Η κρίση έφερε πολλές και σημαντικές αλλαγές στη ζωή μας. Ανάμεσα σε αυτές, η επαγγελματική συγκατοίκηση με απώτερο στόχο τη μείωση των λειτουργικών εξόδων των γραφείων τους. Κομμωτήρια που βρίσκουν κοινή στέγη, δάσκαλοι οδηγών, δικηγόροι και συμβολαιογράφοι αλλά και γιατροί έχουν αποφασίσει ότι η επιβίωση θέλει συνεργασία, οπότε και αποφασίζουν να μοιραστούν τα έξοδα ενοικίου, κοινόχρηστα, λογαριασμούς ακόμη και υπαλλήλους. Την αρχή εδώ και χρόνια την έχουν κάνει εδώ και χρόνια οι δικηγόροι. Η νέα γενιά του δικηγορικού σώματος βέβαια, θεωρεί δεδομένη πλέον τη «συγκατοίκηση» θεωρώντας ότι αυτό όχι μόνο δεν θα αποτελέσει εμπόδιο για την επαγγελματική τους καταξίωση, αλλά και θα συμβάλει στην καλύτερη διαχείριση της επαγγελματικής τους καθημερινότητας. Δύο, τρείς ακόμη και περισσότεροι δικηγόροι συστεγάζονται χωρίς να έχουν συστήσει νομική εταιρεία, μειώνοντας σε μεγάλο βαθμό τα έξοδα του γραφείου. Αυτό σημαίνει αυτόματα και μία ιδιαίτερα υψηλή μείωση του κόστους λειτουργίας των γραφείων, αφού το βάρος του ενοικίου μοιράζεται στους ενοικιαστές. Επίσης και πολλά άλλα έξοδα όπως λογαριασμοί, πολλές φορές υπαλληλικό προσωπικό όπως για παράδειγμα οι υπηρεσίες καθαριότητας του χώρου». Η εκδοχή αυτή σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα ενοίκια στην επαγγελματική στέγη έχουν μείνει σταθερά ενώ σε πολλές περιπτώσεις έχουν μειωθεί, δίνουν μια ανάσα σε καιρούς που ακόμη και για τόσο ισχυρούς κλάδους είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι. Η αλήθεια είναι ότι πριν από μία δεκαετία, τα γραφεία, ιατρεία, ήταν μία επένδυση ιδιαίτερα ακριβή όχι μόνο για το βασικό εξοπλισμό αλλά και για την αισθητική που έπρεπε να διαθέτουν για να διασφαλίσουν την εικόνα του κύρους των επιστημόνων και επαγγελματιών πολλών κλάδων. Πλέον, η «χλιδή» αυτή έχει ξεπεραστεί. Λόγω της οικονομικής κρίσης, τα γραφεία, ιατρεία κτλ στήνονται για να εξυπηρετούν το σκοπό του επαγγέλματος, με αξιοπρεπή μεν εμφάνιση αλλά χωρίς υπερβολές που σε πολλές περιπτώσεις φόρτωναν ακόμη και με ιδιαίτερα υψηλά δάνεια τους ιδιοκτήτες τους. Ένα άλλο «φαινόμενο» που επίσης παρατηρείται στην αγορά ακινήτων τα τελευταία χρόνια και στην πόλη μας, είναι μαγαζιά και επαγγελματικοί χώροι «μεγαθήρια» να χωρίζονται στα δύο ακόμη και στα τρία κοκ, με σκοπό να αυξηθούν οι επαγγελματικοί χώροι ενοικίασης αλλά και να μειωθούν αναλογικά τα ενοίκια στους ενοικιαστές από τους ιδιοκτήτες των ακινήτων.

Ακριβότερη αγορά γραφείων παγκοσμίως για το 2012 αναδείχθηκε το Λονδίνο, ξεπερνώντας το Χονγκ Κονγκ που ακολουθεί στη δεύτερη θέση, με τρίτο το Ρίο ντε Τζανέιρο, όπου οι τιμές των ακινήτων γραφείων καταγράφουν ταχεία αύξηση, σύμφωνα με έρευνα. Όπως προκύπτει από την έρευνα της εταιρείας συμβούλων ακινήτων Cushman & Wakefield, η περιορισμένη διαθεσιμότητα ποιοτικών χώρων στο Λονδίνο ενίσχυσε τον ανταγωνισμό και ώθησε στην αύξηση των τιμών των γραφείων, κυρίως στο West End. Στο West End η ενοικίαση γραφείου κοστίζει 2.137 ευρώ/τ.μ. -περιλαμβάνει φόρους, δαπάνες καθαριότητας και άλλες υπηρεσίες- τιμή διπλάσια των αντίστοιχων στο Παρίσι, τη Νέα Υόρκη και τη Μόσχα.

«Ως παγκόσμια πόλη, η γοητεία του Λονδίνου δεν εξαντλείται. Σε συνδυασμό με τον περιορισμένο αριθμό των ποιοτικών χώρων, οι τιμές των γραφείων με τη μεγαλύτερη ζήτηση αυξήθηκαν κατά 2% σε ένα χρόνο», δήλωσε ο Ντίγκμπι Φλάουερ, ο επικεφαλής του τμήματος London Markets της Cushman & Wakefield, ο οποίος αναμένει ότι οι τιμές θα συνεχίσουν να αυξάνονται καθώς η οικονομία ανακάμπτει. Οι τιμές των ακινήτων στη συνοικία του επιχειρηματικού κέντρου (CBD) του Χονγκ Κονγκ υποχώρησαν στη δεύτερη θέση, ενώ η συνοικία Zona Sul στο Ρίο ντε Τζανέιρο ανέβηκε στην τρίτη θέση από την όγδοη που ήταν, καταγράφοντας θεαματική αύξηση 43% στις τιμές των ενοικίων από το 2011, σύμφωνα με την ίδια μελέτη. Οι πόλεις καταφύγιο ή πύλες εισόδου όπως το Λονδίνο, το Χονγκ Κονγκ και η Νέα Υόρκη συνεχίζουν να επιβάλλουν υψηλά ενοίκια παρά τις επισφαλείς οικονομικές συνθήκες, καθώς παραμένουν σημαντικές αγορές για τις επιχειρήσεις, . Η αμερικανική ήπειρος παρουσίασε τις μεγαλύτερες αυξήσεις στις τιμές των γραφείων σε ένα χρόνο -αύξηση 10% των ενοικίων. Οι τιμές σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής ξεπέρασαν τις αντίστοιχες σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες. Οσον αφορά τις υπόλοιπες πόλεις που περιλαμβάνονται στις δέκα ακριβότερες στην αγορά γραφείων, στην τέταρτη θέση είναι το Νέο Δελχί και ακολουθούν το Τόκιο, η Μόσχα, το Πεκίνο, η Νέα Υόρκη, το Σίδνεϊ και το Παρίσι.

Περαιτέρω πιέσεις εκτιμά η Eurobank Properties ότι θα δεχτούν το 2013 τα υψηλής «ποιότητας» εμπορικά ακίνητα(high street retail), αλλά και τα δεύτερης κατηγορίας κτήρια γραφείων, όπως επισημαίνεται στην ετήσια οικονομική έκθεση της εταιρείας επένδυσης σε real estate. Η ακόμη μεγαλύτερη πτώση τιμών αναμένεται να εξορθολογήσει την αγορά των επαγγελματικών ακινήτων, κυρίως, όσον αφορά στις ζητούμενες τιμές μισθωμάτων, με τον «αέρα» να έχει, ήδη, καταργηθεί. Το 2012 τα εμπορικά ακίνητα εμφάνισαν περαιτέρω κάμψη, με τις πιέσεις για επαναδιαπραγμάτευση ενοικίων να κορυφώθηκαν, ιδίως σε συνοικιακά εμπορικά ακίνητα, σε αποθηκευτικούς χώρους, και σε μη ανταγωνιστικά κτήρια γραφείων. Η θυγατρική της Eurobank, που τελεί υπό συγχώνευση με την Εθνική Πανγαία, προβλέπει ότι μέσα στη χρονιά θα βγουν στην αγορά περισσότερες ελκυστικές επενδυτικές προτάσεις, τοποθετώντας την ανακοπή της ύφεσης προς το τέλος του 2013. Η εκτίμηση της εισηγμένης συγκλίνει με αυτήν της Κομισιόν που τοποθετεί τη σταδιακή έξοδο από το ύφεση από τα μέσα του δεύτερου εξαμήνου-αρχές 2014. Βέβαια, σύμφωνα με όλες τις έρευνες η κρίση στα ακίνητα και κατ’ εξακολούθηση η πτώση των τιμών αναμένεται να συνεχιστεί τουλάχιστον την επόμενη διετία.

Το ποσοστό των κενών γραφείων έφτανε το 20%, ενώ για γραφειακούς χώρους σε παλιότερα κτίρια που είναι κενά εδώ και αρκετούς μήνες η προσφορά φτάνει σε ορισμένες περιοχές ακόμη και το 30%. Οσον αφορά τις τιμές, κάτω από τα 22 ευρώ ανά τ.μ., σταθερά, κινούνται τα ενοίκια γραφείων στην Αθήνα και συγκεκριμένα στις καλύτερες περιοχές και για κτίρια α' class. Στην Αθήνα τα γραφεία ενοικιάζονται προς 260 ευρώ/τ.μ. τον χρόνο ή 21,6 ευρώ/τ.μ. τον μήνα, ενώ ο μέσος όρος στο επιχειρηματικό κέντρο της πρωτεύουσας είναι στα 210 ευρώ/τ.μ. τον χρόνο, από 276 ευρώ/τ.μ. στο τελευταίο τρίμηνο του 2011, ήτοι πτώση 24%. Οι μισθωτές χώρων γραφείων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη προχωρούν σε αναζήτηση φτηνότερων επιλογών μετεγκατάστασης καθώς και σε επαναδιαπραγμάτευση (όχι μία, αλλά και δύο και τρεις φορές μέσα στους 8-16 μήνες) των υφιστάμενων μισθώσεων, με αποτέλεσμα οι ζητούμενες τιμές μίσθωσης να δέχονται πτωτικές πιέσεις. Το υποτονικό κλίμα της κτηματαγοράς αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για τη δημιουργία νέων αναπτύξεων, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις είτε ματαιώνονται, είτε αναβάλλονται μέχρι την εμφάνιση σημείων ανάπτυξης της οικονομίας.