 δισ. ευρώ. Αυτό προκύπτει απο μελέτη απου αφορά την αξία της ακίνητης περιουσίας (κατοικίες) των ελλήνων. Σύμφωνα με την μελέτη η αξία της περιουσίας που έχει επενδυθεί σε κατοικίες στο τέλος του 2008 ξεπερνούσε τα 850 δις. ευρώ σύμφωνα με τους πιο μετριοπαθείς υπολογισμούς. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, από το 1998 μέχρι το 2008 είχε καταγραφεί κατακόρυφη αύξηση των κεφαλαίων που είχαν επενδυθεί σε ακίνητα και κυρίως σε κατοικίες . Αυτό οφείλεται σύμφωνα με τους συντάκτες της έρευνας :

Α. Στην ευκολότερη πρόσβαση του μέσου ελληνικού νοικοκυριού στον τραπεζικό δανεισμό.

Β. Στην τοποθέτηση μέρους των κεφαλαίων που προέκυψαν από το χρηματιστήριο στην αγορά ακινήτων.

Γ. Στις υψηλές υπεραξίες που προέκυψαν από την αδιάκοπτη άνοδο των τιμών κατοικίας που έχει καταγραφεί στη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας κάθε χρόνο πέφτουν στην αγορά περισσότερες από 100.000 κατοικίες .

Η τάση αυτή ανατράπηκε το 2005 όταν η προσφορά καινούργιων κατοικιών σχεδόν υπερδιπλασιάσθηκε με αποτέλεσμα να εκδοθούν οικοδομικές άδειες που αντιστοιχούσαν σε 200.000 κατοικίες περίπου. ¨Ετσι στο τέλος του 2005 το απόθεμα των κατοικιών υπολογίζεται ότι ξεπέρασε τα 6.000.000 περίπου. Απο το 2006 η τλαση αυτή ανατράπηκε με αποτέλεσμα το 2009 ο αριθμός των κατοικιών να πέσει στις 60.000 περίπου και το απόθεμα των κατοικιών να φτάσει σε 6.250.000 κατοικίες.

Σε κατάσταση νευρικής κρίσης βρίσκεται πλέον η αγορά ακινήτων καθώς είναι πλέον κοινή διαπίστωση ότι οι συναλλαγές έχουν περιορισθεί σημαντικά σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά . Το «πάγωμα» των συναλλαγών αφορά τόσο την αγορά κατοικίας όσο και τα επαγγελματικά ακίνητα. Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές εκείνοι οι οποίοι προβλέπουν ότι σύντομα θα αρχίσουν να καταγράφονται μεγαλύτερες «απώλειες» στο επίπεδο των τιμών. Στην αγορά κατοικίας οι αλλαγές που έχουν καταγραφεί το τελευταίο οκτάμηνο μπορούν να χαρακτηριστούν ως πρωτόγνωρες για την ελληνική αγορά καθώς σημειώνεται: Πρώτον: Πτώση των τιμών σε πολλές περιοχές αστικών κέντρων . Από τις πρώτες εκτιμήσεις για την πορεία του δείκτη τιμών ακινήτων προκύπτει ότι σε πολλές περιοχές που το επίπεδο των τιμών είναι λίγο υψηλότερο από τον μέσο όρο καταγράφηκαν από τον Ιανουάριο μέχρι τον Ιούνιο μειώσεις τιμών που ξεπερνούν το 5%. Η μεγαλύτερη υποχώρηση καταγράφηκε στα καινούργια διαμερίσματα καθώς για αυτά η ζήτηση είναι σχετικά περιορισμένη . Επισημαίνεται μάλιστα , ότι στα καινούργια διαμερίσματα η υποχώρηση των τιμών μπορεί να είναι μεγαλύτερη από το 5%. Δεύτερον : Στροφή των υποψήφιων αγοραστών στα διαμερίσματα «μέσης» ηλικίας καθώς πωλούνται 20-30% φθηνότερα από τα αντίστοιχα καινουργή. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι , πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η πτώση του επιπέδου τιμών θα ήταν πολύ μεγαλύτερη αν στα μεταχειρισμένα διαμερίσματα που βρίσκονται στην ίδια περιοχή δεν είχε καταγραφεί άνοδος των τιμών. Τρίτον: Υποχώρηση του επιπέδου τιμών της γης. Αν και δεν υπάρχουν διαθέσιμοι στατιστικοί δείκτες για την πορεία της αγοράς γης εντούτοις οι συμφωνίες αντιπαροχής δίνουν μία αίσθηση για την πορεία της αγοράς γης. Εργολάβοι υποστήριζαν ότι στην διάρκεια του δωδεκαμήνου έχει καταγραφεί υποχώρηση των τιμών της αντιπαροχής που κινείται σε μέσα επίπεδα στο 5% περίπου. «Η υποχώρηση των τιμών θα ήταν πολύ μεγαλύτερη στην περίπτωση που οι κατασκευαστές ήταν εκτεθειμένοι σε δανεισμό. Στην περίπτωση αυτή θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι η αγορά κινδυνεύει με φαινόμενα ντόμινο. Τα σημαντικά κέρδη που αποκόμισαν οι επιχειρήσεις του κλάδου τα προηγούμενα χρόνια επέτρεψαν στους επιχειρηματίες να αποφύγουν τον τραπεζικό δανεισμό και την έκθεση τους στον επιτοκιακό κίνδυνο» επισήμανε τραπεζίτης που ρωτήθηκε σχετικά με την στάση των κατασκευαστών και την επίπτωση που μπορεί να έχει στην αγορά ο περιορισμός του δανεισμού τους. Σε κάθε περίπτωση όμως η αγορά κατοικίας εμφανίζει χαρακτηριστικά που δεν είχαν καταγραφεί τουλάχιστον τα τελευταία 40 χρόνια. «Όταν κάναμε λόγο για κρίση στην αγορά πριν 20 χρόνια εννοούσαμε σταθερότητα των τιμών. Σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε φαινόμενα υποχώρησης των τιμών» επισήμανε χαρακτηριστικά βετεράνος μεσίτης ο οποίος δραστηριοποιείται στην αθηναϊκή αγορά από τις αρχές της δεκαετίας του ΄70.

Οι πωλήσεις μεταχειρισμένων κατοικιών στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 7,6% τον Απρίλιο. Η αύξηση αποδίδεται στην προσπάθεια των αγοραστών να επωφεληθούν από τα φορολογικά κίνητρα –έκπτωση φόρου- που ίσχυσαν έως το τέλος του περασμένου μήνα. Δεν είναι λίγοι όμως εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τους επόμενους μήνες θα καταγραφεί εκ νέου υποχώρηση των συναλλαγών . Από την άλλη πλευρά υπάρχουν και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η αγορά βρίσκεται σε τροχιά ανάκαμψης αφου «διαπιστώνεται μια επιστροφή της εμπιστοσύνης των αγοραστών, με τη σταθεροποίηση των τιμών στο σπίτι, βελτίωση της οικονομίας και των επιτοκίων στεγαστικών δανείων που παραμένουν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα." Η μέση τιμή ενός σπιτιού στις ΗΠΑ ήταν $ 173,100 (£ 120.170), τον Απρίλιο. Υπενθυμίζεται όμως ότι τον προηγούμενο μήνα, σημειώθηκε ρεκόρ κατασχεθέντων ακινήτων.

Ποια είναι η πραγματική εικόνα της αγοράς εξοχικών ακινήτων σήμερα; Όλες οι ενδείξεις συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι βρισκόμαστε στην βίαιη αλλαγή του πλαισίου λειτουργίας της αγοράς όπου οι μικροί παίκτες (κατασκευαστές και μεσίτες ) οδηγούνται στο περιθώριο ενώ την ίδια τύχη έχουν δραστηριότητες οι οποίες είχαν εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια στην αγορά κυρίως εξοχικής κατοικίας όπως για παράδειγμα την ανάπτυξη μικρών συγκροτημάτων κατοικιών που προσφέρονταν προς ενοικίαση κυρίως στις αγορές του εξωτερικού. Ήδη στην διάρκεια του δωδεκαμήνου που πέρασε πολλές μικρού μεγέθους τοπικές επιχειρήσεις που ασχολούνταν με μεσιτικές εργασίες σε μεγάλα παραθεριστικά θέρετρα έχουν αναστείλει τις δραστηριότητες τους καθώς η κατακόρυφη πτώση των συναλλαγών (40% σε σύγκριση με το 2009 ) είχε αποτέλεσμα την μείωση των εσόδων. Σε γνωστό νησί των Κυκλάδων με έντονη δραστηριότητα την τελευταία δεκαετία έχουν αναστείλει την δραστηριότητα τους τουλάχιστον δύο από τις δέκα μεσιτικές επιχειρήσεις ενώ μέχρι το τέλος του χρόνου δεν αποκλείεται να σταματήσουν την λειτουργία τους ακόμα δύο . Το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο σε Κυκλάδες και Κρήτη όπου η θεματική μεγέθυνση της αγοράς δημιούργησε επιχειρηματικές ευκαιρίες. Παράλληλα και οι επιχειρήσεις που λειτουργούν έχουν περικόψει τις δαπάνες τους και αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο στις κινήσεις προβολής των ακινήτων σε έντυπα πανελλαδικής εμβέλειας όπου η ο όγκος των καταχωρήσεων έχει μειωθεί τουλάχιστον 35% σε σύγκριση με την αντίστοιχη χρονική περίοδο. Από την καθίζηση των μεταβιβάσεων εξοχικών έχουν επηρεαστεί και μία σειρά άλλων κλάδων που ήταν σε άμεση εξάρτηση με την αγορά εξοχικής κατοικίας όπως για παράδειγμα οι συμβολαιογράφοι αλλά και οι υποθηκοφύλακες. Σε άλλο νησί των Κυκλάδων οι τοπικοί συμβολαιογράφοι μιλούν για πτώση της δραστηριότητας που ξεπερνά το 80% σε σύγκριση με το 2007. Ζοφερή είναι η εικόνα που έχει διαμορφωθεί στην οικοδομή καθώς οι άδειες έχουν περιοριστεί σε ποσοστά που ξεπερνούν το 20 % (αθροιστικά σε σύγκριση με το 2008 η πτώση ξεπερνά το 35% σε μέσα επίπεδα) και ήδη πολλές μικρές τοπικές επιχειρήσεις έχουν προχωρήσει σε απολύσεις εργατών , ενώ έχει αρχίσει να συζητείται και το ενδεχόμενο συγχωνεύσεων εργολαβικών συνεργείων. Ειδικότερα , τα συνεργεία εργολάβων ενδεχομένως να προκαλέσουν και κοινωνικές εντάσεις στις τοπικές κλειστές κοινωνίες αφού στην συγκεκριμένη αγορά ένα σημαντικό μερίδιο έχουν επιχειρηματίες αλβανικής προέλευσης οι οποίοι έχουν την δυνατότητα προσαρμογής της τιμολογιακής τους πολιτικής σε αντίθεση με τους έλληνες συναδέλφους τους . Ήδη κόντρες έχουν ξεσπάσει στις τοπικές κοινωνίες αφού οι μεν κατηγορούν τους δε για «κτύπημα» των τιμών κάτω του κόστους. Μία άλλη άγνωστη σε πολλούς «παράπλευρη απώλεια» αφορά τις μικρές βιοτεχνικές κατά βάση μονάδες οι οποίες κάλυπταν τις ανάγκες της τοπικής οικοδομικής αγοράς. Ήδη πολλές από αυτές –κυρίως αυτές που ιδρύθηκαν με τραπεζικό δανεισμό στην διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας- αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης αφού έχουν να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα την μείωση της δραστηριότητας και την ανάγκη εξυπηρέτησης του δανεισμού που γίνεται πλέον πιεστική.