Η Κυψέλη, μία από τις παλαιότερες συνοικίες της Αθήνας, εμφανίζεται ως τοποθεσία σε χάρτη της πόλεως και των περιχώρων το 1860, εντάσσεται στο σχέδιο πόλης το 1887 και οριοθετείται σε σχέδιο το 1908, ενώ με τις επεκτάσεις του ρυμοτομικού σχεδίου του 1930 αποκτά περίπου τη σημερινή της έκταση. Στις αρχές του 20ου κάνουν την εμφάνισή τους διάσπαρτες ακόμη εξοχικές κατοικίες και επαύλεις, σε μια περιοχή όπου υπάρχουν κυρίως αγροκτήματα. Ως το Μεσοπόλεμο εξακολουθεί να είναι αραιοκατοικημένη, παρ’ όλο που συρροή πληθυσμού από την ύπαιθρο στην πρωτεύουσα οδηγεί στις πρώτες επεκτάσεις και στις απαρχές μετατροπής της σε συνοικία, με μονοκατοικίες και διπλοκατοικίες. Οι ανακατατάξεις που επέφερε, μετά το 1922, η έλευση των προσφύγων από τη Μικρά Ασία, οδηγούν στην Κυψέλη εύπορα κυρίως νοικοκυριά και αρχίζουν να κτίζονται οι πρώτες πολυκατοικίες. Το 1937 σχεδιάζεται η διευθέτηση του ρέματος Λεβίδη (σημερινή Φωκίωνος Νέγρη), από τον αρχιτέκτονα Β. Τσαγρή.

Η εντατική ανοικοδόμηση συντελείται κατά τις δεκαετίες του 1960 και 1970, όπως σε πολλές άλλες περιοχές της Αθήνας, με το σύστημα της αντιπαροχής. Οι πολυώροφες πολυκατοικίες της αντιπαροχής, με τους ποικίλους τύπους και μεγέθη διαμερισμάτων, προσελκύουν πολλούς εσωτερικούς μετανάστες από την ελληνική επαρχία. Η εντατική οικοδόμηση συνεχίστηκε και κατά τη δεκαετία 1970, ολοκληρώνοντας σταδιακά τη σημερινή εικόνα της συνοικίας που, σύμφωνα με όλες τις πολεοδομικές μελέτες, είναι μία από τις πιο προβληματικές του Δήμου Αθηναίων. Έτσι, από τα μέσα της δεκαετίας 1980 εντοπίζεται μια μετακίνηση μέρους του ντόπιου πληθυσμού, κυρίως των πιο εύπορων και νέων νοικοκυριών, προς τα βορειανατολικά και νοτιοανατολικά προάστια, όπου αναζητούν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης.

Το πολύμορφο αυτό οικιστικό απόθεμα πέρασε από διαδοχικές χρήσεις (βιοτεχνία, κατοικία φοιτητών, επαγγελματική στέγη κλπ) και παρέμεινε για ένα διάστημα “κενό” ή/και απαξιωμένο πριν “υποδεχτεί”, από τη δεκαετία 1990, ένα μωσαϊκό κατοίκων από κάθε γωνιά του πλανήτη. Οι μετανάστες εγκαταστάθηκαν αρχικά στα ημι-υπόγεια και ισόγεια διαμερίσματα των πολυκατοικιών. Οι μεσαίοι όροφοι άρχισαν σταδιακά να φιλοξενούν γραφεία ελεύθερων επαγγελματιών, ενώ στα μεγάλα διαμερίσματα των ανώτερων ορόφων και στα προνομιακά ρετιρέ παρέμειναν παλιοί κάτοικοι, σήμερα κυρίως ηλικιωμένοι. Τα διαμερίσματα που οι παλιοί κάτοικοι θεωρούσαν πια μικρά, κακοφτιαγμένα ή ανεπαρκή σε χώρο, καταλήφθηκαν γρήγορα από ανθρώπους που δεν είχαν πολλά περιθώρια επιλογής, αρκεί το ενοίκιο να ήταν φτηνό – πράγμα που συχνά το “πετύχαιναν” μέσω της πυκνοκατοίκησης.

Η δεκαετία 1990 αποτελεί, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, νέα τομή για την Κυψέλη. Την περίοδο αυτή της μαζικής εγκατάστασης μεταναστών φαίνεται να αντιστρέφεται η προηγούμενη τάση μείωσης τόσο του πληθυσμού όσο και του μέσου μεγέθους νοικοκυριού. Τα στοιχεία των απογραφών εμφανίζουν πλέον σταθερότητα, καθώς η “φυγή” των παλαιών κατοίκων αντισταθμίζεται από την εγκατάσταση πολυμελών συνήθως νοικοκυριών μεταναστών, αλλά και από μία, οριακή ίσως, αλλά υπαρκτή “επιστροφή”, κυρίως νέων. Έτσι, στην Απογραφή του 2001 καταγράφεται αύξηση πληθυσμού 9,1% σε σχέση με το 1991, φτάνοντας τους 47.437 κατοίκους, από τους οποίους 21% είναι (καταγεγραμμένοι) μετανάστες. Από τα στοιχεία της Απογραφής προκύπτει η πανσπερμία μεταναστευτικών ομάδων που έχουν εγκατασταθεί στην Κυψέλη. Οι Αλβανοί αποτελούν την πλειοψηφία στο σύνολο των μεταναστών (49.2%), ακολουθούν σε μεγάλη απόσταση Πολωνοί (8,5%), Βούλγαροι (4,5%), Ρουμάνοι και Ουκρανοί (3,5%) και στη συνέχεια μετανάστες από μια πληθώρα χωρών, με μικρότερα έως ελάχιστα ποσοστά: Μολδαβία, Ρωσική Ομοσπονδία, Γεωργία, Γιουγκοσλαβία, Αρμενία, Νιγηρία, Αιθιοπία, Γκάνα, Νότια Αφρική, Αίγυπτος, Φιλιππίνες, Μπαγκλαντές, Ινδία, Πακιστάν, Ιράκ, Ιράν, Τουρκία, Συρία, και πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης, της Αμερικής και της Ασίας συνθέτουν το μωσαϊκό των κατοίκων της Κυψέλης, που χαρακτηρίζεται, όχι άδικα, η πιο πολυεθνική γειτονιά της Αθήνας.

Μικρότερη είναι, σε γενικές γραμμές, η παρουσία τους κατά μήκος των κεντρικών αξόνων και της Φωκίωνος Νέγρη. Όπως είναι αναμενόμενο, ο μεταναστευτικός πληθυσμός είναι νέος, με έντονη παρουσία των παραγωγικών λεγόμενων ηλικιών 15-64 ετών (πάνω από 75% σε όλες τις εθνοτικές ομάδες). Το ποσοστό των απασχολούμενων μεταναστών είναι υψηλό (66,5%), και μάλιστα υψηλότερο από το αντίστοιχο στο Δ. Αθηναίων (62%). Στις γυναίκες, τα ποσοστά είναι αρκετά χαμηλότερα (55.3%), πράγμα που, κατά πάσα πιθανότητα, αποκρύπτει μεγάλο αριθμό γυναικών οι οποίες εργάζονται ως οικιακές βοηθοί, ασφαλίζονται έμμεσα και δηλώνουν “οικιακά”. Η αναλογία γυναικών είναι αυξημένη (52%), κυρίως λόγω της μεγάλης παρουσίας ομάδων από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, στις οποίες οι γυναίκες υπερτερούν. Οι γυναίκες έχουν γενικά υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης από τους άνδρες, αν και παρατηρούνται σημαντικές διαφορές ανάλογα με τη χώρα προέλευσης, ενώ σπάνια αξιοποιούνται τα προσόντα τους στην ελληνική αγορά εργασίας. Ακόμη, τα διαφορετικά δεδομένα της μετανάστευσης από κάθε χώρα διαφοροποιούν σημαντικά την παρουσία παιδιών και ηλικιωμένων. Έτσι, για παράδειγμα, στον αλβανικό πληθυσμό, όπου επικρατεί η μετανάστευση οικογενειών, εμφανίζεται το υψηλότερο ποσοστό παιδιών, σε αντίθεση με το βουλγάρικο, όπου η σχετική απουσία παιδιών αντιστοιχεί στη μετανάστευση γυναικών μόνων. Σήμερα η Κυψέλη έχει αποκτήσει νέα χαρακτηριστικά, με κυριότερο την όλο και πιο πολυάριθμη και έντονη παρουσία μεταναστών. Υπάρχουν αρκετά καταστήματα που λειτουργούν από ή ανήκουν σε μετανάστες, ενώ πολλά, λόγω του ιδιαίτερου χαρακτήρα τους απευθύνονται αποκλειστικά σ’ αυτούς

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥΠΕΚΑ, ο ρυθμός υποβολής δηλώσεων έχει αυξηθεί το τελευταίο διάστημα. Κατά τους πρώτους 15 μήνες εφαρμογής παρατηρούνταν ότι οι δηλώσεις ανέρχονταν σε περίπου 300 έως 400 την ημέρα, με σημαντική αύξηση (άνω των χιλίων ημερησίως) κοντά στην ημερομηνία λήξης των προθεσμιών. Μετά τη δημοσίευση στα ΜΜΕ των πληροφοριών για λήψη απόφασης του ΣτΕ περί συνταγματικότητας των ρυθμίσεων του νόμου 4178 (επισήμως δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη), η αύξηση του ρυθμού των δηλώσεων υπαγωγής προσεγγίζει το 50%, φθάνοντας περίπου τις 500 έως 600 δηλώσεις την ημέρα. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΥΠΕΚΑ, στους δύο τελευταίους νόμους αυθαιρέτων, δηλαδή τόσο στον 4178 που ισχύει σήμερα όσο και στον 4014 που κρίθηκε αντισυνταγματικός (αλλά υπάρχει η δυνατότητα μεταφοράς της δήλωσης στον συνταγματικό νόμο 4178) έχουν δηλωθεί συνολικά 805.682 αυθαίρετα κτίσματα ή κτίσματα με αυθαιρεσία. Από αυτές τις δηλώσεις, άνω των 490.000 έχουν πληρώσει ήδη παράβολο (άρα θα ολοκληρώσουν την υπαγωγή) και 269.036 έχουν ήδη ολοκληρώσει την υπαγωγή. Παράλληλα από το ηλεκτρονικό σύστημα έχουν εκδοθεί 671.720 βεβαιώσεις για μεταβίβαση ακινήτων. Ακόμη σημειώνεται ότι ήδη 134 δηλώσεις έχουν χαρακτηριστεί άκυρες καθώς από τον έλεγχο των στοιχείων έχει προκύψει ανακριβής δήλωση και έχει ζητηθεί από την οικεία Υπηρεσία Δόμησης η ακύρωσή τους. Συνολικά από τις δηλώσεις αυθαιρέτων προκύπτει ότι το 75% των δηλώσεων αφορά κτίσματα με οικοδομική άδεια και το 25% των δηλώσεων αφορά κτίσματα χωρίς άδεια, δηλαδή παντελώς αυθαίρετα. Ακόμη προκύπτει ότι το 70 των δηλώσεων αφορά ακίνητα σε εντός σχεδίου περιοχές και το 30% σε ακίνητα εκτός σχεδίου. Επίσης το 22% των δηλώσεων αφορά κύρια και μοναδική κατοικία, το 60% άλλη κατοικία (δευτερεύουσα, εξοχική κλπ) και το υπόλοιπο 18% επαγγελματικές χρήσεις. Το μέσο πρόστιμο των νέων δηλώσεων ανέρχεται στο ποσό των 5.383 ευρώ ανά δήλωση, η μέση επιφάνεια κυρίων χώρων στα 75 τετραγωνικά και η μέση επιφάνεια βοηθητικών χώρων στα 31 τετραγωνικά. Συνολικά από τους νόμους περί αυθαιρέτων τα τελευταία 5 χρόνια έχουν ήδη εισπραχθεί άνω των 2,2 δισ. ευρώ και αναμένονται ακόμη άνω του 1 δισ. ευρώ από όσους έχουν ήδη υποβάλει δήλωση.

To Ιόνιο πέλαγος και οι ευκαιρίες για αγορές ελληνικών νησιών, αποτελούν θέμα αφιερώματος μεγάλων ξενων εφημερίδων. Αυτή τη φορά η ινδική έκδοση της Wall Street Journal αναφέρεται στο νησάκι Μόδι το οποίο ανήκει διοικητικά στην Ιθάκη. Σύμφωνα με το γνωστό μεσιτικό γραφεία Private Island, πρόκειται για το «ιδανικό για επενδύσεις με απεριόριστες δυνατότητες». Καταπράσινο και με κωνοειδές σχήμα, το Μόδι έχει έκταση όσο 51 γήπεδα ποδοσφαίρου και κοστολογείται στο 1,5 εκατομμύριο δολάρια. «Σε μικρή απόσταση από το Μόδι βρίσκεται η Ιθάκη, η πατρίδα του ήρωα του Ομήρου, Οδυσσέα» αναφέρει το ρεπορτάζ της εφημερίδας. «Παραδοσιακά, αυτού του είδους τα νησιά σπάνια βγαίνουν στην αγορά, καθώς μένουν στην ίδια οικογένεια και περνούν από γενιά σε γενιά. Όμως η προσέλκυση επενδυτών στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με τις αλλαγές στη φορολογία έχουν αλλάξει τα δεδομένα», αναφέρει ακόμα η Wall Street Journal. «Σε αυτό έχει συμβάλλει και η αγορά του Σκορπιού από την Εκατερίνα Ριμπολόβελβα, την 25χρονη κόρη του Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ», αναφέρεται επίσης. Σε κάθε περίπτωση, η αγορά ενός ελληνικού νησιού δεν θεωρείται εύκολη υπόθεση, καθώς όπως η WSJ σημειώνει χαρακτηριστικά, «η διαδικασία απόκτησης απαιτεί την υπερπήδηση τουλάχιστον 32 γραφειοκρατικών εμποδίων, ενώ σοβαρές επιπλοκές μπορεί να προκαλέσει και το καθεστώς της Ελλάδας σχετικά με τη δόμηση στις ακτές».

Άγνωστη είναι πλέον η ημερομηνία προκήρυξης του πρώτου τμήματος της γραμμής 4 του μετρό Αθηνών (Αλσος Βεϊκου – Γουδή), προϋπολογισμού περί το 1,2 δισ. ευρώ η οποία υποτίθεται πως θα είχε δημοπρατηθεί εντός του Δεκεμβρίου, ενώ το επίπεδο προετοιμασίας αποκαλύπτεται από αναθέσεις μελετών της τελευταίας στιγμής. Για να προκηρυχθεί το πρώτο τμήμα της γραμμής 4 του μετρό Αθηνών πρέπει, πάντως, να κλείσει το θέμα της χρηματοδότησης. Ο υπουργός Υποδομών Μιχάλης Χρυσοχοϊδης είχε ανακοινώσει πως το κόστος του 1,2 δισ. ευρώ θα καλυφθεί από 400 εκατ. ευρώ μέσω ΕΣΠΑ και 800 εκατ. ευρώ μέσω δανείου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Η τράπεζα, κατά το υπουργείο Υποδομών είναι θετική στη χρηματοδότηση, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει προχωρήσει στη συζήτηση του δανείου. Εκτός και αν στην Αττικό Μετρό αποφασίσουν να προκηρύξουν έργο χωρίς εξασφαλισμένη χρηματοδότηση. Το θέμα του σχεδιασμού της γραμμής 4 «ώστε οι σταθμοί να χωροθετηθούν εκεί που πρέπει» είχε θίξει προ τριμήνου ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης. Τότε είχε εισπράξει την απάντηση πως η χωροθέτηση των σταθμών είναι οριστική. Ειδικά για το πρώτο τμήμα (Αλσος Βεϊκου – Γουδή) η γραμμή θα έχει μήκος 11,7 χιλιόμετρα με 14 σταθμούς (Αλσος Βεϊκου, Γαλάτσι, Κυψέλη, Δικαστήρια, Λεωφ. Αλεξάνδρας, Εξάρχεια, Ακαδημία, Κολωνάκι, Ευαγγελισμός, Καισαριανή, Νήαρ Ηστ, Ιλίσια, Ζωγράφου, Γουδή). Η διοίκηση της Αττικό Μετρό προχώρησε προ ημερών στην υπογραφή σύμβασης για τις γεωλογικές και γεωτεχνικές έρευνες και μελέτες στα τμήμα «Ευαγγελισμός – Βύρωνας – Ηλιούπολη» και «Αλσος Βεϊκου – Ευαγγελισμός» της γραμμής 4. Ακόμα και αν τις επόμενες ημέρες δημοσιευθεί πρόσκληση, οι ημερομηνίες υποβολής προσφορών θα είναι αρκετά μακρινές (από Φθινόπωρο και βλέπουμε...) και θα επιδέχονται παρατάσεως.