Οι τρεις ομηροι

Μπορεί η Ελλάδα να πυροδότησε την κρίση του χρέους στην Ευρώπη αλλά στην γηραιά Ηπειρο υπάρχουν και τρείς ακόμη χώρες , οι οποίες βαδίζουν στην κόψη του ξυραφιού. Ιρλανδία, Ισπανία και Πορτογαλία στη πραγματικότητα βρίσκονται υπο την απειλή της ανιέρης συμμαχίας "κερδοσκόπων και οίκων αξιολόγησης" καθώς ανα πάσα στιγμή μπορεί να βιώσουν καταστάσεις ανάλογες με αυτές της Ελλάδας. Η πρόσφατη υποβάθμιση του ισπανικού χρέους είναι μία ένδειξη για το τι πιθανόν να έλθει. Στις οικονομίες της Ιρλανδίας και της Ισπανίας η αγορά κατοικίας σημαδεύτηκε απο την φούσκα στην αγορά κατοικίας και το realestatenews.gr προσπάθησε να καταγράψει τις πρόσφατες εξελίξεις στις οικονομίες αυτές.

Ιρλανδία

Οι ανησυχίες των αγορών σχετικά με τις εξελίξεις στα δημόσια οικονομικά της χώρας συνεχίζονται με το κόστος ασφάλισης του πιστωτικού κινδύνου των 5ετών κρατικών ομολόγων και το spread των 10ετών κρατικών ομολόγων της Ιρλανδίας έναντι των αντίστοιχων Γερμανικών να αυξάνουν στα 425 bps και 410 bps (απόδοση 6,5%) αντίστοιχα την 17.9.2010 και στη συνέχεια, μετά από μια μικρή ανάπαυλα, να αυξάνουν περαιτέρω στα 476,86 bps και στα 425 bps την 23.9.2010 και στα 489,77 bps και 467 bps την 27.9.2010. Η αύξηση του CDS και του spread την 17.6.2010 και την 24.9.2010 σημειώθηκε αρχικά όταν ανακοινώθηκε ότι η Κυβέρνηση θα πρέπει να καλύψει πρόσθετες διαγραφές απαιτήσεων της κρατικοποιημένης Anglo Irish Bank ύψους € 25 δις (15% του ΑΕΠ), ενώ ελπίζει ότι οι πληρωμές αυτές θα πραγματοποιηθούν σταδιακά στα επόμενα 10-έτη. Σύμφωνα με το Reuters και άλλους αναλυτές, η εξέλιξη αυτή μπορεί να αυξήσει το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης της Ιρλανδίας έως και το 25% του ΑΕΠ το 2010, ενώ, ακόμη και αν δεν προκύψουν ανάγκες για πρόσθετες αναλήψεις χρεών από τις τράπεζες το 2011, το έλλειμμα δεν αναμένεται να μειωθεί κάτω του 10% του ΑΕΠ και στο επόμενο έτος. Στη συνέχεια, η Κυβέρνηση της Ιρλανδίας προχώρησε την 21.9.2010 στην έκδοση μακροπρόθεσμων ομολόγων αντλώντας € 1,5 δις. Ειδικότερα, προχώρησε στην έκδοση ομολόγων λήξης 2014 με μέσο επιτόκιο 4,767% (έναντι 3,627% στη δημοπρασία της 17.8.2010) και ομολόγων λήξης το 2018 με μέσο επιτόκιο 6,023% (έναντι 5,088% στη δημοπρασία της 15.6.2010). Η εξέλιξη αυτή κρίθηκε ευνοϊκά από τις αγορές, χωρίς, ωστόσο, να αποκαταστήσει κάποιο βαθμό εμπιστοσύνης για τις μετέπειτα εξελίξεις. Στα πλαίσια αυτά, η Κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι έχει ήδη καλύψει τις δανειακές της ανάγκες έως τα μέσα του 2011. Η κατάσταση δε επιδεινώθηκε περαιτέρω όταν την 23.9.2010 ανακοινώθηκε η πτώση του ΑΕΠ της Ιρλανδίας κατά -1,2% σε 3μηνιαία βάση και κατά -1,8% σε ετήσια βάση, μετά από αύξησή του κατά 2,2% σε 3μηνιαία βάση και πτώση του κατά -0,9% σε ετήσια βάση στο 1ο 3μηνο.’10. Η εξέλιξη αυτή σημειώθηκε παρά τη μεγάλη αύξηση των επενδύσεων κατά 11,5% σε 3μηνιαία βάση και οφείλεται στην μεγάλη αύξηση των εισαγωγών κατά 4,5% σε 3μηνιαία βάση, η οποία υπερ-αντιστάθμισε την αύξηση των εξαγωγών κατά 1,6%. Η προσπάθεια για δημοσιονομική προσαρμογή και η αύξηση της ανεργίας στο 13,4% δεν επιτρέπουν την διαμόρφωση προσδοκιών ότι η ανάπτυξη θα γίνει ξανά θετική στα επόμενα 3μηνα. Η μηδενική ή αρνητική αύξηση του ΑΕΠ το 2010, από τα πολύ χαμηλά επίπεδα του 2009, δεν διευκολύνουν την προσπάθεια της Ιρλανδίας για μείωση των μεγάλων δημοσιονομικών της ελλειμμάτων το 2010 και τα επόμενα έτη. Η Κυβέρνηση προωθεί νέες περικοπές δαπανών και μέτρα για αύξηση των δημοσίων εσόδων ύψους τουλάχιστον € 3 δις για να εξασφαλιστεί η μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης το 2011. Ωστόσο, τα μέτρα αυτά δεν είναι ούτε αρκετά για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της διόγκωσης των χρεών από την κάλυψη των ελλειμμάτων των τραπεζών, ούτε έχει ακόμη εξασφαλιστεί η σύμφωνη γνώμη όλων των κομμάτων που συμμετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό για τις περικοπές αυτές. Τέλος, η κατάσταση στην Ιρλανδία επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο όταν η Moody’s προχώρησε σε νέα υποβάθμιση του μη εγγυημένου κύριου χρέους (senior debt) της κρατικοποιημένης Anglo Irish Bank κατά 3-βαθμίδες στο Baa3 (μια βαθμίδα πάνω από το junk) θεωρώντας ότι ισχύει η εγγύηση της Κυβέρνησης της Ιρλανδίας για την εξασφάλιση αυτού του χρέους, όπως έχει δηλωθεί και από την Κυβέρνηση της Ιρλανδίας. Ο Υπουργός Οικονομικών της Ιρλανδίας δήλωσε την προηγούμενη εβδομάδα ότι «ήταν αδιανόητο το ότι η Ιρλανδία θα μπορούσε να υποχρεωθεί να μην εξυπηρετήσει κάποιο μέρος του χρέους των τραπεζών της». Επιπλέον, υποβάθμισε κατά 6 βαθμίδες στο Caa1 το χρέος μειωμένης εξασφάλισης της Anglo Irish Bank, θεωρώντας ότι το χρέος αυτό δεν καλύπτεται από την εγγύηση του κράτους της Ιρλανδίας. Η Κυβέρνηση αναμένεται να ανακοινώσει έως το τέλος της εβδομάδος ή στις αρχές της επόμενης εβδομάδος το συνολικό κόστος για την Κυβέρνηση που θα απαιτηθεί για τη διάσωση της Τράπεζας. Η S&P’s ανακοίνωσε ότι οι εκτιμήσεις της ότι το συνολικό κόστος της διάσωσης της Anglo Irish Bank από την Κυβέρνηση θα ανέλθει στα € 35 δις φαίνεται να επιβεβαιώνονται και θεωρεί ότι μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγήσει σε περαιτέρω υποβάθμιση του δημοσίου χρέους της Ιρλανδίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την πλευρά της, θεωρεί ότι τα δημοσιονομικά προβλήματα της Ιρλανδίας είναι σημαντικά και σημειώνει ότι αυτά εξετάζονται για να επιλεγεί η πιο αξιόπιστη λύση.

Ισπανία

Ενώ οι ανωτέρω αρνητικές εξελίξεις συνέβαιναν στην Ιρλανδία, οι αγορές δημοσίου χρέους σημείωναν ουσιαστική βελτίωση στην περίπτωση της Ισπανίας. Αυτό έγινε φανερό την 16.9.2010 όπου η Ισπανία προχώρησε στην έκδοση μακροχρόνιων ομολόγων αντλώντας συνολικά € 4 δις με πολύ βελτιωμένους όρους ως ακολούθως: Εξέδωσε 10ετή ομόλογα από τα οποία άντλησε € 2,72 δις με μέση απόδοση 4,144%, έναντι μέσης απόδοσης 4,864% που είχε επιτευχθεί στην προηγούμενη δημοπρασία την 17.6.2010. Επίσης, εξέδωσε 30ετή ομόλογα από τα οποία άντλησε € 1,28 δις με μέσο επιτόκιο 5,077%, έναντι 5,908% που είχε επιτευχθεί στην προηγούμενη δημοπρασίας της 17.6.2010. Η εξέλιξη αυτή θεωρήθηκε ως σαφής ένδειξη ότι οι κίνδυνοι ρευστότητας που είχαν δημιουργηθεί στην αγορά ομολόγων της Ισπανίας στους προηγούμενους μήνες έχουν ήδη εξομαλυνθεί σε μεγάλο βαθμό. Βέβαια, στη συνέχεια, η επιδείνωση της κατάστασης στην αγορά δημοσίου χρέους της Ιρλανδίας οδήγησε στην αύξηση των spreads και δεν επέτρεψε την πτώση των CDS των 5ετών ομολόγων σε επίπεδα χαμηλότερα των $ 227.605 για ασφαλιστική κάλυψη χρέους $ 10 εκατ. (227.6 bps) την 27.9.2010. Σημειώνεται ότι η Ισπανία έχει μειώσει σημαντικά (κατά 35,9% σε ετήσια βάση) το δημοσιονομικό της έλλειμμα στο 8μηνο.’10 και βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος δημοσιονομικής της προσαρμογής κατά το τρέχον έτος. Παρόλα αυτά, η Moody’s έχει θέσει την πιστοληπτική διαβάθμιση της Ισπανίας (Aaa) υπό εξέταση για πιθανή υποβάθμιση κατά μία ή έως και δύο βαθμίδες. Η S&P’s και η Fitch έχουν ήδη υποβαθμίσει την Ισπανία στο ΑΑ και ΑΑ+ αντίστοιχα από τους προηγούμενους μήνες του 2010.

Πορτογαλία

Αντίθετα, οι ομολογιακές εκδόσεις της Πορτογαλίας την 22.9.2010 δεν είχαν την ίδια επιτυχία. Η Κυβέρνηση εξέδωσε 10ετή ομόλογα, από τα οποία άντλησε € 300 εκατ., με μέσο επιτόκιο 6,242%, έναντι 5,312% στην προηγούμενη δημοπρασία της 25/8/2010. Επίσης, εξέδωσε 4ετή ομόλογα (λήξης την 15/10/2014) από τα οποία άντλησε € 450 εκατ. με μέσο επιτόκιο 4,695%, έναντι 3,621% στη δημοπρασία της 28/7/2010. Γενικά φαίνεται ότι οι αγορές έχουν τώρα επικεντρώσει την προσοχή τους στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία, οι οποίες θεωρούνται ως χώρες που τελικά θα υποχρεωθούν να ζητήσουν την χρηματοδότησή τους από τον Χρηματοδοτικό Μηχανισμό της ΖτΕ και του ΔΝΤ (European Financial Stability Facility ή EFSF). Σημειώνεται ότι στην Πορτογαλία το δημοσιονομικό έλλειμμα ήταν υψηλότερο κατά 5,1% σε ετήσια βάση στο 8μηνο.’10, δείχνοντας το πόσο δύσκολο είναι να επιτευχθεί έγκαιρα η αναγκαία μείωση αυτού του ελλείμματος. Ήδη, η Πορτογαλία έχει ήδη δηλώσει ότι λαμβάνει πρόσθετα μέτρα για τη μείωση του ελλείμματος. Τέλος, η σχετικά ομαλή λειτουργία της αγοράς κρατικών ομολόγων της Ισπανίας δεν φαίνεται να περιορίζει τις ανησυχίες των επενδυτών για τις εξελίξεις στην αγορά κρατικών ομολόγων της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας. Η πιστοληπτική διαβάθμιση της Πορτογαλίας βρίσκεται στο A- από την S&P’s, στο Α1 από την Moody’s και στο ΑΑ- από την Fitch.