Απόφαση "ασπίδα"

Στον «αέρα» κινδυνεύουν να βρεθούν ως αντισυνταγματικές όλες οι δεσμεύσεις τραπεζικών λογαριασμών και περιουσιακών στοιχείων που έχει επιβάλει το ΣΔΟΕ σε βάρος διαφόρων πολιτών που ελέγχονται για το αν έχουν διαπράξει κάποιο οικονομικό έγκλημα και εμπλέκονται σε λαθρεμπόριο ή σε μεγάλης έκτασης φοροδιαφυγή. Ταυτόχρονα απειλούνται με «μπλόκο» και κάθε άλλου είδους εκκρεμείς ή μελλοντικές περιουσιακές δεσμεύσεις. Το Δ' τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική και αντίθετη στην ΕΣΔΑ (Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) τη νομοθεσία (ν. 3296/04 και ΠΔ 85/05) που δίνει στο ΣΔΟΕ την αρμοδιότητα για έναν τόσο σοβαρό περιορισμό της οικονομικής ελευθερίας και των περιουσιακών δικαιωμάτων, χωρίς να προσδιορίζονται προηγουμένως σαφείς προϋποθέσεις, κριτήρια αλλά και χρονικά όρια για τέτοιου είδους σοβαρές δεσμεύσεις. Μολονότι το Δ' τμήμα ΣτΕ αναγνωρίζει ότι το μέτρο αυτό έχει ληφθεί για να υπηρετήσει σκοπούς δημοσίου συμφέροντος προκειμένου να διατηρηθούν στοιχεία που θα αποτελέσουν αντικείμενο του ελέγχου και για να διασφαλιστούν αξιώσεις και συμφέροντα του Δημοσίου, εντούτοις διαφωνεί με τον τρόπο που παραχωρείται η συγκεκριμένη «υπερεξουσία» στα χέρια των ελεγκτών του ΣΔΟΕ, καθώς με γενικές και αόριστες ρυθμίσεις επέρχεται σοβαρή επέμβαση σε αγαθά που προστατεύονται από το Σύνταγμα και το 1ο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της ΕΣΔΑ.

Για όσο διάστημα διαρκεί η δέσμευση -τονίζει το ΣΤΕ- ο ελεγχόμενος στερείται τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει και να διαθέσει περιουσιακά του στοιχεία και μάλιστα ρευστό χρήμα και κινητές αξίες (μετοχές κ.λπ.) που φυλάσσονται σε πιστωτικά ιδρύματα, με συνέπεια το μέτρο αυτό να περιορίζει σοβαρά τα περιουσιακά του δικαιώματα, την οικονομική και επαγγελματική του ελευθερία, δηλαδή αγαθά την προστασία των οποίων κατοχυρώνουν οι συνταγματικές διατάξεις περί ιδιοκτησίας, οικονομικής ελευθερίας κ.λπ. Το γεγονός ότι το ΣΔΟΕ μόλις πιθανολογηθεί η διάπραξη σοβαρών οικονομικών παραβάσεων δεσμεύει περιουσιακά στοιχεία και λογαριασμούς, για να μπορούν να ικανοποιηθούν τυχόν αξιώσεις του Δημοσίου και για να επιληφθούν στη συνέχεια τα αρμόδια όργανα για την επιβολή κυρώσεων, δεν αρκεί -κατά το ΣτΕ- για να νομιμοποιήσει από συνταγματική άποψη την ρύθμιση.

Και αυτό γιατί, για να επιβληθεί ένα τόσο μέτρο, πρέπει να προβλέπονται οι προϋποθέσεις στον νόμο, με τρόπο σαφή και αντικειμενικό, σύμφωνα με τις επιταγές της αρχής του κράτους δικαίου και της αρχής της αναλογικότητας. Ομως ο ν. 3296/04 και το ΠΔ 85/05 επιτρέπουν τη λήψη του μέτρου γενικά και αόριστα σε περιπτώσεις οικονομικού εγκλήματος, μεγάλης έκτασης φοροδιαφυγής κ.λπ., αφήνοντας έτσι στο ΣΔΟΕ ευρύτατο περιθώριο διακριτικής ευχέρειας, χωρίς να καθορίζονται με σαφή και συγκεκριμένο τρόπο οι προϋποθέσεις για την επιβολή δέσμευσης σε περιουσιακά στοιχεία.