Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία οι τιμές των ακινήτων στην Κύπρο μειώθηκαν το τέταρτο τρίμηνο του 2013 κατά 9,4% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο καταγράφοντας τη δεύτερη χειρότερη επίδοση μεταξύ των 28 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η μείωση μάλιστα σε επιταχύνθηκε το τελευταίο τρίμηνο του 2013 σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο όπου οι τιμές είχαν μειωθεί κατά 8%. Τη μεγαλύτερη μείωση είχαν το τέταρτο τρίμηνο του 2013 οι τιμές των ακινήτων στη νεοενταχθείσα Κροατία, ενώ πέραν από την Κύπρο πτώση καταγράφηκε σε Ισπανία, Ιταλία και Ολλανδία. Στην ευρωζώνη οι τιμές μειώθηκαν κατά 1,4% σε σχέση με το τέταρτο τρίμηνο του 2012 ενώ στην ΕΕ η μείωση περιορίστηκε στο 0,1%. Τις μεγαλύτερες αυξήσεις σημείωσαν οι τιμές των ακινήτων στις Εσθονία (+15,6%) Λετονία (+7,9%) και Σουηδία (+7%).

Στην βαθιά κατάψυξη παραμένει για τέταρτο συνεχόμενο μήνα η κτηματαγορά καθώς παρά τις αλλαγές στη νομοθεσία για τον υπολογισμό του φόρου υπεραξίας ακόμη δεν έχει γίνει ούτε μια μεταβίβαση. Ο λόγος; Δεν έχει εκδοθεί η προβλεπόμενη από το νόμο νέα υπουργική απόφαση για τον τρόπο εφαρμογής του φόρου υπεραξίας μετά τις αλλαγές που έγιναν! Οι συμβολαιογράφοι εξακολουθούν να δηλώνουν αδυναμία πραγματοποίησης μεταβιβάσεων καθώς χωρίς τη διευθέτηση κρίσιμων λεπτομερειών αναφορικά με τον τρόπο υπολογισμού του φόρου υπεραξίας οι σχετικές δηλώσεις δεν μπορούν να συμπληρωθούν ενώ δεν μπορεί να υπολογιστεί και ο ακριβής φόρος. Στις 7 Απριλίου δημοσιεύτηκε στο φύλλο εφημερίδας της κυβέρνησης το πολυνομοσχέδιο το οποίο περιελάμβανε και τις διατάξεις για τη «διόρθωση» του τρόπου υπολογισμού του φόρου υπεραξίας καθώς και για τη διευθέτηση πολλών ειδικών περιπτώσεων όπως είναι η πώληση ακινήτων που αποκτήθηκαν με χρησικτησία, αντιπαροχή ή αποκτήθηκαν μετά από οικοδόμηση με αυτεπιστασία του ιδιοκτήτη. Παρά τη δημοσίευση του νόμου, ωστόσο, οι συμβολαιογράφοι εξέδωσαν ανακοίνωση τονίζοντας ότι είναι παντελώς αδύνατη η πραγματοποίηση μεταβιβάσεων διότι δεν έχει εκδοθεί η σχετική υπουργική απόφαση που προβλέπεται από το νόμο. Η υπουργική απόφαση θα περιλαμβάνει κρίσιμες ρυθμίσεις, όπως το ποσοστό αποπληθωρισμού της τιμής κτήσης ενός ακινήτου όπως προβλέπεται από το νόμο. Το αποτέλεσμα είναι να μην έχει πραγματοποιηθεί καμία μεταβίβαση όχι μόνο για τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2014 που τέθηκε σε ισχύ ο φόρος υπεραξίας στα ακίνητα, αλλά τουλάχιστον από τον Νοέμβριο του 2013. Και αυτό διότι οι αγοραστές πάγωσαν τις αγορές ακινήτων περιμένοντας τα τεθεί σε ισχύ ο μειωμένος συντελεστής υπολογισμού του φόρου μεταβίβασης (μειώθηκε από 8-10% σε 3%). Το πάγωμα των μεταβιβάσεων ακινήτων έχει προκαλέσει σημαντικό πλήγμα στην οικονομία καθώς εκτός από τους Έλληνες, υπάρχουν και ξένοι επενδυτές οι οποίοι έχουν αποφασίσει να τοποθετήσουν κεφάλαια στην ελληνική αγορά ακινήτων αγοράζοντας επαγγελματικά ακίνητα ή κατοικίες σε τουριστικές περιοχές.

Ποιά γεγονότα επηρέασαν την πορεία της αγοράς ακινήτων; Πρόσφατη έρευνα συνδύασε τις εξελίξεις στην οικονομία με την πορεία της αγοράς ακινήτων .

1 Καταγράφηκε πτώση στις τιμές όταν το 1990 κατέρρευσαν τα καθεστώτα της Αν. Ευρώπης, ενώ σημαντική ανάκαμψη παρατηρήθηκε από το 1997 και έπειτα. Εκτοτε, ακόμη και σε περιόδους χρηματιστηριακής κρίσης, ο κόσμος κατηύθυνε τα χρήματά του στα ακίνητα, με αποτέλεσμα την άνοδο των τιμών.

2 Στα ανώτατα επίπεδα αυξήσεων οι τιμές έφτασαν το 2002 με την κατασκευή του αεροδρομίου και της Αττικής Οδού και στη συνέχεια το 2006 με αφορμή την επιβολή ΦΠΑ στις πωλήσεις νεόδμητων. Και σταδιακά από το 2007 άρχισε η κατάρρευση με κύριους σταθμούς το σκάνδαλο της Lehman Brothers, το πρώτο Μνημόνιο και το «χαράτσι» μέσω της ΔΕΗ. Το 2012 καταγράφηκε και η μεγαλύτερη πτώση στις τιμές, η οποία συνεχίστηκε και πέρυσι.

3 Είναι χαρακτηριστικό ότι την περίοδο 1989-2013 η αύξηση των πραγματικών αξιών των ακινήτων ήταν 17% και των ονομαστικών 400%. Ο πληθωρισμός από το 1989 μέχρι το 1996 ήταν ιδιαίτερα υψηλός (μέσος όρος 14%), με αποτέλεσμα οι πραγματικές αξίες των ακινήτων να είναι πολύ μικρότερες από τις ονομαστικές. Η μέση ετήσια πραγματική απόδοση ήταν 0,7%, ενώ η μέση ετήσια ονομαστική απόδοση 7%.

4 Σε ό,τι αφορά τη σύγκριση των πραγματικών αξιών ακινήτων και του πραγματικού ΑΕΠ παρατηρείται ότι το δεύτερο αυξήθηκε την περίοδο 1989-2013 κατά 23% ή 0,9% ετησίως, ενώ οι αξίες των ακινήτων 17% ή 0,7% ετησίως, υπάρχει δηλαδή μια συσχέτιση κατά 93%.

5 Συσχέτιση 93% υπάρχει και με το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών που το ίδιο διάστημα αυξήθηκε 35% ή 1,3% ανά έτος, ενώ οι αξίες των ακινήτων αυξήθηκαν 17% ή 0,7% ανά έτος, ενώ η ανεργία αυξήθηκε από το 7% στο 27%.

6 Στα δάνεια υπάρχει συσχέτιση 72%, καθώς η στεγαστική πίστη αυξήθηκε κατά 3.741% το 1989-2013.

Σε νέα επίπεδα – ρεκόρ ανήλθαν οι τιμές κατοικίας στη Βρετανία, για δεύτερο συνεχή μήνα τον Απρίλιο, εξαιτίας της έλλειψης ακινήτων προς πώληση σε μια περίοδο υγιούς διαθεσιμότητας πιστώσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Rightmove, η μέση τιμή μιας κατοικίας στη χώρα αυξήθηκε κατά 2,6% από τον προηγούμενο μήνα και διαμορφώθηκε στις 262.594 στερλίνες. Συγκριτικά με τον Απρίλιο του 2013, οι τιμές εμφανίζονται αυξημένες κατά 7,3%, που συνιστά τη μεγαλύτερη ετήσια άνοδο από τον Οκτώβριο του 2007.