Η Ευρώπη ξέμεινε από… ευρώπιο!

Με αφορμή τη ραγδαία ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Κίνα και το γεγονός ότι η πράσινη τεχνολογία αποτελεί το μεγαλύτερο καταναλωτή «σπάνιων γαιών», ο Ευρωβουλευτής της ΝΔ Καθηγητής κ. Ιωάννης Α. Τσουκαλάς κατέθεσε ερώτηση προς την Ευρ. Επιτροπή επισημαίνοντας τον κίνδυνο αντικατάστασης της σημερινής εξάρτησης της ΕΕ από ορυκτά καύσιμα, όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, από μια νέα εξάρτηση, από τις σπάνιες χημικές ουσίες που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη της πράσινης τεχνολογίας.
Οι «σπάνιες γαίες», δηλ. μια σειρά από δυσεύρετα χημικά στοιχεία όπως το ευρώπιο, το δυσπρόσιο, το τέρβιο κτλ, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάδυση της πράσινης τεχνολογίας, καθώς είναι απαραίτητες για την κατασκευή ανεμογεννητριών, ηλεκτροκίνητων υβριδικών αυτοκινήτων, γεννητριών με μόνιμους μαγνήτες και λαμπτήρων φθορισμού χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Η Κίνα κατέχει τα μεγαλύτερα αποθέματα σπάνιων γαιών στον κόσμο, σε ποσοστό 57%, και ελέγχει περίπου το 97% της αγοράς αυτών των γαιών. Η κινεζική κυβέρνηση, εκμεταλλευόμενη την πλεονεκτική της θέση, έχει μειώσει σημαντικά τις εξαγωγές σπάνιων γαιών, αναγκάζοντας τις ξένες εταιρείες να μεταφέρουν τα εργοστάσια υψηλής τεχνολογίας και τα ερευνητικά τους κέντρα στην Κίνα.
Ο Επίτροπος Ενέργειας κ. Έτινγκερ στην απάντησή του προς τον Ευρωβουλευτή ανέφερε ότι οι περιορισμοί της Κίνας δε συμβιβάζονται με τους κανόνες της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου (GATT) και με το πρωτόκολλο προσχώρησης της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ). Ο κ. Έτινγκερ ανέφερε ότι το ζήτημα τίθεται τακτικά κατά τις διμερείς συναντήσεις ΕΕ-Κίνας σε όλα τα επίπεδα. Τόνισε ακόμη ότι με την αναμενόμενη σημαντική αύξηση του μεριδίου της αιολικής ενέργειας στο ευρωπαικό ενεργειακό μίγμα και την εξάπλωση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, η εξασφάλιση δίκαιης και άνευ στρεβλώσεων πρόσβασης της ΕΕ στην αγορά των πρώτων υλών αποτελεί βασική προτεραιότητα.
Σε συμπληρωματική ερώτηση του Ευρωβουλευτή για τις ερευνητικές πρωτοβουλίες και τα μέτρα που λαμβάνονται στην ΕΕ για να διασφαλιστούν εναλλακτικές μέθοδοι απόκτησης και εξόρυξης σπάνιων γαιών, ο κ. Έτινγκερ αναφέρθηκε στην ανάγκη εξασφάλισης διατηρήσιμης προμήθειας σπάνιων γαιών από ευρωπαϊκές πηγές και στο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσουν η έρευνα και η ανάπτυξη στην προσπάθεια αυτή. Συγκεκριμένα στο πλαίσιο του πεδίου «Ενέργεια και νέα υλικά» του 7ου Προγράμματος Πλαισίου Ερευνας προβλέπεται η ενεργοποίηση πρωτοποριακών καινοτόμων έργων και η προώθηση της έρευνας για καινοτόμα υλικά, τα οποία ενδεχομένως θα αντικαταστήσουν τις σπάνιες γαίες. Ενδεικτικά, το έργο ProMine αποσκοπεί στην ανάπτυξη νέων προϊόντων από ευρωπαϊκούς ορυκτούς πόρους, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση της Ευρώπης από εισαγωγές πρώτων υλών. Ο Επίτροπος δεν απέκλεισε και το ενδεχόμενο ανακύκλωσης σπάνιων γαιών από παλαιό εξοπλισμό.
Σχολιάζοντας την απάντηση του Επιτρόπου, ο κ. Τσουκαλάς ανέφερε τα εξής: «Η Κίνα γνωρίζει μια πρωτοφανή ανάπτυξη των πράσινων τεχνολογιών. Το 2009 κατάφερε να ξεπεράσει τις ΗΠΑ, τη Γερμανία, την Ισπανία και τη Δανία και να αναδειχθεί η μεγαλύτερη παραγωγός ανεμογεννητριών στον κόσμο, με το ένα τρίτο του συνόλου των παγκόσμιων εγκαταστάσεων, ισχύος 157,9 GW, να βρίσκεται στην Κίνα. Οι περιορισμοί που θέτει η Κίνα στις εξαγωγές σπάνιων γαιών είναι ιδιαίτερα ανησυχητικοί, καθώς διασφαλίζουν στις κινεζικές βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας ένα σημαντικό πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών τους στην Ασία, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, ενώ τείνουν να καταστήσουν την ΕΕ απλό εισαγωγέα πράσινων τεχνολογιών. Την ίδια ώρα, η Κίνα εφαρμόζει με συνέπεια τη στρατηγική της, διασφαλίζοντας μέσα από διεθνείς συμφωνίες πρόσβασης σε νέα κοιτάσματα σπάνιων γαιών στην Αφρική και τη Νότια Αμερική. Η ΕΕ οφείλει να αναλάβει συγκεκριμένες δράσεις για το θέμα των σπάνιων γαιών και να συνεργαστεί στενά με τους διεθνείς της εταίρους, με στόχο να καταστεί αυτάρκης στον κρίσιμο τεχνολογικό τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ειδάλλως, οδεύει ολοταχώς προς μια νέα ενεργειακή εξάρτηση, πράσινου χρώματος αυτή τη φορά. Το ενδεχόμενο αυτό θα πρέπει να προβληματίσει σοβαρά και την Ελληνική Κυβέρνηση, η οποία άκριτα μετατρέπει την Ελλάδα σε μαζικό καταναλωτή ακριβοπληρωμένης πράσινης τεχνολογίας, χωρίς να γίνεται καμία συστηματική προσπάθεια εγχώριας ανάπτυξης, μέσω της συστράτευσης του άξιου ελληνικού επιστημονικού και τεχνολογικού δυναμικού».