Το ιστορικό κέντρο (Σταδίου, Ερμού και Πειραιώς), η ευρύτερη περιοχή των Εξαρχείων, το Κουκάκι και ο Νέος Κόσμος είναι οι περιοχές της Αθήνας με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση διαμερισμάτων τα οποία διατίθενται προς βραχυπρόθεσμη ενοικίαση, μέσω Airbnb, σύμφωνα με δημοσίευμα της «Καθημερινής». Όπως αναφέρεται, σύμφωνα με στοιχεία του ανεξάρτητου φορέα Inside-Airbnb, που καταγράφει τις σχετικές αγγελίες, στην περιοχή της Πλάκας και του ιστορικού κέντρου καταγράφονται σήμερα 681 αγγελίες διαμερισμάτων και κατοικιών, ενώ στη δεύτερη θέση με 500 ακίνητα βρίσκεται η περιοχή των Εξαρχείων (περιλαμβάνονται οι περιοχές Μουσείο και Νεάπολη). Στην τρίτη θέση, με 343 ακίνητα, βρίσκεται το Κουκάκι. Τα Εξάρχεια ειδικά φαίνονται να αναδεικνύονται σε μια από τις πιο δυναμικές περιοχές για βραχυπρόθεσμη ενοικίαση κατοικιών σε τουρίστες: Ενδεικτικά, στελέχη της αγοράς ακινήτων ανέφεραν στην «Καθημερινή» την περίπτωση Κινέζου επενδυτή που σε συνεργασία με τοπικό μεσιτικό γραφείο προχώρησε στη σταδιακή απόκτηση 100 διαμερισμάτων στην ευρύτερη περιοχή προς εκμετάλλευσή τους μέσω πλατφορμών βραχυπρόθεσμης ενοικίασης. Συνολικά στην ευρύτερη περιοχή του κέντρου της Αθήνας καταγράφονται σχεδόν 5.150 αγγελίες διαμερισμάτων, ενώ βάσει πρόσφατης μελέτης της Grant Thornton για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, υπολογίζεται πως ο συνολικός αριθμός των ακινήτων που έχουν καταχωρισθεί προς εκμίσθωση μέσω τέτοιων ηλεκτρονικών πλατφορμών ανέρχεται σε 42.155 πανελλαδικά. Επίσης, Επιπλέον, 21.716 ακίνητα εκμισθώνονται ως τουριστικά καταλύματα (διαθέτουν το σχετικό σήμα του ΕΟΤ), ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των κατοικιών και διαμερισμάτων που διατίθενται προς εκμετάλλευση στα 63.871.

Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Housing Europe, της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας για τη Δημόσια, Συνεταιριστική και Κοινωνική Στέγη, η Ελλάδα έχει τα μεγαλύτερα έξοδα κατοικίας ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών της, συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα το ποσοστό των νοικοκυριών τα οποία δαπανούν περισσότερο από το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός τους για την κάλυψη αναγκών στέγασης έχει εκτιναχθεί σε σχεδόν 41%, τη στιγμή που ο ευρωπαϊκός μέσος όρος δεν ξεπερνάει το 11,3%. Μάλιστα, η τάση είναι διαρκώς επιδεινούμενη, δεδομένου ότι πριν από δύο χρόνια το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα διαμορφωνόταν σε 33%. Ως έξοδα στέγασης υπολογίζονται το ενοίκιο για τους ενοικιαστές ή η δόση του στεγαστικού δανείου για τους ιδιοκτήτες, όπως επίσης και οι δαπάνες θέρμανσης, ύδρευσης, ηλεκτρικής ενέργειας, τηλεφωνίας και κοινοχρήστων. Αν όμως συνυπολογίσει κανείς και την εκτόξευση της φορολογικής επιβάρυνσης, αντιλαμβάνεται ότι η κατοχή κατοικίας στην Ελλάδα συνιστά πλέον ένα κόστος το οποίο λίγα νοικοκυριά μπορούν πλέον να καλύψουν, χωρίς να προβούν σε σοβαρές περικοπές άλλων εξόδων. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2010 μέχρι το 2015, οι φόροι κατοχής ακινήτων αυξήθηκαν έξι φορές, από τα 500 εκατ. ευρώ σε 3 δισ. ευρώ, ενώ το 2016 αυξήθηκαν εκ νέου σε 3,5 δισ. ευρώ. Την ίδια στιγμή, τα έσοδα των νοικοκυριών υποχώρησαν σημαντικά (π.χ. μειώσεις μισθών και συντάξεων), ενώ άνοδο καταγράφουν και άλλες δαπάνες που συνδέονται με το ακίνητο, όπως ρεύμα, πετρέλαιο θέρμανσης. Το αποτέλεσμα είναι να έχει διευρυνθεί ακόμα περισσότερο το χάσμα σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, όπου κατά το συγκεκριμένο διάστημα η οικονομική επιβάρυνση για δαπάνες κατοικίας δεν παρουσίασε ιδιαίτερη μεταβολή. Είναι χαρακτηριστικό ότι η δεύτερη χειρότερη επίδοση μετά την Ελλάδα εντοπίζεται στη Ρουμανία, όπου όμως το αντίστοιχο ποσοστό των υπερβολικά επιβαρυμένων οικονομικά νοικοκυριών είναι λιγότερο από 20%. Στην περίπτωση της Ελλάδας, το ακόμα πιο ανησυχητικό, και σε επίπεδο κοινωνικής συνοχής, είναι ότι το σχετικό ποσοστό εκτινάσσεται σε πάνω από 90% στα νοικοκυριά τα οποία βρίσκονται στην πιο επαχθή οικονομική θέση, δηλαδή το εισόδημά τους είναι μικρότερο του 60% του μέσου εισοδήματος. Αλλο ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της έρευνας, η οποία παρουσιάζεται σήμερα στις Βρυξέλλες, είναι η πτώση του ποσοστού της ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα, το οποίο έχει υποχωρήσει πλέον σε 73,9%, που είναι και το χαμηλότερο διαχρονικά και προσεγγίζει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 69,3%. Εκτός όμως από την κατοχή ακινήτων, σε οικονομικό άχθος τείνει να εξελιχθεί και η ενοικίαση κατοικίας. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας του Housing Europe, στην Ελλάδα το κόστος ενοικίασης ως ποσοστό επί του εισοδήματος έχει εκτιναχθεί σε 28,57% σήμερα, έναντι 24,8% το 2010. Μεγάλη αύξηση έχει καταγραφεί επίσης στην Πορτογαλία (18,08% από 10,58%), ακόμη μία χώρα που ακολούθησε πολιτική οικονομικής λιτότητας. Τα παραπάνω στοιχεία καταγράφονται σε μια περίοδο κατά την οποία οι τιμές των ενοικίων έχουν υποχωρήσει κατά μέσον όρο 30%-40% πανελλαδικά, κάτι το οποίο σημαίνει ότι η ανοδική πορεία των σχετικών ποσοστών οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην υποχώρηση των εισοδημάτων των νοικοκυριών στην Ελλάδα.

Στη Σικελία πωλούνται παλιά σπίτια για ένα ευρώ. Ο αγοραστής έχει την υποχρέωση μέσα σε τρία χρόνια να το αναπαλαιώσει και να καταβάλει 5.000 ευρώ στο δήμο. Μπορεί αυτή η προσφορά να σώσει τις ερειπωμένες πόλεις; Στη Γκάντζι ένα σπίτι κοστίζει όσο και ένας εσπρέσο. Η Εγκίντια ντε Μπενεντίκτις δεν πίστευε στα μάτια της όταν διάβασε την είδηση. «Είναι δυνατόν; Πρέπει οπωσδήποτε να το δούμε» είπε στο σύζυγό της και πέταξαν από το Βέλγιο στη Σικελία. Και ήταν αλήθεια: σε ένα μικρό δήμο ανάμεσα στο Παλέρμο και την Κατάνια, πωλούνται σπίτια για ένα ευρώ. Η Γκάντζι βρίσκεται σε μια ήσυχη περιοχή, δύο ώρες μακριά με το αυτοκίνητο από το Παλέρμο. Η πόλη χτίστηκε πάνω στους βράχους και σήμερα μένουν ακόμα 6.700 άνθρωποι. Στο ιστορικό κέντρο της πόλης ο χρόνος έχει σταματήσει στο Μεσαίωνα. Ανάμεσα στα τείχη της πόλης, τις αμέτρητες εκκλησίες και τα στενά σοκάκια ο κόσμος που κυκλοφορεί είναι πάντως λιγοστός. Η θέα είναι μαγευτική ατενίζοντας την Αίτνα και τα γραφικά μονοπάτια. Μόνο που από την ωραία θέα δεν μπορεί να ζήσει κανείς. Γι αυτό πολλοί προτιμούν να φύγουν σε άλλες πόλεις. Ο δήμαρχος της πόλης Φραντσέσκο Πάολο Μιλιάτσο είναι πολύ περήφανος για την ιδέα να ξαναζωντανέψει την πόλη πουλώντας παλιά σπίτια για ένα μόνο ευρώ. Ο αγοραστής έχει την υποχρέωση μέσα σε τρία χρόνια να το αναπαλαιώσει και να καταβάλλει 5.000 ευρώ στο δήμο. Ο στόχος σύμφωνα με τον δήμαρχο είναι «να πάρει και πάλι αξία το ιστορικό κέντρο, να αυξηθεί ο πληθυσμός και να στηριχθούν οι τοπικές επιχειρήσεις».Μέχρι στιγμής έχουν πουληθεί περίπου εκατό σπίτια για ένα ευρώ, από τότε που είχε την ιδέα ο προκάτοχός του σημερίνου δημάρχου Τζουζέπε Φεραρέλο. Το σχέδιο έχουν αρχίσει να αντιγράφουν η Τοσκάνη ή το Λάτιο. Τα παλιά, ερειπωμένα σπίτια ανήκουν στους ιδιοκτήτες τους, οι οποίοι έχουν υποσχεθεί στο δήμο ότι θα τα πουλήσουν για ένα ευρώ. Στην ιστοσελίδα του δήμου μάλιστα περιγράφονται τριάντα τέτοια ακίνητα και μπορεί κανείς να αποκομίσει μια πρώτη εντύπωση. Η 69χρονη ντε Μπενεντίκτις που αγόρασε το σπίτι πάντως πριν από τρία χρόνια δηλώνει πως έπρεπε να γίνει πολλή δουλειά. Το ζευγάρι από το Βέλγιο επένδυσε 75.000 ευρώ για την αναπαλαίωσή του. Τα σπίτια πρέπει στην ουσία να ξαναγίνουν από την αρχή. Χρειάζονται ηλεκτρολογικές και υδραυλικές εγκαταστάσεις, θέρμανση, κουφώματα και ένα σωρό άλλα πράγματα. Το πείραμα στην Γκάντζι έχει σίγουρα ενδιαφέρον, αλλά θα πρέπει να το σκεφθεί κανείς καλά πριν κάνει το τελικό βήμα.

Πριν ξεσπάσει η κρίση, οι περισσότεροι άνθρωποι όταν μιλούσαν για την οικονομία είχαν ως μόνιμη επωδό την φράση: "συγγνώμη δεν καταλαβαίνω απο οικονομικά". Φυσικά, απο καιρού εις καιρόν υπήρχαν μερικά διαλλείματα. Ετσι κάθε φορά που ένα μείζον οικονομικό γεγονός εμφανίζονταν, ξεφύτρωναν αίφνης εκατοντάδες χιλιάδες "ειδικοί" οι οποίοι μπορούσαν να "αναλύσουν" με ευκολία τους δυσνόητους χρηματιστηριακούς όρους, να "επιχειρηματολογήσουν" για την αγορά χρέους και να εξάρουν τα επενδυτικά οφέλη απο μία επένδυση σε κάποιο ακίνητο. Ξεδίπλωναν τις "γνώσεις" τους με τη σιγουριά του πιο φαντικού ιερέα, με την ευγγλωτία του πιο δεινού ρήτορα και την κατανόηση του πιο ευαίσθητου κοινωνικού λειτουργού. Η κριση σίγουρα άλλαξε τα πάντα: όλοι μας καταλάβαμε ότι η οικονομία είναι η καθημερινότητά τους:πόσα εισπράττουμε, πόσα ξοδεύουμε, πόσα μας λείπουν. Όσο μάλιστα βρίσκονταν πιο βαθειά στην δίνη της κρίσης, πρόσθεταν και άλλες παραμέτρους όπως: πόσο εύκολα και σε ποιά τιμή μπορεί να πουληθεί το χωραφάκι στο χωριό, πως θα βρεθούν τα χρήματα για τις σπουδές του παιδιού που τελειώνει το Λύκειο, πως θα γίνει να πληρώνει λιγότερα για το δάνειο... Και έτσι κατάλαβαν ότι η οικονομία είναι η ίδια τους η ζωή. Μόνο που κάποιοι προκειμένου να εμφανιστούν σπουδαίοι, χρησιμοποιούν περισπούδαστους όρους για να περιγράψουν απλά, καθημερινά πράγματα. Ακολουθώντας το μονοπάτι της απλότητας μπορεί πλέον να καταλάβει και να προβλέψει το αύριο χωρίς να είναι ειδικός και να φανταστεί τη ζωή του σε αυτό. Θέλετε ένα παράδειγμα; Τα κόκκινα δάνεια. Οι περισσότεροι συνειδητοποιούν σιγά σιγά τι σημαίνουν και πόσο μπορεί να αλλάξουν την καθημερινότητα τους. Όμως λιγότεροι συνειδητοποιούν το ευρος των επιπτώσεων που μπορεί να σηματοδοτούν αυτές οι δύο λέξεις. Αν όμως είχαν τη δυνατότητα να βρεθούν και να συζητήσουν με τον υποθηκοφύλακα του χωριού τους, τότε θα καταλάβαιναν ότι οι δύο αυτές λέξεις στην περίπτωση της Ελλάδας θα πρέπει να συνοδεύονται και απο δύο ακόμα: έγκλημα και αρπαγή. Πριν λίγο καιρό σ ένα νησί των Κυκλάδων και βρέθηκα σε μία χαλαρή συζήτησ με τον υποθηκοφύλακαέσκασε η "μπόμπα": ξέρεις πόσες υποθήκες έχουν μπεί σε ακίνητα του νησιού μέσα σε 10 χρόνια; με ρώτησε. Δεν περίμενε να του απάντήσω. Πάνω απο 3.500 χιλιάδες είπε. Ξέρεις πόσες υποθήκες ειχαν μπεί απο το 1870 έως το 1995; Κάτι παραπάνω απο 1.000, απάντησε ο ίδιος. Και αυτοί οι απλοί αριθμοί που αντιπροσωπεύουν σπίτια, χωράφια και οικόπεδα, φτάνουν για να συνειδητοποιήσει κανείς την εγκληματική πρακτική των τραπεζιτών αλλά και εκείνων που θεσμικά ήταν επιφορτισμένοι για να ελέγχουν αν τηρούν τις νόμιμες διαδικασίες. Αλλά οι αριθμοί αυτοί αν τους συνδυάσει κανείς με τα "κοράκια", τους πλειστηριασμούς και τους επενδυτές, φτάνουν για να προβλέψει τον θανάσιμο κίνδυνο που απειλεί την και τον καθένα ξεχωριστά, που έχει δανειστεί με εγγύηση κάποιο ακίνητο. Και σήμερα ο κίνδυνος να αλλάξει βίαια, προσχεδιασμένα και στυγνά το ιδιοκτησιακό καθεστώς ολόκληρων περιοχών, όχι μόνο τουριστικών αλλά και αγροτικών, δεν είναι καθόλου μακρυνό. Στην περίπτωση του δικού μου νησιού όπως τα υπολόγισα, αυτή η απειλή επικρέμεται πάνω στο 30% περίπου του κτιριακού αποθέματος και γύρω στο 10-20% της γης. Αν το καλοσκεφτεί κανείς, πρόκειται για μία κατάσταση που ξεπερνά τα στενά όρια μίας οικονομικής συναλλαγής. Τι άλλο χρειάζεται για να σκεφτεί και να συνειδητοποιήσει τι σημαίνει για έναν τόπο να εμφανιστούν απο το πουθενά νέοι "ιδιοκτήτες" οι οποίοι η μοναδική σχέση που έχουν με το χώμα και την ιστορία του είναι ...το γεμάτο πορτοφόλι και οι κορακοπαρέες. Και όσοι πιστεύουν ότι αυτό αφορά μόνο τα «κόκκινα», πλανώνται πλάνην οικτρά. Αργά ή γρήγορα τα επιτόκια θα ανέβουν και θα συμπαρασύρουν τις δόσεις και τότε θα έλθει η επόμενη γενιά των κοκκινισμένων. Οι κοκκινισμένοι της επόμενης γενιάς –ο διαχωρισμός δεν είναι χρονικός, αλλά σημειολογικός- θα κληθούν να επιβιώσουν σε ένα περιβάλλον –νομικό και διαχειριστικό-ανάλογο με εκείνο που βλέπουμε στις αμερικάνικες ταινίες όπου οι άνθρωποι ξεσπιτώνονται σε μία νύκτα. Και τότε κανείς δεν θα υπάρχει για να υπερασπιστεί ούτε τον ίδιο ούτε και τον τόπο.