Σήραγγα στον Υμηττό, νέους αυτοκινητοδρόμους, περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης - και της εξάπλωσης της πόλης -, παραμονή και εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων βιομηχανικών εγκαταστάσεων και την ενίσχυση του πόλου Κέντρου - Ελληνικού και Φαλήρου προβλέπει το νέο Ρυθμιστικό της Αθήνας, που βρίσκεται στα "συρτάρια" του υπουργού Περιβάλλοντος . Στο κείμενο υπάρχουν σημαντικές διαφορές από το κείμενο του καλοκαιριού. Τόσο για την κατασκευή νέων αυτοκινητοδρόμων - στο παλαιό προτεινόταν η αποφυγή της κατασκευής τους - όσο και για τη δημιουργία νέων υποδομών αναψυχής και νέων μορφών τουριστικών επενδύσεων αλλά και τη συνύπαρξη των βιομηχανικών εγκαταστάσεων με την κατοικία.

ΣΗΡΑΓΓΑ ΣΤΟΝ ΥΜΗΤΤΟ.

Στο νέο κείμενο του Ρυθμιστικού λαμβάνονται υπόψη τα έργα που προωθούνται από το υπουργείο Υποδομών. Οι νέοι αυτοκινητόδρομοι θα κατασκευαστούν στο 40% του αρχικού σχεδιασμού (τα 62 χιλιόμετρα που ανακοινώθηκαν το 2009 θα μειωθούν σε περίπου 25 χλμ.). Ετσι, όπως λένε από το υπουργείο Περιβάλλοντος, σε αυτή τη φάση τα έργα αφορούν: την επέκταση της Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου Υμηττού από τον κόμβο Κατεχάκη έως τον υφιστάμενο κόμβο Σακέτα• τη σύνδεση της περιοχής του Ελληνικού με το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος. Στα νέα σχέδια δεν προβλέπονται η σήραγγα από το Σακέτα προς την Αττική Οδό (θα κατασκευαστεί καινούργια από την Πλατεία Κύπρου στην Αργυρούπολη προς την Αττική Οδό) ούτε η μεσόγεια χάραξη προς Ραφήνα. Προβλέπεται η κατασκευή του οδικού άξονα Μάνδρας - Θήβας και η ζεύξη του Περάματος με τη Σαλαμίνα. ΑΠΕ. Στο νέο Ρυθμιστικό βλέπουν θετικά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα φωτοβολταϊκά στην Αττική με στόχο την παραγωγή ενέργειας. «Ωστόσο το κείμενο δεν θα λέει πως πρέπει να γίνει αυτό», λένε από το υπουργείο Περιβάλλοντος. Παράλληλα, την «πρωτοκαθεδρία» του Πειραιά στο θέμα των υποδομών για την ενίσχυση της κρουαζιέρας δεν φαίνεται να απειλούν το Φάληρο και το Λαύριο. Συγκριμένα, σχέδια για την ανάπλαση του Φαλήρου και του Λαυρίου δεν υπάρχουν. Υπήρχε απλώς η πρόθεση του υπουργείου Περιβάλλοντος.

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ.

Το νέο Ρυθμιστικό περιλαμβάνει παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της γκετοποίησης του Κέντρου της πόλης. Σε αυτό το πλαίσιο κινούνται και οι επεμβάσεις στην Πανεπιστημίου. Ο κεντρικός άξονας της πρωτεύουσας θα διαμορφωθεί έτσι ώστε να γίνει φιλικός προς τους πεζούς, χωρίς όμως να είναι πεζόδρομος. Κατά μήκος της Πανεπιστημίου θα περνά η γραμμή του τραμ από τη Λ. Αμαλίας προς τα Πατήσια, ενώ τα αυτοκίνητα και τα μέσα μαζικής μεταφοράς θα τη διασχίζουν κάθετα σε τέσσερα σημεία - θα επιτρέπεται η παρόδια εξυπηρέτηση. Οπως είναι γνωστό, το Ιδρυμα Ωνάση αναλαμβάνει τις δαπάνες για τον διαγωνισμό και για όλες τις μελέτες που πρέπει να εκπονηθούν μέχρι τη δημοπράτηση του έργου. Οι βιομηχανικές μονάδες.

Σε ό,τι αφορά τη βιομηχανία, δεν δίνεται η κατεύθυνση να φύγουν. Στόχος είναι η συνύπαρξη της βιομηχανίας στην πόλη με άλλες δραστηριότητες. Χαρακτηριστικές βιομηχανικές περιοχές στην Αττική είναι η Μάνδρα, η Ελευσίνα, ο Ασπρόπυργος και ο Ελαιώνας.

To Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής στην έκθεσή του επί του νομοσχεδίου για την "αξιοποίηση" της πρώην έκτασης του Ελληνικού και της Ακτής του Αγίου Κοσμά, το οποίο χτίζει 3,5 εκατομμύρια τετραγωνικών, αποφαίνεται ότι ο καθορισμός των γενικών χρήσεων γης και των όρων δόμησης είναι συνταγματικά επιτρεπτός μόνον αν στηρίζεται σε εξειδικευμένη επιστημονική μελέτη. Και στην περίπτωση του Ελληνικού δεν υπάρχει παρά μόνον το ακριβοπληρωμένο σκαρίφημα του Ισπανού αρχιτέκτονα Αθεμπίγιο (φίλου του Γ. Παπανδρέου). Το ακριβές συμπέρασμά της είναι: "Νομοθετική ρύθμιση με τέτοιο περιεχόμενο είναι συνταγματικώς επιτρεπτή μόνον εφόσον έχει ψηφισθεί μετά από εκτίμηση ειδικής για την προτεινόμενη ρύθμιση επιστημονικής μελέτης" με παραπομπή σε σειρά αποφάσεων του ΣτΕ 123/2007, 3838/2009, 415-418 /2001). Στη διαπίστωση αυτή καταλήγει αφού πρώτα εξηγεί, κατά τη νομολογία, τα εξής: "Με τις διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 τους Συντάγματος έχει αναχθεί σε συνταγματικά προστατευόμενη αξία το οικιστικό, φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον από το οποίο εξαρτάται η ποιότητα ζωής και η υγεία των κατοίκων των πόλεων και των οικισμών. Οι συνταγματικές αυτές διατάξεις απευθύνουν επιταγές στον νομοθέτη (κοινό ή κανονιστικό) να ρυθμίσει τη χωροταξική ανάπτυξη και πολεοδομική διαμόρφωση της χώρας με βάση ορθολογικό σχεδιασμό, υπαγορευόμενο από πολεοδομικά κριτήρια, σύμφωνα με τη φυσιογνωμία, τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες κάθε περιοχής.

Κριτήρια για τη χωροταξική αναδιάρθρωση και την πολεοδομική ανάπτυξη των πόλεων και των οικιστικών εν γένει περιοχών είναι η εξυπηρέτηση της λειτουργικότητας και της ανάπτυξης των οικισμών και η εξασφάλιση των καλύτερων δυνατών όρων διαβιώσεως των κατοίκων, κατ' ακολουθίαν τούτων απαγορεύεται, κατ' αρχήν, η λήψη μέτρων που επιφέρουν επιδείνωση των όρων διαβίωσης και υποβάθμιση του υπάρχοντος φυσικού ή του διαγραφόμενου από την ισχύουσα πολεοδομική νομοθεσία οικιστικού περιβάλλοντος. Η τήρηση της συνταγματικής αυτής επιταγής υπόκειται στον οριακό έλεγχο του ακυρωτικού δικαστή, ο οποίος οφείλει, βάσει των διδαγμάτων της κοινής πείρας, να σταθμίσει, σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, κατά πόσο υποβαθμίζεται το περιβάλλον. Ειδικότερα, κατά τον καθορισμό ή την τροποποίηση χρήσεων γης, οι οποίες αποτελούν ουσιώδες στοιχείο της κατά το άρθρο 24 του Συντάγματος επιβαλλομένης, κατά τα ανωτέρω, ορθολογικής χωροταξίας και πολεοδομίας και καθορίζουν την πολεοδομική φυσιογνωμία κάθε οικισμού, από την οποία, ενόψει και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του, εξαρτάται η λειτουργικότητά του, πρέπει να αναζητείται ο πλέον πρόσφορος τρόπος θεραπείας των πολεοδομικών αναγκών, δυνάμει γενικών και αντικειμενικών κριτηρίων, συναπτόμενων προς τον σεβασμό του περιβάλλοντος, την ασφάλεια, την υγιεινή και την αισθητική, αλλά και τη λειτουργικότητα των πόλεων και των οικισμών, την ικανότητά τους, δηλαδή, να επιτελούν την κύρια λειτουργία τους.

Λόγοι δε αναγόμενοι στην υφιστάμενη πραγματική κατάσταση και στην εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων λαμβάνονται υπόψη μόνο επιβοηθητικώς (ΣτΕ Ολομέλεια 3059/2009, 123/2007). Εξάλλου, κατά τη θέσπιση χωροταξικών και πολεοδομικών ρυθμίσεων, τόσο η διοίκηση όσο και ο κοινός νομοθέτης, οφείλουν, προκειμένου να επιτευχθεί ο ανωτέρω σκοπός της εξυπηρέτησης της λειτουργικότητας και της ανάπτυξης των οικισμών και της εξασφάλισης των καλύτερων όρων διαβίωσης, να λαμβάνουν υπόψη τα πορίσματα και τις εφαρμογές των επιστημών της χωροταξίας και της πολεοδομίας, αλλά και κάθε άλλης επιστήμης που αφορά τη συγκεκριμένη ρύθμιση". Όσο για το ειδικό σχέδιο "Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού - Αγίου Κοσμά", το οποίο θα εγκριθεί με Προεδρικό Διάταγμα και θα καθορίσει τις ειδικότερες ζώνες, τις επιτρεπόμενες χρήσεις κ.λπ., η Επιστημονική Επιτροπή υπαινίσσεται ότι δεν εντάσσεται σε κανέναν σχεδιασμό, όπως στο Ρυθμιστικό της Αθήνας, που αποβλέπει “στον σχεδιασμό και προγραμματισμό της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας". Επισημαίνει δε ότι για τα αντίστοιχα σχέδια "ολοκληρωμένης ανάπτυξης περιοχών ολυμπιακών έργων" τροποποιήθηκε με νόμο το Ρυθμιστικό και "προστέθηκε νέα κατηγορία υπερτοπικών πόλων με τις περιοχές στις οποίες είχαν χωροθετηθεί έργα για την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004". Υποδεικνύει δε πως "οι θεσπιζόμενες ρυθμίσεις πρέπει να εναρμονίζονται με τον συνολικό σχεδιασμό και να μην οδηγούν σε επιδείνωση των όρων διαβίωσης και υποβάθμιση του φυσικού ή του οικιστικού περιβάλλοντος" (ΣτΕ 3180.3181/2009). Αντισυνταγματική θεωρεί και την έγκριση των πολεοδομικών μελετών για την πολεοδόμηση περιοχών με Κοινή Υπουργική Απόφαση, όπως προβλέπει ο νόμος πλέον, αντί της πρακτική, να εγκρίνονται με Προεδρικό Διάταγμα το οποίο ελέγχεται ως προς τη νομιμότητά τους από το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Για του λόγου το αληθές παραθέτει τη νομολογία του ΣτΕ, βάσει της οποίας "η έγκριση ή η τροποποίηση των πολεοδομικών σχεδίων οποιασδήποτε κλίμακος και η θέσπιση με ρυθμίσεις κανονιστικού χαρακτήρα, πάσης φύσεως όρων δομήσεως, δεν μπορεί να θεωρηθεί ούτε ειδικότερο κατά την έννοια του άρθρου 43 παρ. 2 του Συντάγματος, αλλά ούτε και θέμα τοπικού ενδιαφέροντος ή τεχνικού η λεπτομερειακού χαρακτήρα. Συνεπώς οι ρυθμίσεις αυτές γίνονται μόνο με την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος και οι διατάξεις του άρθρου 10 του Ν. 3044/2002 (Α 197), με τις οποίες μεταβιβάστηκαν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στον υπουργό, δηλαδή σε άλλο όργανο της Διοικήσεως, πολεοδομικές αρμοδιότητες που δεν ανάγονται σε εντοπισμένη τροποποίηση σχεδίου ή σε πολεοδομικές εφαρμογές είναι αντίθετες προς τα άρθρα 43 παρ. 2 και 24 παρ. 2 του Συντάγματος παραπέμποντας σε πλήθος αποφάσεων του ΣτΕ.

Με βάση την η ανάπλαση της οδού Πανεπιστημίου προχωρά ο επανασχεδιασμός του κέντρου της Αθήνας. Σύμφωνα με το σχέδιο η Πανεπιστημίου θα διαμορφωθεί έτσι ώστε να γίνει φιλική προς τους πεζούς χωρίς όμως να είναι πεζόδρομος. Κατά μήκος της θα περνά η γραμμή του τραμ από τη Λ. Αμαλίας προς τα Πατήσια, ενώ τα αυτοκίνητα και τα μέσα μαζικής μεταφοράς θα τη διασχίζουν κάθετα σε τέσσερα σημεία - θα επιτρέπεται η παρόδια εξυπηρέτηση. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, τα Ι.Χ. αυτοκίνητα και τα ταξί θα εξυπηρετούνται μεν όταν κατευθύνονται προς το Κέντρο, αλλά θα αποτρέπεται η διαμπερής διέλευσή τους από αυτό. Η κυκλοφορία που κατέρχεται προς το Κέντρο από τη Βασιλίσσης Σοφίας θα διοχετευτεί στην οδό Ακαδημίας, η οποία αλλάζει κατεύθυνση.

Η άνοδος από την οδό Πειραιώς θα συνεχίσει όπως είναι σήμερα, από τη Σταδίου προς τη Φιλελλήνων. Παράλληλα, η Αγίου Κωνσταντίνου θα αντιστραφεί συνδέοντας τη δυτική είσοδο της Αθήνας με τη 3ης Σεπτεμβρίου. Η πρόσβαση από τη Λεωφόρο Συγγρού προς το Κολωνάκι θα γίνεται από τη Βασιλέως Κωνσταντίνου και τη Βασιλίσσης Σοφίας, ενώ μόνο η κίνηση προς το εμπορικό τρίγωνο (Αθηνάς - Ερμού και Σταδίου), τη Βουλή και την Πλάκα θα ακολουθεί τη Λεωφόρο Αμαλίας. Προβλέπονται επίσης εσωτερικός δακτύλιος εξυπηρέτησης και αναδιάρθρωση του συγκοινωνιακού δικτύου στο Κέντρο. Σύμφωνα με τους μελετητές, η μεγάλη έκταση που θα αποδοθεί κατά προτεραιότητα στους πεζούς από τη Λεωφόρο Αμαλίας μέχρι την Πατησίων - με έμφαση στην Πανεπιστημίου και την Πλατεία Ομονοίας - θα υποστηρίξει πολλές χρήσεις που θα είναι συμβατές με το εμπόριο, τις υπηρεσίες, την αναψυχή και τον πολιτισμό.

Στις χρήσεις θα περιλαμβάνονται και οροθετημένες εκτάσεις για τραπεζοκαθίσματα. Το τραμ που θα συνδέει την οδό Πατησίων με την Πανεπιστημίου και την Αμαλίας προβλέπεται να λειτουργεί και τη νύχτα σε αραιά δρομολόγια, ενώ εξετάζεται η δυνατότητα να επιτρέπεται μόνο τις νυχτερινές ώρες και η κυκλοφορία των ταξί στις λωρίδες του τραμ. Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την ανάπλαση της Πανεπιστημίου θα εξελιχθεί σε δύο στάδια. Στο πρώτο θα κατατεθούν οι ιδέες και θα επιλεγεί μικρός αριθμός μελετητών που θα διαγωνιστούν μεταξύ τους στο επόμενο στάδιο, από το οποίο θα προκύψει ο μελετητής του έργου. Η πρώτη φάση του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού θα διενεργηθεί μέσω της ιστοσελίδας www. rethinkathens. org/, που έχει διαμορφωθεί ειδικά γι' αυτό τον σκοπό. Η εγγραφή των ενδιαφερομένων και η αξιολόγησή τους από την κριτική επιτροπή του διαγωνισμού θα γίνουν μέσω της ιστοσελίδας. Οι προτάσεις που θα επιλεγούν για τη δεύτερη φάση θα ζητηθούν σε έντυπη μορφή. κατασκευή προβλέπεται να διαρκέσει ενάμιση - δύο χρόνια μετά τη δημοπράτηση.

Ηδη για την προετοιμασία του έργου συνεργάζονται τα υπουργεία Υποδομών και Περιβάλλοντος, η Αττικό Μετρό, η Περιφέρεια Αττικής και ο Δήμος Αθηναίων. Οπως έγινε γνωστό, η αρχιτεκτονική διαμόρφωση του δημόσιου χώρου είναι επιφανειακό έργο χαμηλού κόστους, περίπου 25 εκατ. ευρώ. Μεγαλύτερη είναι η δαπάνη για το συγκοινωνιακό έργο του τραμ.

Στο αέρα το Ρυθμιστικό της Αθήνας καθώς όλα δείχχνουν ότι μετά την παραίτηση του προέδρου του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ) Γιάννη Πολύζου, εγκαταλείπονται οι προτάσεις που περιλαμβάνονται στο σχέδιο που είχε ανακοινωθεί. Η νέα αντίληψη που επικρατεί περιλαμβάνει εντάξεις αρκετών χιλιάδων στρεμμάτων στα σχέδια πόλης, προσανατολίζεται η κυβέρνηση

Ο κ. Πολύζος απέδωσε την παραίτησή του στη κόντρα του με τον υπουργό Περιβάλλοντος κυρίως σε ό,τι αφορά στο σχέδιο για το «Ελληνικό» αλλά και στη διαφωνία του ως προς τις εισηγήσεις για ένταξη στο σχέδιο μεγαλύτερων επεκτάσεων στους αυτοκινητοδρόμους καθώς και στην πολιτική περί ανάσχεσης της πολεοδομικής επέκτασης της πόλης. Ως σημεία τριβής ανέφερε την αντίθεσή του στην υπόγεια σήραγγα της Αργυρούπολης στον Υμηττό, κάτι που ζητούσε τόσο το υπουργείο Υποδομών όσο και η ηγεσία του ΥΠΕΚΑ προκειμένου να «ενισχύει» το project του «Ελληνικού» με απευθείας οδική σύνδεση με το αεροδρόμιο. Ένα ακόμη σημείο τριβής ήταν η ζεύξη Περάματος - Σαλαμίνας. Το ρυθμιστικό που επεξεργάστηκε ο κ. Πολύζος προέβλεπε ακόμη μηδενικές εντάξεις στα σχέδια πόλης κάτι που προκάλεσε και την έντονη αντίδραση του ΤΕΕ. Προέβλεπε ακόμη την παροχή κινήτρων για την επιστροφή των κατοίκων στο υποβαθμισμένο κέντρο κάτι που δεν ήθελε και το υπουργείο Οικονομικών καθώς προέβλεπε την παροχή φορολογικών κινήτρων.