Τι αλλάζει στις απαλλοτριώσεις

«Φρένο» στις μακροχρόνιες δεσμεύσεις ακινήτων με απαλλοτριώσεις που δεν ολοκληρώνονται για μεγάλο διάστημα (π.χ. άνω των 10 ετών) βάζει το Συμβούλιο της Επικρατείας, κρίνοντας ότι αποτελούν συνταγματικά ανεπίτρεπτο νομικό και οικονομικό βάρος της ιδιοκτησίας.

Στη μία από τις τρεις υποθέσεις το ΣτΕ δικαίωσε τον δήμο Αθηναίων για ακίνητο 463 τ.μ. που είχε τεθεί σε κοινή χρήση ως άλσος (φωτογραφία αρχείου), αφού έκρινε ότι είχαν περάσει 28 χρόνια χωρίς ενέργε

Στη μία από τις τρεις υποθέσεις το ΣτΕ δικαίωσε τον δήμο Αθηναίων για ακίνητο 463 τ.μ. που είχε τεθεί σε κοινή χρήση ως άλσος (φωτογραφία αρχείου), αφού έκρινε ότι είχαν περάσει 28 χρόνια χωρίς ενέργειες για τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης

Το ΣτΕ δέχθηκε πως μολονότι ο Κώδικας Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων (ΚΑΑΑ - Ν. 2882/01) δεν προβλέπει αυτοδίκαιη ανάκληση των ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων, όταν περάσει άπρακτο ένα χρονικό διάστημα από την κήρυξή τους, τα δικαστήρια είναι ελεύθερα να επιβάλουν την άρση τους, εφόσον κρίνουν ότι η διατήρησή τους για μακρό χρόνο προκαλούν μεγάλο βάρος στην ακίνητη περιουσία, αντίθετα προς τη συνταγματική προστασία της.

Στην πράξη το ΣτΕ συνεχίζει τη νομολογιακή γραμμή που αντιμετωπίζει τη συνηθισμένη τακτική των ΟΤΑ να δεσμεύουν διάφορα ακίνητα (στην προοπτική δημιουργίας κοινωφελών χρήσεων, κοινόχρηστων χώρων, πλατειών, πρασίνου κ.λπ.), χωρίς να ολοκληρώνουν -συνήθως λόγω έλλειψης κονδυλίων- τις σχετικές διαδικασίες με την καταβολή αποζημιώσεων κ.λπ.

Μάλιστα, πρόσφατα το δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματική τη μεγάλη φορολογική επιβάρυνση τέτοιων ακινήτων από το κράτος, τη στιγμή που οι ιδιοκτήτες τους αδυνατούν να τα αξιοποιήσουν, λόγω της δέσμευσής τους με απαλλοτρίωση.

Ασυνήθιστη αντιδικία

Οι νεότερες αποφάσεις του ΣτΕ, που επιβάλλουν την άρση ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων σε δύο ακίνητα επειδή για μεγάλο διάστημα (άνω των 11 ετών) από την κήρυξή τους δεν έγιναν ενέργειες για τη συντέλεσή τους, προέκυψαν ύστερα από μια μάλλον ασυνήθιστη αντιδικία μεταξύ δύο δήμων (Αθήνας και Καλλιθέας) σχετικά με την τύχη τριών ακινήτων στην Καλλιθέα. Ιδιώτης τα είχε αφήσει με δημόσια διαθήκη του, ως κληροδότημα, στον Δήμο Αθηναίων. Τα δύο από αυτά ο Δήμος Καλλιθέας τα χαρακτήρισε το 1977 κοινόχρηστο χώρο πρασίνου και ο Δήμος Αθηναίων εξέδωσε το 2000 πρωτόκολλο διοικητικής αποβολής, επικαλούμενος την κυριότητά του.

Το Ειρηνοδικείο Καλλιθέας ακύρωσε όμως την αποβολή, κρίνοντας ότι δεν υπήρξε «αυτογνώμων κατάληψή» τους, αφού ο Δήμος Αθηναίων δεν είχε αντιταχθεί. Ο τελευταίος προσέφυγε τότε στα διοικητικά δικαστήρια, ζητώντας την άρση των απαλλοτριώσεων, γιατί δεν είχαν συντελεστεί (με πράξη αναλογισμού, προσδιορισμό τιμής μονάδας κ.λπ.) για μεγάλο διάστημα που ξεπερνά τα εύλογα όρια και αποτελεί ανεπίτρεπτο νομικό και οικονομικό βάρος της ιδιοκτησίας του.

Στο ΣτΕ δικαίωσε τον Δ. Αθηναίων για ακίνητο 463 τ.μ. που είχε τεθεί σε κοινή χρήση ως άλσος, αφού έκρινε ότι είχαν περάσει 28 χρόνια χωρίς ενέργειες για τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης, ενώ αρνήθηκε να προχωρήσει στην άρση της απαλλοτρίωσης άλλου ακινήτου 465 τ.μ. (όπου έχει διαμορφωθεί γήπεδο μπάσκετ από το 1990), γιατί δέχθηκε ότι ο Δήμος Αθηναίων ανέχθηκε την πραγματική αυτή κατάσταση χωρίς να αντιταχθεί, τουλάχιστον για 10 χρόνια, διάστημα που κρίνεται μακρό, αφού διαθέτει νομική υπηρεσία και υλικοτεχνική υποδομή να παρακολουθεί τις υποθέσεις του.

Τρίτο ακίνητο

Αντίθετα, σε αντιδικία και για τρίτο ακίνητο 1.087 τ.μ. (της ίδιας διαθήκης), που κηρύχθηκε κοινόχρηστος χώρος στην Καλλιθέα, το 1993, με απόφαση της τότε Νομαρχίας Πειραιά, το ΣτΕ έκανε δεκτό αίτημα του Δ. Αθηναίων για άρση της απαλλοτρίωσης, αφού επί 11 χρόνια δεν έγιναν ενέργειες συντέλεσής της, με συνέπεια να έχει προκληθεί οικονομικό και νομικό βάρος, που παραβιάζει τη συνταγματικά κατοχυρωμένη προστασία της ιδιοκτησίας.