Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης χιλιάδες δανειολήπτες έχουν πρόβλημα να πληρώνουν τα στεγαστικά τους δάνεια. Ποιός έφταιγε; Όλα δείχνουν ότι την μεγαλύτερη ευθύνη είχαν οι τράπεζες με τα προϊόντα που παρείχαν τα οποία επέτρεψαν σε πολλούς να δανειστούν παραπάνω απο τις οικονομικές τους δυνατότητες χωρίς ταυτόχρονα να κατανοούν τους κινδύνους που αναλάμβαναν. Φυσικά μερίδιο ευθύνης είχαν και οι δανειολήπτες που υπερεκτίμησαν τις δυνατότητες τους. Προσπαθήσαμε να καταγράψουμε τα δάνεια παγίδες που μέσα τους έπεσαν οι δανειολήπτες.

1. Δάνεια χαμηλής εκκίνησης. Πρόκειται για δάνεια που ξεκινούν με ένα χαμηλό επιτόκιο για τα πρώτα δύο έως πέντε έτη που επιτρέπουν την αγορά ενός μεγαλύτερου σπιτιού . Μετά από δύο έως πέντε έτη όταν το επιτόκιο επανέρχεται στα κανονικά επίπεδα τοτε αρχίζουν τα προβλήματα εξυπηρέτησης.

2. Μηδεν Προκαταβολή Κατά τη διάρκεια της περιόδου της ευημερίας μπορούσες να αγοράσεις χωρις ίδια συμμετοχή.Αν και αυτό ακούγεται ως ελκυστικό κρύβει κινδύνους αφού ο σκοπός μιας προκαταβολής είναι διττός. Πρώτον, μειώνει το ποσό των χρημάτων που χρωστάτε σε ένα σπίτι. Δεύτερον, μια προκαταβολή εξασφαλίζει καλύτερους όρους. Αποτέλεσμα όταν ήλθε η κρίση το ποσό των δόσεων να είναι τόσο υψηλό ώστε πολλοί να βρεθούν εκτεθειμένοι

3. Δάνεια με "κρυμμένα χαρτιά" Κατά την διάρκεια των χρόνων της έκρηξης της στεγαστικής πίστης οι περισσότερες τράπεζες δεν εφάρμοζαν τους κανόνες πιστοληπτικού κινδύνου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα είτε να δέχονται στοιχεία για το εισόδημα που δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα είτε χορηγώντας δάνεια σε ήδη υπερχρεωμένους καταναλωτές να κάνουν την εξυπηρέτηση τους αδύνατη. Με την κρίση , όλα αυτά τα προβλήματα αναδείχθηκαν με θύματα τους οφειλέτες.

4. Μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας δάνεια Η μεγάλη διάρκεια των δανείων μπορεί να περιορίζει την αρχική δόση και να έχουν νόημα για ένα εικοσάρη αλλά ο κίνδυνος είναι σημαντικός . Πρώτον για ένα δάνειο 30 ετών στα πρώτα 15 χρόνια θα πληρώνουν μόνο τόκους ενώ η αξία του σπιτιού θα μειώνεται σε σύγκριση με ένα καινούργιο με τα ίδια χαρακτηριστικά. Απο την άλλη πλευρά μπορεί να διασφαλίσει κανείς ότι για 30 χρόνια θα έχει δουλειά;

5. Εξωτικά δάνεια. Πληρώνετε μόνο τόκους. Χωρίς καμμία πληρωμή για τα τρία πρώτα χρόνια. Εσείς ρυθμίζετε τις δόσεις σας. Αυτά ήταν μερικά απο τα δάνεια που διαφήμιζαν οι τράπεζες προκειμένουν να προσελκύσουν πελάτες αλλά κανείς δεν έλεγε ότι αυτά τα χρήματα που δεν πλήρωναν τώρα θα τα πλήρωναν αργότερα με "καπέλο". Πρόκειται για αύξηση του ποσού που οφείλετε κάθε μήνα μέχρι το χρέος να σας συντρίψει αφού είτε δεν θα είναι εφικτή η δόση του δανείου είτε η αξία του σπιτιού θα είναι μικρότερη απο την οφειλή.

Τα επιτόκια του ευρώ θα μείνουν στα σημερινά ιστορικά χαμηλά επίπεδα για τουλάχιστον ένα χρόνο. Την εκτίμηση αυτή διατυπώνουν κορυφαίοι οικονομικοί αναλυτές αναφερόμενοι στην πορεία των επιτοκίων. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το κόστος χρήματος που πληρώνουν οι δανειολήπτες θα μείνει αμετάβλητο αφού οι περισσότερες τράπεζες διαμορφώνουν την τιμολογιακή τους πολιτική με βάση τα στοιχεία κόστους . Αυτό σημαίνει ότι στην διάρκεια του επόμενου δωδεκαμήνου το κόστος των στεγαστικών δανείων αν και δεν θα σημειώσει αξιοσημείωτες μεταβολές εντούτοις είναι πολύ πιθανό να σημειώσει αύξηση της μίας ποσοστιαίας μονάδαs. Από την άλλη πλευρά, σίγουρα όσοι έχουν στεγαστικά δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου με βάση το επιτόκιο της ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας είναι λιγότερο εκτεθειμένοι στην αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης του δανείου σε σχέση με εκείνους που το επιτόκιο του βασίζεται στην διατραπεζική αγορά . Σε κάθε περίπτωση όμως, τα ιδιαίτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία καθιστούν τις εξελίξεις στο κόστος χρήματος ανεξάρτητες από την νομισματική πολιτική που θα ακολουθηθεί στην ευρωζώνη . Αυτό αποτελεί ένα ακόμα κίνδυνο για την ανάκαμψη της αγοράς , καθώς η ΕΚΤ στην πολιτική των επιτοκίων της λαμβάνει υπόψη τους ευρωπαϊκούς ρυθμούς ανάκαμψης και την πορεία του πληθωρισμού. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι μπορεί να προχωρήσει σε αύξηση των επιτοκίων αν διαπιστώσει ότι η οικονομία της ευρωζώνης απειλείται από υπερθέρμανση ανεξάρτητα από το αν η ανάπτυξη στην Ελλάδα είναι αρνητική. Μία τέτοια εξέλιξη φυσικά θα καταστήσει την διαδικασία ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας αλλά και της αγοράς ακινήτων ακόμα πιο δύσκολη.

Μικρή άνοδο σημείωσαν τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων τον Αύγουστο ενώ τα επιτόκια των καταθέσεων παρέμειναν σταθερά. Αναλυτικότερα, τα μέσα επιτόκια των καταθέσεων μίας ημέρας από νοικοκυριά και επιχειρήσεις παρέμειναν ουσιαστικά αμετάβλητα τον Αύγουστο του 2010 στο 0,44% και 0,32% αντίστοιχα. Αντίθετα, το μέσο επιτόκιο των καταθέσεων από νοικοκυριά με συμφωνημένη διάρκεια έως 1 έτος παρουσίασε μικρή πτώση 5 μονάδων βάσης και διαμορφώθηκε στο 3,66%. Όσον αφορά τα επιτόκια των δανείων, το μέσο επιτόκιο των καταναλωτικών δανείων χωρίς καθορισμένη διάρκεια (κατηγορία που περιλαμβάνει τα δάνεια μέσω πιστωτικών καρτών, τα ανοικτά δάνεια και τις υπεραναλήψεις) παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητο και διαμορφώθηκε στο 14,31%. Το μέσο επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων χωρίς καθορισμένη διάρκεια παρουσίασε περαιτέρω σημαντική άνοδο τον Αύγουστο του 2010 κατά 23 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 6,56%. Άνοδο κατά 4 μονάδες βάσης παρουσίασε και το μέσο επιτόκιο των δανείων χωρίς καθορισμένη διάρκεια που χορηγούνται στους ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις το οποίο και διαμορφώθηκε στο 9,11%. Το μέσο επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων συγκεκριμένης διάρκειας με επιτόκιο κυμαινόμενο ή σταθερό για μέχρι 1 έτος και για μικρά σχετικώς ποσά (μέχρι 1 εκατ. ευρώ), σημείωσε περαιτέρω άνοδο κατά 13 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 5,87%. Αντίθετα, το μέσο επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων για μεγάλα σχετικώς ποσά (άνω του 1 εκατ. ευρώ) παρουσίασε πτώση κατά 22 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 4,51%. Το μέσο επιτόκιο των στεγαστικών δανείων με επιτόκιο κυμαινόμενο ή σταθερό έως 1 έτος σημείωσε περαιτέρω άνοδο κατά 13 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε τον Αύγουστο του 2010 στο 3,67%, ενώ αντίθετα, το μέσο επιτόκιο των στεγαστικών δανείων με επιτόκιο σταθερό πάνω από 1 και μέχρι και 5 έτη σημείωσε περαιτέρω πτώση κατά 19 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 4,33%. Μικρή άνοδο σημείωσαν τον Αύγουστο του 2010 τα επιτόκια που εφαρμόζονται στα υφιστάμενα υπόλοιπα των σημαντικότερων κατηγοριών καταθέσεων, ενώ μικτές τάσεις παρατηρήθηκαν στα μέσα επιτόκια που εφαρμόζονται στα υφιστάμενα υπόλοιπα των δανείων Ειδικότερα, τόσο το μέσο επιτόκιο καταθέσεων από τα νοικοκυριά με διάρκεια έως 2 έτη όσο και το μέσο επιτόκιο των αντίστοιχων καταθέσεων από επιχειρήσεις, παρουσίασαν άνοδο τον Αύγουστο του 2010 (κατά 6 και 3 μ.β. αντίστοιχα) και διαμορφώθηκαν στο 3,37% και 3,58% αντίστοιχα. Το μέσο επιτόκιο των στεγαστικών δανείων με διάρκεια άνω των 5 ετών παρουσίασε μικρή πτώση κατά 3 μ.β. και διαμορφώθηκε στο 3,64%, ενώ το μέσο επιτόκιο της αντίστοιχης διάρκειας των επιχειρηματικών δανείων και αυτών προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις παρέμειναν ουσιαστικά αμετάβλητα και διαμορφώθηκαν στο 4,35% και 5,32% αντίστοιχα.

Φανταστείτε στεγαστικά δάνεια με μηδενικό επιτόκιο! Αν και στην Ευρώπη ακούγεται ως ιστορία επιστημονικής φαντασίας στις ΗΠΑ δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ως εφικτή αυτή την προοπτική. Αιτία , η πρόσφατη ανακοίνωση της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ (FED) ότι είναι έτοιμη να πάρει έκτακτα μέτρα ενίσχυσης της οικονομίας. Ήδη , δεν είναι λίγοι εκείνοι που προτείνουν τα επιτόκια για την χρηματοδότηση της αγοράς σπιτιού να πέσουν στο 0%. Δεν είναι απίθανο λένε κάποιοι , με την προϋπόθεση ότι αυτό θα ισχύσει για κάποιο χρονικό διάστημα της ζωής του δανείου και ο δανειολήπτης δεν θα απολαμβάνει μηδενικό επιτόκιο σε όλη την διάρκεια, υποστηρίζουν κάποιοι μεσίτες , και επισημαίνουν ότι σε περιόδους αποπληθωρισμού μία τέτοια προοπτική δεν θα πρέπει να αποκλειστεί. Κατηγορηματικά αντίθετοι εμφανίζοντια οι τραπεζίτες οι οποίοι συνδέουν το μηδενικό επιτόκιο με τις αποδόσεις των χρημάτων των τραπεζών. Αν συνυπολογιστούν και τα ασφάλιστρα κινδύνου τότε οι αποδόσεις θα είναι αρνητικές και αυτό σημαίνει πολλά για τους μετόχους αλλά και για τους ασφαλισμένους οι οποίοι προσδοκούν και προσβλέπουν σε μεγιστοποίηση των αποδόσεων των κεφαλαίων που επενδύουν. "Ποιός θα αγόραζε ασφάλεια με μηδενική ασφάλεια ;" επισημαίνουν θέλοντας με το τρόπο αυτό να υπογραμμίσουν ότι τα μηδενικά επιτόκια θα έχουν αλλυσιδωτές αρνητικές επιπτώσεις σε όλο το φάσμα του χρηματιπιστωτικού κλάδου.