Γεννάδιος, Λομβέρδος, Κυριακού, Κοντόσταυλος, Δεληγιώργης,…. Τι ΄μπορεί να συνδέει όλα αυτά τα «μεγάλα» αυτά ονόματα; Η οδός Ακαδημίας, στην οποία βρίσκονταν τα μέγαρα και οι κατοικίες τους. Ο αθηναϊκός αυτός δρόμος όμως ο οποίος σήμερα αναζητά την χαμένη του ταυτότητα συγκέντρωνε και ένα μεγάλο κομμάτι της δημόσιας δραστηριότητας αφού εκεί στις αρχές του προηγούμενου αιώνα βρίσκονταν τα κτίρια του Δημοτικού Νοσοκομείου, του Πανεπιστημίου, του Στρατοδικείου ακόμα και η …φαρμακαποθήκη.

Τα περισσότερα από τα επιβλητικά αυτά κτίρια έγιναν θυσία στο βωμό της προσαρμογής της Αθήνας στα ευρωπαϊκά αστικά πρότυπα(;) των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων. Αποτέλεσμα, το τσιμέντο να έχει καταστρέψει όχι μόνο την αισθητική αλλά και την ιστορική γνώση των πολλών κατοίκων αυτής της πόλης.

Και όμως στις αρχές του 19^ου αιώνα η οδός Ακαδημίας ήταν ο πνεύμονας της πολιτικής και της οικονομικής ζωής της πόλης.

Περί το 1845 σε σχέδιο του αρχιτέκτονα Δημητρίου Ζέχου και σε οικόπεδο που πρόσφερε ο Γεώργιος Γεννάδιος κτίζεται επί της οδού Ακαδημίας η εκκλησία Ζωοδόχος Πηγή. Την ίδια περίπου περίοδο ο Γεννάδιος κτίζει το σπίτι του σε οικόπεδο που βρίσκεται στη συμβολή της Ακαδημίας με τη Χαριλάου Τρικούπη. Αρχικά στο κτίριο εγκαταστάθηκε η γαλλική αρχαιολογική σχολή .Στη συνέχεια σ΄αυτό βρήκε στέγη η Ιόνιος Σχολή αλλά και η δημόσια εμπορική σχολή. Δυστυχώς όμως το κτίριο αυτό κατεδαφίστηκε την δεκαετία του ΄80 για να δώσει τη θέση του σε κτίριο γραφείων. Στην άλλη πλευρά της γωνίας βρίσκονταν ένα διώροφο νεοκλασικό κτίριο με καταστήματα στο ισόγειο(κυρίως βιβλιοπωλεία). Λίγο παραπάνω και πριν την γωνία της Ακαδημίας με την Ιπποκράτους, ο τραπεζίτης Δ. Λομβέρδος, κτίζει το 1925 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Α. Ζάχου κτίριο για να στεγάσει την συλλογή βυζαντινών αρχαιοτήτων.

Στο οικοδομικό τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Ακαδημίας,Σολωνος,Ασκληπιού και Μασσαλίας βρίσκονταν το Δημοτικό Νοσοκομείο(σήμερα στεγάζει το Πνευματικό Κέντρο  του Δήμου Αθηναίων). Η θεμέλιος λίθος μπήκε το 1836 και η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 1842. Η έκταση των 9 στρεμμάτων στην οποία ανεγέρθηκε το νοσοκομείο ανήκε σε μεγάλα ονόματα της εποχής όπως : Νεγρεπόντη, Μωραϊτη, Δημητριάδη κ.α.

Ακριβώς στην διπλανή γωνία σε κτίριο του 1857 βρίσκονταν τα εργαστήρια του Πανεπιστημίου Αθηνών  Λίγο παραπάνω στην γωνία με την Ομήρου ήταν το μέγαρο Κυριακού, ένα διώροφο νεοκλασικό κτίριο ενώ στη γωνία με τη Βουκουρεστίου βρίσκονταν το μέγαρο Κοντοσταύλου με περιβόλι που έφθανε μέχρι την Βαλαωρίτου. Στη γωνία της Ακαδημίας με την Κριεζώτου βρίσκονταν το κτίτιο του Στρατοδικείου το οποίο κτίσθηκε με σχέδια του γάλλου αρχιτέκτονα E. TROUMP. Στην γωνία Ακαδημίας και  Κανάρη το 1890 κτίσθηκε σε σχέδια Τσίλλερ το μέγαρο Δεληγιώργη το οποίο μάλιστα σώζεται μέχρι σήμερα . Περί το 1860 στην γωνία Ακαδημίας και Βασιλίσσης Σοφία κτίζεται η στρατιωτική φαρμακαποθήκη το κτίριο της οποίας στη συνέχεια με διάφορες προσθήκες «φιλοξενεί» το υπουργείο Στρατιωτικών.

Σήμερα η Ακαδημίας δεν θυμίζει σε τίποτε το ένδοξο παρελθόν της αφού απ΄όλα αυτά έχουν απομείνει ελάχιστα κτίρια.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που συνδέουν την οικονομική ανάπτυξη της χώρας με την αγορά ακινήτων θεωρούν μάλιστα ότι η υπεραξία της Γής σε συνδυασμό με την επέκταση των αστικών κέντρων ήταν οι κινητήριοι μοχλοί για την δημιουργία πλούτου και εισοδήματος. Τους υποστηρικτές αυτής φαίνεται ότι τους δικαιώνει η τεράστια επέκταση των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας. Για να γίνει κατανοητό το πόσο καθοριστική ήταν η συμβολή της αγοράς ακινήτων στην οικονομική ανάπτυξη αρκεί να δει κανείς την σημερινή πόλη της Αθήνας και να τη συγκρίνει με αυτή πριν από 150 χρόνια περίπου. Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ( τις πρώτες δεκαετίες) η πόλη ήταν συγκεντρωμένη γύρω από τις οδούς Αιόλου και Ερμού. Στο σχέδιο πόλης ήταν ενταγμένες οι περιοχές που περικλείονταν σε ένα νοητό τραπέζιο με την μία πλευρά του πλευρά να είναι στη Κυψέλη, η άλλη του στο Ιλισό, η τρίτη την Αγίου Κωνσταντίνου και η τέταρτη τη Βασιλίσσης Σοφίας . Η πυκνότητα των κτιρίων μέσα στο τραπέζιο αυτό ήταν περιορισμένη.

Στην Ομόνοια δεν υπήρχαν , σύμφωνα με τους χρονικογράφους της εποχής παρά ελάχιστα μονώροφα ακίνητα. Ανύπαρκτη ήταν η Γ Σεπτεμβρίου όπως και η Αθηνάς ( η ραγδαία εμπορική ανάπτυξη της ουσιαστικά ξεκίνησε μετά τη μικρασιατική καταστροφή). Το μοναδικό αξιόλογο κτίριο που υπήρχε στην Αθηνάς ήταν το Βαρβάκειο Λύκειο και πολύ κοντά σε αυτό βρίσκονταν το θέατρο Μπούκουρα. Σχεδόν άκτιστη ήταν και η Πειραιώς στην οποία όμως ξεχώριζαν τα μέγαρα των αδελφών Βλαχούτση καθώς και το εργοστάσιο γκαζιού( ιδιοκτησία τότε Φεράλδη). Ερημη ήταν και η Πατησίων μέχρι το 1860-1870 όταν δηλαδή ξεκίνησε το κτίσιμο των κτιρίων του Πολυτεχνείου και του Μουσείου. Μικρά κτίρια έχουν ανεγερθεί στη Σταδίου με εξαίρεση το Τυπογραφείο, το Νομισματοκοπείο(κατεδαφίσθηκε το 1939) και τα αρχοντικά της Πλατείας Κλαυθμώνος. Λίγο πιο πάνω ήταν το κτίριο της Βουλής ενώ στο σημερινό μέγαρο του ΜΤΣ βρίσκονταν οι βασιλικοί στάβλοι (κατεδαφίσθηκαν το 1926). Στη οδό Πανεπιστήμιου , τα τέσσερα πρώτα τετράγωνα προς τη πλευρά της πλατείας Ομόνοιας ήταν άκτιστα . Στο μέσο περίπου της οδού ήταν το κτίριο του Αρσακείου και στη συνέχεια βρίσκονταν το κτίριο του Οφθαλμιατρείου. Στο τέρμα της οδού (γωνία με την Πλατεία Συντάγματος) ήταν το κτίριο Δημητρίου (Μεγάλη Βρετανία). Στη πλατεία Συντάγματος δεσπόζουν τα Παλαιά Ανάκτορα ενώ στη γωνία με τη Καραγεώργη Σερβίας το μέγαρο Πάλλη , στη γωνία με την Ερμού βρίσκονταν το μέγαρο Κορομηλά ενώ στη γωνία με τη Φιλελλήνων ήταν η οικία Αναργύρου. Σχετικά πυκνοδομημένες όμως ήταν οι οδοί και Μητροπόλεως ενώ στην οδό Αιόλου ήταν το κτίριο της Αγοράς. Αντίθετα η Λεωφόρος Αμαλίας μόλις τότε αρχίζει να κτίζεται ενώ το ίδιο ισχύει και για την Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας. Στην Ηρώδου Αττικού υπήρχαν μερικά εξοχικά σπίτια . Στη οδό Ακαδημίας βρίσκονται μονώροφα σπίτια και ξεχωρίζει το σπίτι του Γεννάδιου (στη γωνία με τη Χαριλάου Τρικούπη) ενώ ήδη έχει ολοκληρωθεί η ανέγερση της εκκλησίας της Ζωοδόχου Πηγής.

Αυτή ήταν η Αθήνα πριν από 150 χρόνια περίπου αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς ότι μόνο στη νομαρχία Αθήνας σήμερα βρίσκονται περισσότερες από 1.200.000 κατοικίες τότε εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς τα μεγέθη της αγοράς και τη συμβολή τους στην ανάπτυξη.

Το πέτρινο νεοκλασικό κτίριο σε σχήμα σταυρού με τον χάλκινο ανοιγόμενο θόλο, στο Θησείο, εμπνέει του Αθηναίους αλλά λίγοι φαντάζονται την αξιομνημόνευτη ιστορία του. Τα δύο τελευταία χρόνια στεγάζει το Μουσείο του Αστεροσκοπείου Αθηνών και με τα εκθέματά του«αφηγείται» τον τρόπο με τον οποίον οι ερευνητές παρατηρούσαν τα άστρα, τη γη και την ατμόσφαιρα τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ου, κάτω από τον διαυγή, τότε, αττικό ουρανό. Ήταν αυτός ο αττικός ουρανός και ο άρτιος εξοπλισμός του Αστεροσκοπείου, ισχυροί λόγοι για να έρθει στην Αθήνα ο Γερμανός αστρονόμος Ιούλιος Σμιθ και να αναλάβει, το 1858, τη διεύθυνση του Αστεροσκοπείου. Εδώ, σ΄αυτό τον χώρο, ήταν που ο Σμιθ σχεδίασε τον ακριβέστερο τοπογραφικό σεληνιακό χάρτη του 19ου αιώνα. Ο μετέπειτα διευθυντής, καθηγητής Δημήτρης Αιγινίτης, με τις ιδιαίτερες διοικητικές, οργανωτικές και επιστημονικές του δεξιότητες ανέδειξε το Αστεροσκοπείο σε πρότυπη δημόσια υπηρεσία, μέσα σε μία εξαιρετικά δύσκολη οικονομικά εποχή, την περίοδο Τρικούπη. Το κεντρικό κτήριο του Αστεροσκοπείου, έργο του Θεόφιλου Χάνσεν και στην προέκτασή του το μεταγενέστερο κτήριο, έργο του Έρνστ Τσίλερ στον λόφο των Νυμφών, όπως και ο θόλος, που περικλείει το διοπτρικό τηλεσκόπιο «Δωρίδη» στον λόφο της Πνύκας, είναι οι αρμονικές πινελιές του αθηναϊκού τοπίου. Είναι το παλαιότερο ερευνητικό Ίδρυμα της χώρας και εξακολουθεί και παράγει έρευνα για την αστρονομία, τους σεισμούς, την ενέργεια, το κλίμα. Η πλούσια ιστορία του ξεκινά από την ίδρυσή του το 1842, με χορηγία του βαρώνου Γεωργίου Σίνα, ο οποίος ανέθεσε στον Δανό αρχιτέκτονα Χάνσεν την ανέγερση του κτηρίου, στο υψηλότερο σημείο του λόφου των Νυμφών απέναντι από την Ακρόπολη. Ανάμεσα στον Λυκαβηττό, που ήταν η πρώτη πρόταση ανέγερσης του κτηρίου και τον λόφο των Νυμφών, επιλέχθηκε ο δεύτερος. Εξάλλου, το σημείο συνδέεται με τον θρύλο του Αθηναίου αστρονόμου του 5ου αι. π.Χ., Μέτωνα. Πρώτος διευθυντής του Αστεροσκοπείου ήταν ο σπουδαγμένος στη Βιέννη Γεώργιος Βούρης. Τον διαδέχθηκε ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Αθήνας, Ιωάννης Παπαδάκης, και ακολούθησε ο Ιούλιος Σμιθ. Μετά τον θάνατο του Σμιθ, το 1884, το Αστεροσκοπείο πρακτικά τέθηκε σε αδράνεια και σημαντικό τμήμα του εξοπλισμού, της βιβλιοθήκης και των αρχείων του καταστράφηκε. Η μεγάλη τομή έγινε το 1890, όταν το ίδρυμα πέρασε στο κράτος. Η κυβέρνηση Τρικούπη κάλεσε από το Παρίσι τον διαπρεπή αστρονόμο Δημήτρη Αιγινίτη για τη θέση του διευθυντή, ο οποίος εκσυγχρόνισε το Αστεροσκοπείο με δωρεές ευεργετών και δημιούργησε, μεταξύ άλλων, τη μετεωρολογική και σεισμολογική υπηρεσία, επιστρατεύοντας για τον σκοπό αυτό και εθελοντές που έστελναν πρωτογενή μετεωρολογικά δεδομένα απ’ όλη την Ελλάδα. Προχώρησε σε επέκταση του κτηρίου, το εξόπλισε με μηχανήματα, όπως το περίφημο τηλεσκόπιο «Δωρίδη» της διάσημης γαλλικής εταιρείας Γκωτιέ, εμπλούτισε τις βιβλιοθήκες του και παρήγαγε σημαντικό επιστημονικό έργο ως τον θάνατό του, το 1934. Στο Μουσείο Γεωαστροφυσικής του Αστεροσκοπείου Αθηνών, φυλάσσεται η ιστορία του Ιδρύματος, στην οποία μυεί τον επισκέπτη η ωκεανογράφος, δρ. Αγγελίνα Μεταξάτου, που έχει αναλάβει με γνώση και μεράκι την ξενάγηση από τις 10 το πρωί έως τις 3 το απόγευμα. Μέσα στο ανακαινισμένο κτήριο Σίνα, που αποτελεί στολίδι του νεοκλασικισμού, φυλάσσονται και όργανα του 19ου και του πρώτου μισού του 20ου, με τα οποία γίνονταν η μέτρηση του χρόνου και η εύρεση της γεωγραφικής θέσης, οι παρατηρήσεις των ουρανίων σωμάτων, η πρόγνωση του καιρού και της μετεωρολογίας, η παρακολούθηση και καταγραφή των σεισμικών δονήσεων. Στην είσοδο του κτηρίου είναι χαραγμένη από τον Χάνσεν, η λατινική επιγραφή «Servare intaminatum», δηλαδή «να διατηρηθεί ανέπαφο». Κάτω από τον θόλο, θεμελιωμένο σε μάρμαρο βρίσκεται το τηλεσκόπιο Ploessl, με το οποίο ο Σμίθ έκανε τις μετρήσεις της σελήνης. Ο περίφημος τοπογραφικός του σεληνιακός χάρτης, ένα μοντέλο του μηχανισμού των Αντικυθήρων, επίγεια γεωδαιτικά όργανα, που χρησιμοποίησε η αποστολή του Ναπολέοντα στην Ελλάδα το 1800, ο θεοδόλιxος, που δωρήθηκε από τις ΗΠΑ για την παρακολούθηση του σοβιετικού δορυφόρου Σπούτνικ, είναι ανάμεσα στα εκθέματα. Σ΄έναν μικρό χώρο, με την επιγραφή «χρονομέτρηση», οι ερευνητές προσδιόριζαν την επίσημη ώρα του ελληνικού κράτους, με μηχανήματα, που περιείχαν υδράργυρο και, όπως λένε οι ειδικοί, οι βιβλιοθήκες και τα αρχεία του Αστεροσκοπείου περιλαμβάνουν τις πιο μακροχρόνιες κλιματικές, σεισμολογικές και αστρονομικές παρατηρήσεις στη ΝΑ Ευρώπης.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που συνδέουν την οικονομική ανάπτυξη της χώρας με την αγορά ακινήτων θεωρούν μάλιστα ότι η υπεραξία της Γής σε συνδυασμό με την επέκταση των αστικών κέντρων ήταν οι κινητήριοι μοχλοί για την δημιουργία πλούτου και εισοδήματος. Τους υποστηρικτές αυτής φαίνεται ότι τους δικαιώνει η τεράστια επέκταση των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας. Για να γίνει κατανοητό το πόσο καθοριστική ήταν η συμβολή της αγοράς ακινήτων στην οικονομική ανάπτυξη αρκεί να δει κανείς την σημερινή πόλη της Αθήνας και να τη συγκρίνει με αυτή πριν από 150 χρόνια περίπου. Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ( τις πρώτες δεκαετίες) η πόλη ήταν συγκεντρωμένη γύρω από τις οδούς Αιόλου και Ερμού. Στο σχέδιο πόλης ήταν ενταγμένες οι περιοχές που περικλείονταν σε ένα νοητό τραπέζιο με την μία πλευρά του πλευρά να είναι στη Κυψέλη, η άλλη του στο Ιλισό, η τρίτη την Αγίου Κωνσταντίνου και η τέταρτη τη Βασιλίσσης Σοφίας . Η πυκνότητα των κτιρίων μέσα στο τραπέζιο αυτό ήταν περιορισμένη. Στην Ομόνοια δεν υπήρχαν , σύμφωνα με τους χρονικογράφους της εποχής παρά ελάχιστα μονώροφα ακίνητα. Ανύπαρκτη ήταν η Γ Σεπτεμβρίου όπως και η Αθηνάς ( η ραγδαία εμπορική ανάπτυξη της ουσιαστικά ξεκίνησε μετά τη μικρασιατική καταστροφή). Το μοναδικό αξιόλογο κτίριο που υπήρχε στην Αθηνάς ήταν το Βαρβάκειο Λύκειο και πολύ κοντά σε αυτό βρίσκονταν το θέατρο Μπούκουρα. Σχεδόν άκτιστη ήταν και η Πειραιώς στην οποία όμως ξεχώριζαν τα μέγαρα των αδελφών Βλαχούτση καθώς και το εργοστάσιο γκαζιού( ιδιοκτησία τότε Φεράλδη). Ερημη ήταν και η Πατησίων μέχρι το 1860-1870 όταν δηλαδή ξεκίνησε το κτίσιμο των κτιρίων του Πολυτεχνείου και του Μουσείου. Μικρά κτίρια έχουν ανεγερθεί στη Σταδίου με εξαίρεση το Τυπογραφείο, το Νομισματοκοπείο(κατεδαφίσθηκε το 1939) και τα αρχοντικά της Πλατείας Κλαυθμώνος. Λίγο πιο πάνω ήταν το κτίριο της Βουλής ενώ στο σημερινό μέγαρο του ΜΤΣ βρίσκονταν οι βασιλικοί στάβλοι (κατεδαφίσθηκαν το 1926). Στη οδό Πανεπιστήμιου , τα τέσσερα πρώτα τετράγωνα προς τη πλευρά της πλατείας Ομόνοιας ήταν άκτιστα . Στο μέσο περίπου της οδού ήταν το κτίριο του Αρσακείου και στη συνέχεια βρίσκονταν το κτίριο του Οφθαλμιατρείου. Στο τέρμα της οδού (γωνία με την Πλατεία Συντάγματος) ήταν το κτίριο Δημητρίου (Μεγάλη Βρετανία). Στη πλατεία Συντάγματος δεσπόζουν τα Παλαιά Ανάκτορα ενώ στη γωνία με τη Καραγεώργη Σερβίας το μέγαρο Πάλλη , στη γωνία με την Ερμού βρίσκονταν το μέγαρο Κορομηλά ενώ στη γωνία με τη Φιλελλήνων ήταν η οικία Αναργύρου. Σχετικά πυκνοδομημένες όμως ήταν οι οδοί και Μητροπόλεως ενώ στην οδό Αιόλου ήταν το κτίριο της Αγοράς. Αντίθετα η Λεωφόρος Αμαλίας μόλις τότε αρχίζει να κτίζεται ενώ το ίδιο ισχύει και για την Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας. Στην Ηρώδου Αττικού υπήρχαν μερικά εξοχικά σπίτια . Στη οδό Ακαδημίας βρίσκονται μονώροφα σπίτια και ξεχωρίζει το σπίτι του Γεννάδιου (στη γωνία με τη Χαριλάου Τρικούπη) ενώ ήδη έχει ολοκληρωθεί η ανέγερση της εκκλησίας της Ζωοδόχου Πηγής. Αυτή ήταν η Αθήνα πριν από 150 χρόνια περίπου αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς ότι μόνο στη νομαρχία Αθήνας σήμερα βρίσκονται περισσότερες από 1.200.000 κατοικίες τότε εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς τα μεγέθη της αγοράς και τη συμβολή τους στην ανάπτυξη.